ပအို၀္းသမိုင္း

ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားေပၚေပါက္လာပံု

    ပအို၀္း တိုင္းရင္းသားတို့သည္ မိမိကိုယ္ကို နဂါးအမ်ိဳးအႏြယ္မွ ေပါက္ဖြားလာသည္ဟု ယူဆၾက၏။ မိခင္မွာ နဂါးမ ျဖစ္ျပီး ဖခင္မွာ ေဇာ္ဂ်ီ ဟုယူဆၾကသည္။ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားကလည္း မိမိတို့မွာ နဂါးမ်ိဳးႏြယ္ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ နဂါးမွ ေပါက္ဖြားဆင္းသက္လာပံုကို လူငယ္မ်ားအား ယေန့တိုင္ ေျပာဆိုေနၾကေသး၏။
    ပအို၀္းေပါက္ဖြားလာပံု ဒ႑ာရီေလးမွာ-
    သက္ကရာဇ္ ၄၀၀ ခန့္ေလာက္တြင္ တိုင္းျပည္တစ္ျပည္မွ မင္းႏွင့္မိဖုရားတြင္ သားေတာ္ႏွစ္ပါးထြန္းကား၏။ သားေတာ္ႏွစ္ပါးစလံုးမွာ သူေတာ္ေကာင္း စိတ္ဓါတ္မ်ားရွိၾကသည္။ ထို့ေၾကာင့္ အရြယ္ေရာက္လာေသာအခါ ခမည္းေတာ္ မယ္ေတာ္ထံ ခြင့္ေတာင္းျပီး ရေသ့၀တ္လဲကာ ေတာထြက္သြားၾက၏။
    တစ္ေန႕ေသာအခါ နဂါးမသည္ လူ႕ျပည္သို့ ေရာက္ရွိခဲ့ရာ လူေယာင္ဖန္ဆင္းျပီး ေတာထဲတြင္ လွည့္လည္ေနထိုင္ရင္း ေဟမ၀န္၏ စိမ္းစိုသာယာမွဳေၾကာင့္ ထိုေတာထဲတြင္ ေနထိုင္လိုေသာ စိတ္ျဖစ္ေပၚလာ၏။ မိန္းမဖန္ဆင္းျပီး ေတာထဲတြင္ လွည့္လည္ခဲ့ရာ နတ္ေရးေသာဖူးစာေၾကာင့္ ေလလားမသိ ေဇာ္ဂ်ီႏွင့္ ဖူးစာဆံုေလေတာ့၏။ ေဇာ္ဂ်ီသည္ ထိုအမ်ိဳးသမီးကို နဂါးမွန္း မသိေခ်။ ထို့ေၾကာင့္ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ေပါင္းသင္းေနထိုင္ခဲ့ရာ နဂါးမတြင္ ကိုယ္၀န္ရွိလာခဲ့သည္။ ကိုးလလြယ္ျပီး ဆယ္လသို့ေရာက္ေသာအခါ နဂါးမသည္ ဥႏွစ္လံုးကို ဖြားသန့္စင္ခဲ့သည္။ ထိုဥႏွစ္လံုးသည္ အရြယ္အစားတူညီျပီး အလြန္လွပေလသည္။
   ထိုသို့ မိမိမိန္းမက ဥႏွစ္လံုးဖြားျမင္သည္ကို ေဇာ္ဂ်ီက သိရွိေသာအခါ "အလို ငါ့ အိမ္သူမသည္ လူသားစင္စစ္ မဟုတ္၊ ေျမြမ်ိဳး နဂါးမ်ိဳးပါကလား" ဟု ညည္းညူေလ၏။ ထို့ေနာက္ စိတ္ပ်က္အားငယ္ျပီး ထြက္ေျပးရန္ ၾကံစည္ေလေတာ့သည္။ ထို့ေၾကာင့္ နဂါးမကို ခ်ိဳသာေသာ စကားပရိယာယ္ျဖင့္ ကေလးမ်ားအတြက္ ေဆးရွာထြက္ခြင့္ေပးရန္ ခြင့္ေတာင္းေလသည္။ မိမိ၏ မိန္းမနဂါးမ မ်က္ကြယ္သို့ေရာက္ေသာအခါ ေကာင္းကင္သို့ဆန္လ်က္ ပ်ံတက္သြားေလသည္။
     သံုးေလးရက္ခန့္ ၾကာေသာအခါ နဂါးမသည္ မိမိ၏ လင္ေတာ္ေမာင္ ေဇာ္ဂ်ီ ျပန္လာေလႏိုးျဖင့္ လည္တဆန့္ဆန့္ႏွင့္ ေမွ်ာ္ကိုးေနခဲ့၏။ သို့ေသာ္ လင္ေတာ္ေမာင္ ေဇာ္ဂ်ီ ျပန္မလာသျဖင့္ နဂါးမသည္ ယခုကဲ့သို့ ညည္းညူျပန္ေလသည္။ "ငါ၏ လင္ေတာ္ေမာင္သည္ ကေလးမ်ားအတြက္ ေဆးရွာထြက္ရာတြင္ ယခုကဲ့သို့ ၾကာျမင့္ရျခင္းမွာ ငါသည္ နဂါးမျဖစ္ေၾကာင္းကို ငါ၏ လင္ေတာ္ေမာင္ သိသြားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္လိမ့္မည္" ဟု ျပင္းစြာ စိုးရိမ္ပူပန္ေလ၏။ ထို့ေၾကာင့္ မိမိလင္ကို ေတြ႕လိမ့္ေလႏိုး ၊ ေတြ႕ေလႏိုးျဖင့္ ေတာအႏွ႕ံ ေတာင္အႏွ႕ံ လွည့္လည္ရွာေဖြခဲ့၏။ သို့ေသာ္ မိမိလင္ေတာ္ကို အရိပ္အေယာင္မွ်ပင္ မေတြ႕ေလသျဖင့္ လူမတန္ ကံခ်ကာ ျပင္းစြာဟစ္ေအာ္ ငိုေၾကြးေလရွာသည္။ မိမိ၏ ရင္ႏွစ္သည္းခ်ာျဖစ္ေသာ ဥႏွစ္လံုးကို ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းထဲတြင္ လံုျခံဳစြာ သိမ္းဆည္းထားခဲ့ျပီး မိမိ၏ဌာန နဂါးျပည္သို့ ျပန္သြားေလ၏။
    ထို့ေနာက္ ရေသ့တစ္ပါးသည္ ထိုဥၾကီးနွစ္လံုးကိုေတြ႕ရွိျပီး ၾကည့္ရွဳေစာင့္ေရွာက္ထားသည္။ ထိုဥၾကီးႏွစ္လံုးမွ ေယာက္်ေလးတစ္ေယာက္ႏွင့္ မိန္းခေလးတစ္ေယာက္ဖြားျမင္ လာခဲ့သည္။ ရေသ့ၾကီးက ေကၽြးေမြးျပဳစုခဲ့ရာ ၾကီးျပင္လာေသာအခါ ထိုအရပ္တြင္ မင္းေလာင္းတစ္ပါးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳ စိုးစံခဲ့သည္။ ယင္မင္းဆက္တို့မွာ ပအို၀္းလူမ်ိဴး ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။ ထိုမွ တစ္ဖန္ အထက္ေဖာ္ျပပါ ရာဇာ၀င္ေၾကာင့္ ပအို၀္းတို႕ ရွမ္းျပည္ေရာက္သြားၾကသည့္ဟု ဆိုသည္။ ပအို၀္းတို႕သည္ သထံုခရုိင္ကို သထံုၾကီးဟုေခၚျပီး ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္ရွိ ဆီဆိုင္ကို သထံုကေလး ဟု ေခၚၾကသည္။ ယင္ေနရာ ႏွစ္ခုတို့တြင္ ပအို၀္းမ်ားစြာ ေနထိုင္လ်ွက္ရွိၾကသည္။     ပအို၀္းတိုင္းရင္းသား ေပါက္ဖြားဆင္းသက္လာပံုသည္ ဒ႑ာရီလား တကယ္လားဟု စဥ္းစားစရာပင္ ျဖစ္ေလသည္။ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသား ေပါက္ဖြားလာပံု ဒ႑ာရီသည္ မြန္ရာဇ၀င္ႏွင့္ ေစတီေတာ္မ်ား သမိုင္းစာအုပ္မွ အဆိုႏွင့္လည္း ဆင္ေန၏။             ေသြးခ်င္းပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ကိုယ္လက္ၾကံ့ခုိင္ေတာင့္တင္းၾကသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ေဖာ္ေရြရည္မြန္၍၊ ဆက္ဆံေပါင္းသင္းရန္ေကာင္းေသာ ျပည္ေထာင္စုဖြားတုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးပင္ျဖစ္သည္။ စိတ္ေနရုိးသားၿပီး အလုပ္လုပ္ရာ၌၊ ႏုိးၾကား ႀကိဳးစားၾကသည္။ အပင္ပန္းအဆင္းရဲခံႏုိင္ေသာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတြဲ(၆)၊ စာမ်က္ႏွာ(၂၇၈) တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အေၾကာက္ႀကီးလြန္းျခင္း၊ ဣေႁႏၵႀကီးလြန္းျခင္းမရွိေပ။ လြတ္လပ္စြာေနထုိင္လုပ္ကိုင္စားေသာက္လုိေသာစိတ္ ရွိၾကၿပီး၊ မိမိတုိ႕ဖာသာ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္ေသာ အစြမ္းလည္းရွိၾကသည္ဟု ေရးသားေဖာ္ျပထားေလသည္။

            ျပည္ေထာင္စုဖြား တုိ႕ေသြးတုိ႕သားတုိင္းရင္းသားမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ လူေနမႈအဆင့္အတန္းမွာ တုိးတက္ ျခင္းမရွိဟုဆုိရေပလိမ့္မည္။ ဤသို႕မတုိးတက္ရျခင္းမွာလည္း“ အရင္းစစ္ေသာ္၊ အျမစ္ေျမက ” ဆုိသကဲ့သုိ႕ အေၾကာင္းရွိပါသည္။ မ်က္ျမင္ ကိုယ္ေတြ႕ေလ့လာမႈအေပၚမူတည္၍ သံုးသပ္လုိပါသည္။ လူမ်ဳိးစုငယ္ျဖစ္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕တြင္ ထင္ေပၚမႈမရွိရျခင္းမွာ ေအာက္ ပါအခ်က္မ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ရသည္ဟု ဆုိခ်င္ပါသည္-

(၁)        ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ သမုိင္းစဥ္ကိုျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္ေရး၊

(၂)        ပညာေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး၊

(၃)        သမားရုိးက် စုိက္ပ်ဳိးေရးအစား၊ သိပၸံနည္းက်စိုက္ပ်ဳိးေရးကိုအားေပးအစားထုိးေရး၊

(၄)        စီးပြားေရး အေခ်ာင္သမားမ်ား ပေပ်ာက္ေရး၊

(၅)        လမ္းပန္းအဆက္အသြယ္ ေကာင္းမြန္ေရး စသည္တုိ႕ပင္ျဖစ္ပါသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕တြင္ ကိုယ္ပိုင္စာေပ၊ ကိုယ္ပိုင္ယဥ္ေက်းမႈရွိ၏။ ေရရာတိက်ေသာ ေနာက္ခံသမုိင္းေၾကာင္းမႈန္၀ါးေနရျခင္းမွာ ေက်ာက္စာ၊ ေပစာမ်ားျဖင့္ ကမၸည္းထုိးမွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ျခင္းမရွိေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။ မႈန္၀ါးေသာ သမုိင္းစဥ္ကို ထင္ရွားလာေစရန္ ႀကိဳးစားသင့္ေပသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ သမုိင္းစဥ္ကို ေဖာ္ထုတ္ျခင္းအားျဖင့္၊ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕အတြက္ ဂုဏ္ယူလုိမႈ၊ အား တက္မႈ၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈအတြက္ အကူအပံ့ျဖစ္ႏုိင္စရာရွိေပသည္။

            ပညာေရးသည္ တုိင္းျပည္တစ္ျပည္၊ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး၏ေရေသာက္ျမစ္ျဖစ္၏။ သုိ႕ေသာ္ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ ပညာေရးခံယူခ်က္ ကား အားရဖြယ္မရွိေသးေပ။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းတြင္ပညာေရးကုိ အားေပးမႈ မရွိေသးေပ။ ထုိ႕ေၾကာင့္ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ ၈၀ရာခုိင္ႏႈန္းသည္ စာမတက္သူမ်ားျဖစ္ေနေပသည္။

            ၄င္းတုိ႕၏ ေျမကိုသာအရင္းျပဳၿပီး၊ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းျပဳသူမ်ားျဖစ္သျဖင့္၊ ေျမရွိလွ်င္ ထမင္းမငတ္ႏုိင္ ပညာကိုသင္သူသည္ တစ္ေန႕တြင္မိရုိးဖလာလုပ္ငန္းကိုသာ ျပန္လည္လုပ္ကိုင္ၾကရသည္။ ေပါက္တူးကိုင္ေသာလက္သည္ မည္သည့္အခါမွ် ကေလာင္ကိုင္ေသာ လက္ မျဖစ္လာဟု ေလွနံဓားထစ္ယူဆေနၾကသည္။ ပညာတက္ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းသားလူငယ္မ်ားလည္း၊ အစိုးရလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ၾကျခင္း နည္းပါးသျဖင့္ ၄င္းတုိ႕၏အယူအဆကုိေရေလာင္းေပးေနသကဲ့သို႕ျဖစ္ေနေပသည္။

            ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းသားလူငယ္မ်ားသည္ မူလတန္းပညာေလာက္ကိုသာ သင္ယူထားၾကသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္မူလတန္းကုန္လွ်င္ စီးပြား ေရးလုပ္ငန္း၊ ေတာင္ယာလုပ္ငန္းမ်ားတြင္သာစိတ္ပါ၀င္စားစြာ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ၾက၏။ အေျခခံပညာေရးႏွင့္၊ တကၠသိုလ္ပညာရပ္မ်ား ဆက္လက္ဆည္းပူးသူမ်ားမွာ လူဦးေရႏွင့္စာလွ်င္ အလြန္နည္းပါးလြန္းလွေပသည္။

            အခ်ဳိ႕ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားလူငယ္မ်ားမွာ ပညာကိုဆက္လက္ဆည္းပူးလုိၾကသည္။ သို႕ေသာ္မိဘေဆြမ်ဳိးမ်ားက အားေပးမႈမရွိ ျခင္း၊  ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနမ်ားက လႊမ္းမုိးျခင္းခံေနရေပသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားထု အတြင္းသုိ႕ပညာေရးလက္နက္ျဖင့္ ထုိးေဖာက္၀င္ ေရာက္ႏုိင္ေအာင္ ပညာတက္ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားလူငယ္မ်ားက နည္းေပးလမ္းျပျဖင့္စည္းရံုးႀကိဳးပမ္းသင့္ေပသည္။

            စုိက္ပ်ဳိးေရးတြင္ မိရိုးဖလာစုိက္ပ်ဳိးနည္းကို ပယ္ဖ်က္၍ သိပၸံနည္းက်စုိက္ပ်ဳိးေရးကို အစားထုိးႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ေပသည္။ ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ၀ီရိယရွိသူမ်ားလည္း ျဖစ္ၾကသည္။ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္ေဒသသည္ ရာသီဥတုမွ်တ၏။ ေျမၾသဇာေကာင္းမြန္၏။ မ်ဳိးေကာင္းမ်ဳိးသန္႕မ်ားကို စုိက္ပ်ဳိး၍၊ ပိုးမႊားကာကြယ္ေဆးမ်ားစနစ္တက်သံုးလွ်င္၊ သီးႏွံအတြက္တုိးႏုိင္ေပသည္။ သိပၸံနည္းက်စုိက္ပ်ဳိးေရး စနစ္ကုိ အစားထုိးႏုိင္ပါက၊ “ မ်ားမ်ားထြက္၊ ေပါေပါေရာင္း၊ ေကာင္းေကာင္းစား ”  ဆုိသကဲ့သုိ႕၊ စားသံုးသူအတြက္လည္း ေခ်ာင္လည္ႏုိင္၏။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕အတြက္လည္း စီးပြားဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ႏုိင္၏။ ႏုိင္ငံ၏ စီးပြားေရးမွာလည္း တုိးတက္မည္ျဖစ္ေပသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ အေပၚတြင္ မတရားေခါင္းပံုျဖတ္သည့္ စီးပြားေရးအေခ်ာင္သမားတုိ႕ရွိေနေပသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ သည္ မိမိတုိ႕၏ လုပ္အားကို မတရားေခါင္းပံုျဖတ္၍၊ စီးပြားရွာေနသူမ်ားကို ကုသုိလ္ကံထူး၍ ခ်မ္းသာေနၾကသူမ်ားဟု ယူဆေနၾကသည္။ ဤ သုိ႕ျဖစ္ရျခင္းမွာလည္း ပညာတက္လူဦးေရနည္း၍ အျမင္မပြင့္လင္းေသးေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ စီးပြားေရးအေခ်ာင္သမားမ်ားကို မိမိတုိ႕အေပၚမတရားေခါင္းပံုျဖတ္သူမ်ားအျဖစ္ သိရွိရန္လုိအပ္ေပသည္။

            ဤသို႕သိရွိလာေအာင္လည္း ေဟာေျပာမႈ ရွင္းလင္းမႈမ်ားျပဳလုပ္ေပးသင့္၏။ ေငြရွင္ေၾကးရွင္တုိ႕သည္ မိမိတုိ႕အေပၚမတရားေခါင္းပံု ျဖတ္ အျမတ္ထုတ္ေနသျဖင့္ ရသင့္သည့္လုပ္အားခမ်ား မရခဲ့သည္ကို သိျမင္လာႏုိင္ေပသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ေတာင္ယာထြက္ သီးႏွံမ်ားကို စားသံုးသူမ်ားထံသို႕ တုိက္ရိုက္ေရာက္ရွိရေအာင္ ႀကိဳးပမ္းဖုိ႕လုိေပသည္။ ထြက္ကုန္သီးႏွံမ်ားကို စားသံုးသူမ်ားထံတုိက္ရုိက္ေရာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ပါက ၾကားျဖတ္အျမတ္ႀကီးစားမ်ား ပေပ်ာက္ႏုိင္ေပသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ ထြက္ကုန္မ်ားကုိ စားသံုးသူ ထံ တုိက္ရုိက္ေရာက္ေအာင္ သမ၀ါယမစနစ္ျဖင့္ ၀ယ္ယူျဖန္႕ျဖဴးသင့္ေပသည္။ သမ၀ါယမစနစ္ျဖင့္ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ၀ယ္ယူျဖန္႕ျဖဴးႏုိင္ ပါက ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ မိမိတုိ႕လုပ္သမွ် လုပ္အားခကိုအျပည့္အ၀ ခံစားႏုိင္လာမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရေပသည္။

            လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးသည္ တုိင္းျပည္တစ္ျပည္၏ အဓိကအေရးႀကီးေသာ ေသာ့ခ်က္ႀကီးပင္ျဖစ္၏။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ ေနထုိင္ရာေဒသတြင္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး အလြန္ညံဖ်င္းသည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ညံ့ဖ်င္းမႈရွိျခင္းေၾကာင့္ ထြက္ ကုန္မ်ားကို အခ်ိန္မီ မတင္ပို႕ႏုိင္သျဖင့္ ဆံုးရံႈးမႈမ်ားျဖစ္ေပၚၾကရ၏။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔၏ ေနထုိင္ရာေဒသတြင္ အဓိကထြက္ကုန္မ်ားမွာ သနပ္ဖက္၊ သစ္ေတာ့သီး၊ အာလူး စသည္တုိ႕ျဖစ္သည္။ လမ္းပန္းအဆက္အသြယ္ ညံ့ဖ်င္းမႈမ်ားေၾကာင့္ သနပ္ဖက္မ်ားမွာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားသို႕ေရာက္ရန္အတြက္ အတန္တန္သြားရ၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ေစ်းႏႈန္းသည္ မႀကီးသင့္ဘဲႀကီးရေလသည္။ အခ်ဳိ႕မွာလည္း ခရီးစရိတ္ကႀကီးလြန္းသျဖင့္၊ မိမိတုိ႕ကိုယ္တုိင္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားသို႕ဆင္း၍ မေရာင္းခ် ႏုိင္ခဲ့ေခ်။ ထုိအခါ မိမိတုိ႕ထံလာေရာက္၀ယ္ယူေသာ ေငြရွင္ေၾကးရွင္မ်ားထံေရာင္းၾကေလသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ လမ္းပန္းအဆက္အသြယ္ ညံ့ဖ်င္းမႈသည္ ကုန္ေစ်းႏႈန္းမ်ားကိုႀကီးျမင့္ေစသည္ သာမက ေခါင္းပံုျဖတ္ အျမတ္ႀကီးစားမ်ားတုိ႕ကို အားေပးရာလည္းေရာက္ေနေပသည္။

            မုိးရာသီတြင္ေပၚေသာ သစ္ေတာ့သီးမွာလည္းလမ္းပန္းအခက္အခဲမ်ားေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕မွာပုပ္သုိးပ်က္စီးရေလသည္။ အခ်ဳိ႕မွာ ခရီးၾကန္႕ၾကာသျဖင့္ အခ်ိန္မီျဖန္႕ျဖဴးႏုိင္ရန္အတြက္ သစ္ေတာ့သမီးမ်ားကို အေဆာတလ်င္ ခူးဆြတ္ၾကရသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ေလလြင့္ပ်က္စီးမႈ မ်ားျဖစ္ေပၚရသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာၿခံရွင္မ်ားမွာ လမ္းပန္းခက္ခဲမႈမ်ားေၾကာင့္၊ သစ္ေတာ့သီးမ်ားကိုေရာင္းခ်ရန္ မလြယ္ကူသျဖင့္ မိမိတုိ႕၏ သစ္ေတာ့ပင္မ်ားကို ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းပစ္ၿပီး၊ အျခားသီးႏွံပင္မ်ားကို အစားထုိးစုိက္ပ်ဳိးၾကသည္လည္းရွိသည္။

            အကယ္၍သာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးေကာင္းမြန္အဆင္ေျပမည္ဆုိပါက၊ ၿခံလုပ္သားတုိ႕၏ စီးပြားေရးသည္လည္းတုိးတက္ေကာင္း မြန္လာႏုိင္ေပသည္။ ေျမျပန္႕ေဒသမွ စားသံုးသူမ်ားတုိ႕သည္လည္း ေတာင္ေပၚသီးႏွံမ်ားကို လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ႏွင့္ေပါေပါမ်ားမ်ား စားသံုး ႏုိင္ၾကမည္ျဖစ္ေပသည္။ အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ အစုိးရႏွင့္ျပည္သူပူးေပါင္း၍ လမ္းမ်ားေဖာက္လုပ္သည္လည္းရွိသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္သက္ဆုိင္ရာ မွ ေတာင္ေပၚေနပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားေဒသတြင္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးေကာင္းမြန္လာေစရန္အတြက္ အစုိးရႏွင့္ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ၾကရန္လုိေပသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ တုိးတက္ေရးသည္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးေပၚတြင္မ်ားမွ မူတည္ေနေပ သည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ သေဘာထားႀကီး၏။ အခက္အခဲေတြ႕လွ်င္ အကူအညီေပးတက္၏။ သူတပါးကိုလိမ္လည္ေျပာဆုိရန္ ၀န္ေလးတတ္ၾကသည္။ မသိမကၽြမ္းသူမ်ားကို ကူညီေပးတတ္ၾကသည္။ အိမ္သို႕အလည္လာေသာ မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးကုိမဆုိ ရင္းႏွီးစြာဧည့္ ခံေကၽြးေမြးတတ္ၾကသည္။ ေရေႏြးၾကမ္းႏွင့္ျမည္းစရာ တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ဧည့္ခံ၏။ လာေရာက္တည္းခုိေသာ ဧည့္သည္ကိုလည္းထမင္းမွအစ အရာ ရာျပည့္စံုေအာင္ ဧည့္ခံျပဳစုေလသည္။ ဧည့္ခံေကၽြးေမြးသည္ကိုျငင္းပယ္ပါက စိတ္မေကာင္းတတ္ၾကေခ်။ ၄င္းတုိ႕အား မသိမကၽြမ္းၾကေသာ္ လည္း ေျပာဆုိႏႈတ္ဆက္ပါက ေဖာ္ေရြစြာ ခြန္းတံု႕ျပန္ၾကသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အမ်ဳိးအႏြယ္ကို ေစာင့္ထိန္းၾက၏။ ကိုယ္လက္အဂၤ ါႀကံ့ခုိင္ေတာင့္တင္းၾကသည္။ သတၱိလည္းေကာင္း ၾကသည္။ ေဖာ္ေရြ၍ ဆက္ဆံေပါင္းသင္းေကာင္းေသာ လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ၾက၏။ အရွက္အေၾကာက္ႀကီးလြန္းျခင္း၊ ဣေႁႏၵႀကီးလြန္းျခင္းမရွိေပ။ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ၿခံ၊ လယ္ယာၿခံလုပ္ကိုင္စားေသာက္ၾကသည္။ လြတ္လပ္စြာလုပ္ကိုင္စားေသာက္လုိစိတ္မ်ားရွိၾကသည္။ အလုပ္ကိုႀကိဳးစား လုပ္ကုိင္ၾကသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ပအုိ၀္းေက်းလက္ေတာရြာမ်ားတြင္ အလုပ္မလုပ္ဘဲေတာင္းရမ္းစားေသာက္သူလံုး၀မရွိေပ။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ အမ်ားကသတ္မွတ္သည့္ စည္းကမ္းမ်ားကို လုိက္နာ၏။ ထုိ႕ေၾကာင့္စည္းကမ္းရွိသူမ်ားပင္ျဖစ္ေလ သည္။ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္သည့္ စိတ္ဓါတ္ရွိၿပီး အမ်ားအက်ဳိးကို ကိုယ့္အက်ဳိးကဲ့သုိ႕ သေဘာထား၍ ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးတတ္ၾကသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ မိသားစုစိတ္ဓါတ္ရွိျခင္း၊ တူညီေသာ ရုိးရာ၀တ္စံုမ်ားရွိျခင္းသည္ ၎တုိ႕၏အတြင္း အဇၩတၱသႏၲာ၌ ေရွးပေ၀သဏီကပင္ကိန္းေအာင္းသေႏၶတည္ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္ဟု ဆုိႏုိင္ေပသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ သံုးရာသီလံုး မဆုတ္မနစ္အလုပ္လုပ္ၾကသည္ကို ရွမ္းျပည္သို႕ ေရာက္ဖူးသူမ်ားသိၾကေပလိမ့္မည္။ ေန႕မအားညမအား အလုပ္ႏွင့္လက္မျပတ္ လုပ္ကိုင္ေနၾကေသာ္လည္း၊ လွပဖုိ႕၊ တန္ဆာဆင္ဖုိ႕မဟုတ္ပါ။ တစ္ႏွစ္တြင္ တစ္ႀကိမ္ႏွစ္ႀကိမ္က် အလွဴဒါနမ်ား ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ ျပဳလုပ္တတ္ၾကေသာမိမိတုိ႕၏ ေစတနာက လႈံေဆာ္၍ပုိမုိအလုပ္လုပ္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္း သားတုိ႕သည္ ရသမွ်ရွာၿပီး၊ ရွာ၍ရသမွ်ကို အလွဴဒါနျပဳလုိက္ၾကသည္မွာ ၎တုိ႕၏ ဗီဇစရုိက္ပင္ျဖစ္ေလသည္။

            ပစၥည္းရွာေသာ္လည္း မက္မက္ေမာေမာ မစုတတ္ၾကပါ။ အလုပ္လုပ္လွ်င္ေငြရမည္။ ထမင္းစားႏုိင္မည္။ ၀တ္စံုအနက္၀ယ္ႏုိင္မည္။ ပြဲလည္ႏုိင္မည္။ ဘုရားလွည့္လည္ဖူးႏုိင္မည္။ ဤသို႕သာအမွတ္ျပဳထားၾကသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ရွမ္းျပည္ရွိ ေက်ာ္ၾကားေသာ္ေစတီပုထုိးမ်ားတြင္ လည္းေကာင္း၊ ကားႀကီးကားငယ္အသြယ္သြယ္ျဖင့္ လွည့္လည္ဘုရားဖူးၾကသည္။ သြားေရာက္လည္ပတ္တုိင္းမိမိတုိ႕ရုိးရာ ၀တ္စံုမ်ားကိုသာ၊ ၀တ္ဆင္သြားၾကသည္ကိုေတြ႕ႏုိင္ပါသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ေျမသာလွ်င္ ၎တုိ႕၏ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုးအတြက္ ခ်စ္ခင္စရာဟူ၍ မွတ္ယူထားၾကသည္။ ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ လုပ္အားကိုအရင္းတည္၍ ရုိးသားစြာအသက္ေမြးၾကသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ မတရားသျဖင့္ အသက္ေမြးၾကသူမ်ားဟူ၍ မရွိသေလာက္ပင္ျဖစ္သည္။ ထုိ႕ျပင္ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ စည္းလံုးၾကသည္။ ညီညြတ္ၾကသည္။ ဇြဲရွိၿပီး လံု႕လ၀ီရိယသန္သူမ်ားလည္း ျဖစ္ၾကသည္။ မဟုတ္လွ်င္ မခံေသာစိတ္ထားရွိသည္။ ဒုစရုိက္ကို ေရွာင္ၿပီး၊ သုစရုိက္ကို ေဆာင္ၾကသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ မိမိအခ်င္းခ်င္းလည္း သစၥာရွိ၏။ အျခားတုိင္းရင္းသားမ်ားအေပၚတြင္လည္း ကတိတည္၏။ ကူညီတတ္၏။ အရက္ေသစာေသာက္စားသူမ်ားရွိေသာ္လည္း၊ အလြန္ အကၽြံမူးယစ္ေသာက္စားျခင္းမ်ဳိးကို မုန္းတီးၾကသည္။ ရြံရွာၾကသည္။ ဘိန္းစားမ်ားကိုမလိုလားၾကေပ။ အေရးႀကီးလွ်င္လည္း ေသြးနီးၾကသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ ယေန႕တုိင္ရုိးရာ၀တ္စံုျဖစ္သည့္ အနက္ သုိ႕မဟုတ္ နက္ျပာ၀တ္စံုကို အမ်ဳိးသားေရာ အမ်ဳိးသမီးပါ ၀တ္ဆင္ေနၾကဆဲျဖစ္သည္ကို ေတြ႕ရေပသည္။ ကအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အနက္ေရာင္၀တ္စံုသည္ တစ္ေသြးတစ္ေရာင္တည္း ျဖစ္သျဖင့္ ၎တုိ႕အတြက္ “ အား ” သုိ႕မဟုတ္ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ၏ သေကၤတကိုျပဆုိေနေပသည္။ တူညီေသာရုိးရာ၀တ္စံုအနက္ေရာင္သည္ ၎တုိ႕ အတြက္သာမက ျမင္ရသအတြက္လည္း ႏွစ္သက္ျမတ္ႏုိးဖြယ္ျဖစ္ေပသည္။

            လူမူေရးအရၾကည့္မည္ဆုိလွ်င္လည္း တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦးတုပၿပိဳင္ဆုိင္ျခင္း၊ ၾကြား၀ါျခင္း၊ ပကာသနကင္းျခင္း စသည္တုိ႕ကို ၫႊန္ျပေန ေပသည္။ ႏုိင္ငံေရးအရၾကည့္ျပန္လည္း တူညီေသာရုိးရာ၀တ္စံုအနက္ေရာင္သည္ တစ္ေသြးတစ္သား တစ္သေဘာတည္းျဖစ္ျခင္း၊ စည္းလံုး ညီၫြတ္ျခင္းအဓိပၸာယ္ကိုလည္း ေဖာ္ေဆာင္ေပးသည္ဟုဆုိႏုိင္ေပသည္။ အျပင္ဗဟိဒၶတြင္ အနက္ေရာင္ကိုဆင္ျမန္းထားေသာ္လည္း၊ အတြင္း အဇၩတၱမေနာတြင္ ရုိးသားျဖဴစင္ေျဖာင့္မတ္သူမ်ားျဖစ္ၾကေပသည္။

            ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕တြင္ ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ စာေပႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈမ်ားဖူးပြင့္ေ၀ဆာခဲ့ၾကသည္။ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္စနစ္၊ ကိုလိုနီစနစ္၊ အရင္းရွင္စနစ္စသည့္ စနစ္ဆုိးမ်ားေအာက္တြင္ ကာလၾကာရွည္စြာျဖတ္သန္းလာခဲ့ၾကသျဖင့္ မိမိတုိ႕၏လူမ်ဳိးႏွင့္စာေပကို ထိန္းသိမ္းႁမွင့္တင္ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ခြင့္အားနည္းခဲ့ရသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္အခ်ဳိ႕တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးအသီးသီးတုိ႕၏ စာေပႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈတိမ္ေကာ ေမွးမွိန္ခဲ့ရသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ စာေပႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈသည္လည္း တိမ္ေကာေမွးမွန္ခဲ့ရသည္။ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးအသီးသီးတုိ႕ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ေတာ္သည္ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးတုိ႕ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး၊ စည္းလံုးခုိင္မာတည္တံ့ေသာႏုိင္ငံ အျဖစ္တည္ေဆာက္ရာတြင္ တုိင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္စြာ စုေပါင္းေနထုိင္ၾကမွသာလွ်င္ ႏုိင္ငံေတာ္၏အခ်ဳပ္အျခာအာဏာႏွင့္လြတ္လပ္ ေရးကိုလည္းေကာင္း၊ အေျခခံဥပေဒကိုကာကြယ္ေစာက္ေရွာက္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတာ္အဓြန္႕ရွည္ေရးအတြက္လည္း ေကာင္း၊ ထက္ျမက္ထိေရာက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္သြားႏုိင္မည္ျဖစ္သည္။

            ဤစာအုပ္သည္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုစံကိုသိရွိနားလည္ေစမည္ဟု ယံုၾကည္ပါသည္။ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိး အခ်င္းခ်င္း တစ္ဦး၏အေၾကာင္းကိုတစ္ဦးက သိခြင့္ရလွ်င္ ပို၍စည္းလံုးမႈကိုရရွိေစႏိုင္ပါသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕သည္ မိမိတုိ႕စာေပႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈကို ထိန္းသိမ္းျမွင့္တင္ႏုိင္ေရးအတြက္ မိမိတုိ႕ေနထုိင္ရာေဒသ၊ ၿမိဳ႕ရြာနယ္ပယ္မ်ားတြင္ပအုိ၀္းစာေပႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈေကာ္မတီမ်ား ဖြဲ႕စည္းထားပါက၊ မိမိတုိ႕၏စာေပယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုစံမ်ားကိုပိုမုိ၍ ထိန္းသိမ္းျမွင့္တင္ႏုိင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ပအုိ၀္းေက်းရြာမ်ားတြင္ စာေပ သင္တန္းမ်ား၊ “ အ ” သံုးလံုးေက်သင္တန္းမ်ားဖြင့္လွစ္ႏုိင္ေရး၊ ပအုိ၀္းစာေပႏွင့္ စာအုပ္စာတမ္းမ်ားစုေဆာင္း၍ စာၾကည့္တုိက္ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ေရး၊ ဆုိ-က-ေရး-တီးသင္တန္းမ်ား ဖြင့္ေပးႏုိင္ေရး၊ ျပတုိက္မ်ားဖြင့္လွစ္ေပးႏုိင္ေရး၊ စကားရည္လုပြဲမ်ား က်င္းပႏိုင္ေရး၊ မိမိတုိ႕ရုိးရာယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထံုစံမ်ား၊ သမုိင္းရာဇ၀င္ဒ႑ာရီပံုျပင္မ်ား၊ ေတးသီခ်င္းမ်ားစုေဆာင္းၿပီး သုေတသနျပဳႏုိင္ေရးအတြက္ စနစ္တက်ေဖာ္ထုတ္သင့္ေပၿပီ။

            ျပည္ေထာင္စုဖြား ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားတုိ႕သည္ ေက်းလက္ေတာရြာမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုးေနထုိင္ၾကသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ရုိးသား သူမ်ားလည္းျဖစ္ၾကသည္။ ၎တုိ႕၏ ပညာေရး၊ စုိက္ပ်ဳိးေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမူေရးစသည္တုိ႕တြင္ အစစအရာရာတုိးတက္လာေစေရးအတြက္ ပညာေပးစည္းရံုးျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ရန္ လုိေပသည္။

            တုိးတက္သည့္ေဒသမ်ားႏွင့္ အဆင္ေျပေျပဆက္ဆံႏုိင္ေရးအတြက္ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးေကာင္းမြန္ေအာင္ႀကိဳးစားဖုိ႕လုိ ေပသည္။ ဤမွ်ဆုိလွ်င္ တစ္ေျမတည္းေန တစ္ေရတည္းေသာက္၊ တစ္အူတံုးဆင္းညီရင္းအစ္ကို၊ ျပည္ေထာင္စုဖြားတုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိး တစ္မ်ဳိးျဖစ္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အေၾကာင္းကို ေစ့စံုစြာမဟုတ္ေသာ္လည္း အေတာ္အသင့္သိၾကရၿပီ။ တုိ႕ေသြးတုိ႕သား ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းဘြားတုိ႕၏ တုိးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ျပည္ေထာင္စုသားတုိ႕အခ်င္းခ်င္း ယုိင္းပင္းကူညီကာ ေဆာင္ရြက္ၾကပါစုိ႕။   ။

            တုိင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္း၊ ပုိမုိသိနားလည္ႏုိင္ၾကပါေစ။

            ပိုမုိခင္မင္ရင္းႏွီးလာႏုိင္ၾကပါေစ။

            ပိုမုိစည္းလံုးညီၫြတ္လာၾကပါေစ။

            အရာရာတြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏုိင္ၾကပါေစ။

ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့

  

          အမ်ိဳးသားေန့သည္ လူမ်ိဳးတိုင္းအဖို့ ထူးျခားသည့္ ဂုဏ္ထူး၀ိေသသျဖင့္ ျပည့္စံုသည့္ ေန့ထူးေန့ျမတ္ပင္ ျဖစ္၏။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အမ်ိဳးသားေန့ဟူသည္ မိမိတို့လူမ်ိဳးကို ျပန္လည္ မွတ္တမ္းတင္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ လူမ်ိဳးတိုင္းသည္ အမ်ိဳးသားေန့တြင္ ဇာတိေသြး ဇာတိမာန္ စိတ္ဓါတ္မ်ား အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓါတ္မ်ား ျပန္လည္နုပ်ိဳလန္းဆန္းေရး ၊ နိုင္ငံေတာ္ကို ခ်စ္ျမတ္နိုးေသာ စိတ္ဓါတ္မ်ား ကိန္းေအာင္းခံယူလာေရး ၊ အမ်ိဳးသားစာေပ ယဥ္ေက်းမွဳ ၊ ဂီတ ၊ အနုသုခုမပညာရပ္မ်ား ေဖာ္ထုတ္ ထိန္းသိမ္းျမင့္တင္ေရး စသည္တို့ကို ဖန္တီးလွဳံ႕ေဆာ္သည့္ သေဘာပင္ျဖစ္ပါသည္။
          အမ်ိဳးသားေန့တြင္ မိမိတို့သည္ မည္သည့္အခ်က္တြင္ အားနည္းခ်က္ ၊ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ရွိသည္ကို ျပန္လည္သံုးသပ္ရမည့္ အခ်ိန္အခါလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ထို့ေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားေန့သည္ လူမ်ိဳးတိုင္းအတြက္ ထူးျခားေသာအဂၤါရပ္ျဖစ္။ ထို့ျပင္ နုိင္ငံႏွင့္ လူမ်ိဳးကို ေရွ့သို့တိုးတက္ေအာင္ ခ်ီတက္ရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳနိုင္စြမ္းမည့္ အာနိသင္ကို ေပးစြမ္းနုိင္သည့္ ေန့လည္း ျဖစ္ေပသည္။
          ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို့သည္ မိမိတို့၏ ထူးျခားသည့္ သမိုင္းအစဥၤ္အလာကို အေၾကာင္းျပဳျပီး တေပါင္းလျပည့္ေန့ေရာက္တိုင္း ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့ကို က်င္းပၾကသည္။ ဤတြင္ ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့ကို တေပါင္းလျပည့္ေန့တြင္ က်င္းပရသည္ကို ေဖာ္ျပလိုပါသည္။
          ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို့သည္ ေက်းဇူးတရားသိရွိမွဳ ၊ ေက်းဇူးတရားကို နားလည္ သေဘာေပါက္မွဳ စေသာ ဗုဒၶဘာသာ၏ အဆံုးအမကို ေလးစားယံုၾကည္စြာ ႏွလံုးသြင္း ၾကသူမ်ားျဖစ္ၾက၏။ အမ်ိဳးသားေန့သည္ မိမိတို့လူမ်ိဳး ဆင္းသက္လာေသာ မိမိတို့၏ ဘိုးဘြားမ်ိဳးႏြယ္ဆက္မ်ား၏ ေက်းဇူးတရားကို ျပန္လည္တသ ေအာက္ေမ့သတိရသည့္ စိတ္မွ ေပါက္ဖြားလာရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထို့ေၾကာင့္ ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့သည္ ေက်းဇူးတရားကို သိမွဳမွ စတင္ခဲ့သည္ဟု ဆိုနိုင္၏။
          လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္ ၊ မဟာသကၠရာဇ္ ၃ ႏွစ္ တေပါင္းလျပည့္ ၊ စေနေန့ ၊ လ၀င္ ေနထြက္ ၊ လေရာင္ ေနေရာင္ ထြန္းေျပာင္ထိန္လင္း ေရာယွက္ေသာ အခ်ိန္တြင္ မင္းတစ္ပါး ဖြားျမင္ခဲ့၏။ ထိုမင္းသည္ လ၀င္ေနထြက္ အခ်ိန္တြင္ ေမြးဖြားသျဖင့္ သူရိယစႏၵာ ဟုေခၚသည္။
          သူရိယစႏၵာမင္းသည္ ပအို၀္း တိုင္းရင္းသားတို့၏ ဂုဏ္သိကၡာကို ျမွင့္တင္ေပးခဲ့၏။ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို့၏ ေတာက္ပေသာ ေခတ္ကာလကို ဖန္တီးေပးခဲ့၏။ သထံုျမိဳ့ရွိ ေလးဆူဓါတ္စံ-ေရႊစာရံ ေစတီေတာ္ကို တည္ခဲ့သည့္ သာသနာ့ ဒါယကာမင္းျမတ္ျဖစ္၏။ ဤေက်းဇူးတရားမ်ားကို ေအာက္ေမ့ တသ သတိရေသာအားျဖင့္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို့၏ ဂုဏ္ေရာင္ကို ထြန္းေျပာင္ေစခဲ့သည့္ သူရိယစႏၵာမင္း၏ ေမြးေန့ျဖစ္သည့္ တေပါင္းလျပည့္ေန့ကို ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့ အျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
          ထို့ျပင္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို့သည္ ေအာက္ျမန္မာျပည္တြင္ ေနထိုင္စဥ္က လယ္ယာလုပ္ငန္းကို အဓိကထား လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကေသာ ပအို၀္းတိုင္းရငး္သားတို့သည္ လုပ္ငန္းခြင္ျပီးစီး ရုတ္သိမ္းသည့္ တေပါင္းလတြင္ ေကာက္ဦးတင္ ပူေဇာ္ပြဲကို က်င္းပၾက၏။ ေကာက္ဦးတင္ ပူေဇာ္ပြဲတြင္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ႏွင့္ ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ ၊ မိအို ဖအို အၾကီးအကဲမ်ားကို ဆြမ္းဦးကပ္လွဴကာ ေကာက္ဦးေကၽြးေမြးပြဲမ်ား က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ေကာက္ဦးတင္ ပူေဇာ္ပြဲတြင္ ေဆြမ်ိဳးမ်ားကို ၁ ႏွစ္ ၁ ၾကိမ္ ေတြ႕ဆံုခြင့္ရခဲ့ၾကသည္။ ထို့ေၾကာင့္ တေပါင္းလျပည့္ေန့ေရာက္တိုင္း ေရႊစာရံဘုရားကုန္းေျမတြင္ ဘုရားကို ေကာက္ဦးပူေဇာ္ပြဲ ၊ ေဆြမ်ိဳးဆံုပြဲ လုပ္ရာမွ ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့ ေပၚေပါက္ခဲ့ရသည္။ ေနာင္တြင္ ေခတ္ေရစီးေၾကာင္းအတိုင္း ပိုမိုက်ယ္ျပန့္ေသာ အသြင္ကို ေဆာင္လာရန္ ၊ ဘုရားပူေဇာ္ပြဲ ၊ ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္မ်ား ေတြ႕ဆံုပြဲ ၊ သက္ၾကီးရြယ္အိုႏွင့္ အၾကီးအကဲမ်ားကို ပူေဇာ္ပြဲက်င္းပရာမွ အမ်ိဳးသားေန့ အျဖစ္သို့ ေျပာင္းလဲက်င္းပလာခဲ့ၾကသည္။
          သူရိယစႏၵာမင္း၏ ေမြးေန့ကို အမ်ိဳးသားေန့အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသျဖင့္ ပေဒသရာဇ္စနစ္မင္းတစ္ပါး၏ ေမြးေန့ကို ေဖာ္က်ဴးျခင္း ၊ ပေဒသရာဇ္စနစ္ကို ေနရာေပးျခင္း ၊ သိဒၵိတင္ျခင္း ၊ အေရာင္တင္ျခင္းမ်ိဳး မဟုတ္ေပ။ ပေဒသရာဇ္စနစ္သည္ ဤေခတ္ကာလတြင္ ျပည္ဖံုးကားခ်သြားျပီျဖစ္၏။
          သမိုင္း စာမ်က္ႏွာမ်ားထဲမွ ဂုဏ္ယူဖြယ္ရာ အေမြအႏွစ္မ်ားကို ေမ့ေပ်ာက္ထား၍ မရေပ။ ယေန့ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံသစ္ကို တည္ေဆာက္ေနေသာ္လည္း ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားခဲ့သည့္ အေနာ္ရထာ ၊ ဘုရင့္ေနာင္ ၊ အေလာင္းဘုရား စသည့္မင္းတို့၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ၊ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ားကို ေမ့ေပ်ာက္ခ်န္လွပ္ထား၍ မျဖစ္ေပ။ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည့္ ယခင္ ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ မိမိႏိုင္ငံႏွင့္ လူမ်ိဳး၏ ဂုဏ္သိကၡာကို ျမွင့္တင္ေပးနိုင္ခဲ့သည့္ ဇာဘုရင္ၾကီး၏ ေက်းဇူးတရားကို အသိအမွတ္ျပဳဆဲပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဇာဘုရင္ကို ေသြးျဖင့္ လက္စားေခ်ခဲ့ေသာ္လည္း ဇာဘုရင္၏ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းမ်ားကို အမ်ိဳးသားယဥ္ေက်းမွဳ အေမြအႏွစ္အျဖစ္ ျပတိုက္ထဲတြင္ အျမတ္တနိုး ျပသထားဆဲပင္ ျဖစ္ပါသည္။
          အထက္ပါ သာဓကမ်ားကို ေထာက္၍ လည္းေကာင္း ၊ ေက်းဇူးတရားကို သိရွိမွဳမွ စတင္ခဲ့သည္ကို ေထာက္၍ လည္းေကာင္း ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို့၏ ဂုဏ္ေရာင္ကို ထြန္းေျပာင္ေစခဲ့ေသာ သူရိယစႏၵာမင္း၏ ေမြးေန့ကို ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့အျဖစ္ သတ္မွတ္က်င္းပျခင္းသည္ သဘာ၀က်သည္ဟု ဆိုနိုင္ပါသည္။ ထို့ျပင္ ေကာက္ဦးတင္ ပူေဇာ္ပြဲတြင္ ရပ္ေ၀းရပ္နီး ေဆြမ်ိဳးမ်ား ျပန္လည္ေတြ႕ဆံုပြဲ ျဖစ္ျပီး ထိုပြဲတြင္ ေရွးေဟာင္း ေႏွာင္းျဖစ္မ်ား ျပန္လည္ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ျခင္း ၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ အနာဂါတ္ ေဆာင္ရြက္ဖြယ္ရာမ်ားကို ရင္းႏွီး ခ်စ္ၾကည္စြာ ေဆြးေႏြးျခင္း ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ ထို့ေၾကာင့္ ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့သည္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားမ်ား အတြက္ အႏွစ္သာရရွိေသာ ေန့တစ္ေန့ျဖစ္ေၾကာင္း အကဲခတ္နိုင္ပါသည္။

          ရန္ကုန္တကၠသိုလ္နယ္ေျမႏွင့္ မႏၱေလးတကၠသိုယ္ နယ္ေျမတို့တြင္ ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့အခမ္းအနားကို တကၠသိုလ္ ပအို၀္း တိုင္းရင္းသားစာေပႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွဳ ဆပ္ေကာ္မတီမွ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ဦးစီးက်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ပအို၀္း အမ်ိဳးသားေန့ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ စကားရည္လုပြဲမ်ား ၊ ေဟာေျပာပြဲမ်ားကို က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ယင္းအခမ္းအနားႏွင့္ ေဟာေျပာပြဲမ်ားေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသား အခ်င္းခ်င္း နားလည္မွဳ ပိုရေစသည္။ ပို၍ စည္းရံုးေစခဲ့သည္။
          တကၠသိုယ္ အသီးသီးတြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ ျပည္ေထာင္စုေန့ အခမ္းအနားမ်ား ၊ တိုင္းရင္းသားစာေပႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွဳ ဆပ္ေကာ္မတီအသီးသီးက က်င္းပေပးခဲ့ေသာ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံုတို့၏ ေန့ထူးေန့ျမတ္ အခမ္းအနားမ်ား ၊ စာေပႏွင့္ ယဥ္ေက်းမွဳ ေဟာေျပာပြဲမ်ား ၊ မဂၢဇင္းစာေစာင္မ်ား ၊ တိုင္းရင္းသား စကားေျပာ သင္တန္းမ်ား ၊ တိုင္းရင္းသား ရိုးရာအစားအစာ ေရာင္းခ်ပြဲမ်ားက သက္ေသခံလ်က္ ရွိေနေပသည္။
          ယခုအခါ ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့ကို သာမန္က်င္းပျခင္းမ်ိဳး မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ပိုမိုက်ယ္ျပန့္ သစ္လြင္ေသာ အဓိပၸါယ္ႏွင့္ အႏွစ္သာရကို ေဆာင္ယူနိုင္မည့္ ေန့ထူးရက္ျမတ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲက်င္းပခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။ ယခုက်င္းပလ်က္ရွိေသာ ပအို၀္းအမ်ိဳးသားေန့ တိုင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္း ေသြးစည္းခ်စ္ၾကည္ေရး ၊ ျပည္ေထာင္ စုၾကီးတည္တံ႕ခိုင္ျမဲေရး ၊ အစရွိသည့္ ပိုမိုက်ယ္ျပန့္ေသာ ဦးတည္ခ်က္မ်ားျဖင့္ က်င္းပခဲ့သည္ကို ေလ့လာသိရွိနိုင္ပါသည္။ ထို့အျပင္ အသက္ ၈၀ ေက်ာ္ ဘိုးဘြားမ်ားအား ရိုေသကန္ေတာ့ျခင္း ၊ ပရိယတၱိစာေပတြင္ ထူးခၽြန္စြာေအာင္ျမင္ၾကေသာ ပအို၀္းသံဃာေတာ္မ်ားကို ဆုမ်ားခ်ီးျမွင့္ျခင္း စသည့္ ဘာသာေရး ၊ လူမွဳေရး လုပ္ငန္းမ်ားကိုပါ ျပဳလုပ္လာၾကသည္ကို ေတြ႕ရေလသည္။

ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ ဆိုသည့္ ေ၀ါဟာရ ေပၚေပါက္လာပံု 

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားအနက္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားသည္ ႏွစ္စဥ္တေပါင္းလျပည့္ေန႔တြင္ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔အျဖစ္ က်င္းပၾကသည္။ တေပါင္းလျပည့္ေန႔ကို ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ အျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္းႏွင့္ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ ဆိုသည့္ေ၀ါဟာရက ဘယ္လိုစတင္ေပၚေပါက္လာသည္ ကို ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္ လာပါသည္။

 မဟာသကၠရာဇ္ (၂)ခု (ခရစ္သကၠရာဇ္မေပၚမီ ဘီစီ ၆၉၀)တြင္ သု၀ဏၰဘုမၼိသထံုျပည့္ရွင္ သကၠရာဇာမင္းႏွင့္ မိဖုရား ဘဒၵကလ်ာေဒ၀ီတို႔မွ သားေတာ္တပါးဖြာျမင္ခဲ့သည္။ ထုိသားေတာ္သည္ တေပါင္းလျပည့္ေန႔တြင္ ေနတြက္လ၀င္အခ်ိန္၌ ဖြားျမင္ေသာေၾကာင့္ သူရိယစႏၵာ ဟု အမည္ေပးခဲ့သည္။ သူရိယစႏၵာသည္ သက္ေတာ္ ၂၄ ႏွစ္တြင္ ဖခမည္းေတာ္ ထီးနန္းအပ္ၿပီး နန္းစံခ်ိန္ ၁၀ ႏွစ္တြင္ ဖခမည္းေတာ္ သကၠရာဇာမင္းက နတ္ရြာစံေလသည္။ ဗုဒၶေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၁၁ ခု သီတင္းကၽြတ္လတြင္ သူရိယစႏၵာမင္းအုပ္စိုးသည့္ သု၀ဏၰဘုမၼိသထံုျပည္သို႔ ပထမအႀကိမ္ ၾကြေရာက္လာခဲ့သည္။ ထိုႏွစ္အတြင္း သူရိယစႏၵာမင္း၏ ေမြးေန႔ျဖစ္ေသာ တေပါင္းလျပည့္ ၌ ေရႊဆံရီေစတီေတာ္ကို စတင္အုတ္ျမစ္ခ် တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ထုိႏွစ္မွစ၍ ပအို၀္းလူမ်ဳိးတို႔သည္ ဗုဒၶဓမၼ တရားေရစက္ကို စတင္ၾကားနာရရွိၿပီး ဗုဒၥဘာသာကို စတင္ၾကည္ညိဳၾကသည္။ သူရိယစႏၵာမင္း လက္ထက္တြင္ ဗုဒၶေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၂၀ တြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၂၈ တြင္ တတိယအႀကိမ္အျဖစ္လည္းေကာင္း သထံုျပည္သို႔ ၾကြလာခဲ့သည္။

 သူရိယစႏၵာမင္းလက္ထက္မွ စ၍ ပအို၀္းလူမ်ဳိးတို႔သည္ ႏွစ္စဥ္တေပါင္းလျပည့္ေန႔တြင္ ေရႊဆံရံေစတီ ရွိရာသို႔ သြားေရာက္ၿပီး ေကာက္သစ္ပူေဇာ္ျခင္း၊ ဆြမ္းကပ္ျခင္း၊ ငါးပါးသီလခံယူျခင္း စသည့္ပဲြေတာ္မ်ားကို ႏွစ္စဥ္ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ထိုသို႔ျပဳလုပ္ရာမွ ၁၉၄၇ ခု မတ္လတြင္ ဖဆပလ၏ ေျမယာခဲြေ၀ေရး ေပၚလာစီကို စမ္းသပ္သည့္အေနျဖင့္ သထံုေဒသရွိ လယ္ယာေျမအေျမာက္အမ်ားကို သိမ္းယူခဲ့သည္။ ထိုေၾကာင့္ သထံုေဒသရွိ ပအို၀္းလယ္သမား ၁၀၀၀၀ (တစ္ေသာင္း)ေက်ာ္က သထံုၿမိဳ႕ရွိ ဖဆပလ ေကာ္မရွာနာရံုးသို႔ ခ်ီတက္ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ ထိုဆႏၵျပပဲြသည္ ေအာက္ပါ အဆို (၃)ရပ္ကို ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။

1. ပအို၀္းလူမ်ဳိးကို ေတာင္သူဟု ေခၚဆိုေရးသားျခင္း မျပဳဘဲ ပအို၀္းဟုသာ ေခၚဆိုေရးသားရန္။
2. ေျမယာခဲြေ၀ေရး ေပၚလာစီကို ျပန္လည္ရုပ္သိမ္းေပးရန္။ 
3. ဗမာ့တပ္မေတာ္တြင္ ပအို၀္းတပ္ရင္း (၂)ရင္း ထူေထာင္ေပးရန္ စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။ 

ထိုအဆို(၃)ရပ္ကို ပအို၀္းလူမ်ဳိးကုိ ေနာက္ေနာင္တြင္ ေတာင္သူဟု ေရးသားေခၚဆိုမႈ မျပဳရန္ စသည့္ ပထမအခ်က္ကိုသာ ဖဆပလ က လိုက္ေလ်ာ္ေပးခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွ စ၍ သူရိယစႏၵာမင္း၏ ဂုဏ္ေက်းဇူးကုိ ေအာင့္ေမ့သည့္အေနျဖင့္ ၎၏ ေမြးေန႔ျဖစ္ေသာ တေပါင္းလျပည့္ေန႔ တြင္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္းရွိ ပအို၀္းလူမ်ဳိးမ်ားက ေရႊဆံရံေစတီရွိရာသို႔ ခ်ီတက္ၿပီး ေကာက္သစ္ပူေဇာ္ပဲြမွ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲဆင္ႏဲြခဲ့ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ပအို၀္းလူမ်ဳိးမ်ားက ပေဒသရာဇ္စနစ္၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္ ၀ပ္၀ပ္ျပားခံေနရေၾကာင့္ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ကို က်င္းပမႈ မျပဳလုပ္၀ံၾကေပ။

၁၉၅၉ တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ပေဒသရာဇ္စနစ္ က်င့္သံုးသည့္ ေစာ္ဘြားမ်ားက မိမိတို႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ရွမ္းျပည္နယ္အစိုးရသို႔ အပ္ႏွင္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၁၉၆၀ တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္အတြင္းရွိ လူမ်ဳိးစုအသီးသီးက လက္နက္စဲြကိုင္သည့္လမ္းစဥ္ကို က်င့္သံုးၿပီး ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏဲြခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္မ်ား ျဖစ္ၾကေသာ သထံုဦးလွေဖ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခ်န္ဇံု၊ ဦးေက်ာ္စိန္တို႔က အာဏာသိမ္းေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္း၏ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။ ၁၉၆၆ တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္စံသိန္းဦးေဆာင္ေသာ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရးအဖဲြ႕ (ပအလဖ)ကို ဒုတိယအႀကိမ္ ျပန္လည္ဖဲြ႕စည္းၿပီး တစ္ႏွစ္အၾကာတြင္ ပအလဖ အမည္ကို ရွမ္းျပည္နယ္ လူမ်ဳိးေပါင္းစံု လြတ္ေျမာက္ေရးအဖဲြ႕ (ရလလဖ) အမည္သို႔ ေျပာင္းလဲဖဲြ႕စည္းခဲ့သည္။ ရလလဖသည္ လူတန္းစားကုိ အေျခခံသည့္ အဖဲြ႕ျဖစ္၍ ၎တို႔အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ က်င္းပႏိုင္ေရးအတြက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ အခြင့္မသာခဲ့ေပ။

 ပအို၀္းအမ်ဳိးသားစိတ္ဓါတ္ျပင္းထန္သည့္ ရလလဖ ေခါင္းေဆာင္တခ်ဳိ႕က ရလလဖမွ ခဲြထြက္ၿပီး ပအို၀္းအမ်ဳိးသားအဖဲြ႕ခ်ဳပ္ (ပီအဲန္အို) ကို ဖဲြ႕စည္းခဲ့သည္။ ၁၉၇၆ တြင္ ပီအဲန္အို၏ ျပဳလုပ္ေသာ ပထမအႀကိမ္ညီလာခံတြင္ တေပါင္းလျပည့္ေန႔ကို ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔အျဖစ္ ဆံုးျဖတ္သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ျမန္မာျပည္အႏွံအျပားရွိ ပအို၀္းေဒသမ်ားတြင္ ႏွစ္စဥ္တေပါင္းလျပည့္ေန႔ကို ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔အျဖစ္ က်င္းပလာၾကသည္။ ထိုအျပင္ တကၠသိုလ္မ်ားရန္ကုန္နယ္ေျမႏွင့္ မႏၱေလးတကၠသိုလ္နယ္ေျမမ်ားေပၚတြင္ ပအို၀္းေက်ာင္းသားမ်ားက ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ အခမ္းအနားကို က်င္းပလာၾကသည္။

၂၀၀၇ အတြင္း ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပသည့္ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔၏ ေနာက္ဆံုးရက္(၂၊ ၀၃၊ ၂၀၀၇) တြင္ ႏိုင္ငံျခားအဲန္ဂ်ီအိုမ်ား၊ ေဒသခံအာဏာပိုင္မ်ား လာေရာက္အားေပးမည္ျဖစ္၍ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ စတိတ္စဥ္၏ ေနာက္ခံဆိုင္းဘုတ္ေပၚတြင္ ေရးသားထားေသာ Pa-Oh National Day ဆိုသည့္စလံုးကုိ ခြာထုတ္ခံခဲ့ရသည္။ ထိုႏွစ္မွ စၿပီး ႏွစ္စဥ္က်ေရာက္သည့္ တေပါင္းလျပည့္ေန႔တြင္ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ စာလံုးအစား ပအို၀္းအမ်ဳိးသားပဲြေတာ္အျဖစ္ ေရးသားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ အသစ္တက္လာသည့္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္တြင္ မြန္အမ်ဳိးသားေန႔ကို ျပန္လည္က်င္းပခြင့္ေပးသည့္နည္းတူ လာမည့္တေပါင္းလျပည့္ေန႔ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔တြင္ Pa-Oh National Day ႏွင့္ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ ဆိုသည့္ စာလံုးကုိ စတိတ္စဥ္၏ ေနာက္ခံဆိုင္းဘုတ္ေပၚတြင္ ျပန္လည္ ေရးသားခြင့္ ရလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။

က်မ္းကိုး

• ျပည္ေထာင္စုထဲကပအို၀္း 
• သထံုေရႊဆံရံဘုရားႀကီးသမိုင္း ပထမတဲြ 
•  သု၀ဏၰပကာသနီက်မ္း (ပအို၀္းဘာသာ) 
• ၂၀၀၅ တြင္ အသက္(၈၀)ေက်ာ္ရွိ ေကာ့က်ဳိက္ဇာတိ မြိဳးျဖားဗြာ (ခ)ေဒၚျဖဴ၏ ၎၏ အပ်ဳိေပါက္စဘ၀တြင္ သထံု၌ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔ သြားအားေပးသည့္ပံု ျပန္ေျပာျပခ်က္မ်ား။ 
•  PA-OH PEOPLE by Mika Rolly

ဗုဒၶသာသနာႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာကို စတင္ယံုၾကည္ပံု

ေဂါတမဘုရားေလာင္း သိဒၶတၴမင္းသားသည္ မဟာကၠရာဇ္ ၆၈ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔ (ဘီစ ၆၂၃) တြင္ မဇိၥ်မေဒသ ကပိလ၀တ္ျပည့္ရွင္(ယခု နီေပါႏိုင္ငံ) ဘုရင္သုေဒၶါဒနမင္းႏွင့္ မဟာမာယာေဒ၀ီမွ ဖြားျမင္လာခဲ့သည္။ မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇ ခုႏွစ္ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔၌ သိဒၶါတၴမင္းသားသည္ မိမိ၏ဇနီး ယေသာ္ဓရာမင္းသမီးႏွင့္ သားေတာ္ ရာဟုလာမင္းသားကို ႏႈတ္ဆက္ေျပာဆိုျခင္း မျပဳဘဲ ေလာကီစည္းစိမ္ခ်မ္းသာကို စြန္႔လြတ္၍ ညသန္းေခါင္ယံအခ်ိန္တြင္ ေတာထြက္ခဲ့သည္။ တစ္ကိုယ္တည္း တရားက်င့္ႏိုင္ရန္အတြက္ ေလာကီလူ႔ေဘာင္ကို အဆက္ျဖတ္၍ ရေသ့ရဟန္း ျပဳကာ ဥရုေ၀လေတာ၌ သီတင္းသံုးေနထိုင္ခဲ့ေလသည္။

မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္၌ သိဒၶတၳမင္းသားသည္ အသက္ (၃၅)ႏွစ္အရြယ္တြင္ ေတာ၌ (၆)ႏွစ္ၾကာ တရားက်င့္ၿပီးေနာက္ သဗၺညဳတညဏ္ေတာ္ကိုရ၍ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ၎ေနာက္ (၄၉)ရက္အၾကာတြင္ သု၀ဏၰဘူမီတိုင္းမွ ကုန္သည္ညီေနာင္ျဖစ္ေသာ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိကတို႔သည္ မဇၥ်ိမေဒသသို႔ ကုန္သြယ္သြားရာမွ ဘုရားပြင့္ေတာ္မူသည့္ အခ်ိန္ႏွင့္ သက္ဆိုင္သျဖင့္ ဗုဒၶဘုရားရွင္ ေဟာၾကားေသာ တရားေတာ္ကို ၾကားနာရာမွ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ တဖုႆႏွင့္ ဘလိႅကတို႔သည္ မဇိၥ်မမွ သု၀ဏၰဘူမိသို႔ အျပန္ခရီးတြင္ ၎တို႔အား ဗုဒၶျမတ္ရွင္ ဘုရားက ဆံေတာ္ ရွစ္ဆူကုိ ခ်ီးျမႇင့္ေတာ္မူခဲ့သည္။ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္ တေပါင္းလျပည့္ေန႔တြင္ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္သည္ ဗုဒၶဘုရားရွင္ ခ်ီးျမႇင့္ထားေသာ ဆံေတာ္ကို ဌာပနာ၍ ေရႊတိဂံုေစတီကို တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့သည္။

မဟာသကၠရာဇ္ ၁၁၁ ခုႏွစ္ (ဘီစီ ၅၈၁)တြင္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား ၀ါေတာ္ (၈)၀ါရခ်ိန္တြင္ သု၀ဏၰဘူမိသထံုျပည္သို႔ ၾကြေရာက္ေတာ္မူခဲ့သည္။ သု၀ဏၰဘူမိသထံုျပည့္ရွင္ ပအို၀္းမင္းျဖစ္ေသာ သူရိယစႏၵာမင္းသည္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားေတာ္မူေသာ တရားေတာ္ကို နာၾကားရသျဖင့္ မင္းႏွင့္တကြ ျပည္သူအားလံုးသည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ စတင္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ သူရိယစႏၵာမင္းသည္ ေရႊစာရံေစတီကို အုတ္ျမစ္ခ် တည္ထား ကိုးကြယ္၍ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ ရဟန္းသံဃာတို႔အား ေက်ာင္းေဆာင္လွဴဒါန္းၿပီး ဤအရပ္ေဒသ၌ အၿမဲသီတင္းသံုးေနထိုင္ရန္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၂၀ ခုႏွစ္ (ဘီစီ ၅၇၂)တြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၂၈ ခုႏွစ္ (ဘီစီ ၅၆၄)တြင္ တတိယအႀကိမ္အျဖစ္လည္းေကာင္း သု၀ဏၰဘူမိသထံုျပည္သို႔ ႂကြေရာက္လာေတာ္မူခဲ့သည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားပရိနိဗၺာန္ကူၿပီး(ပ်ံလြန္)သံုးလအၾကာမွာ ရဟန္းအပါး (၅၀၀)သည္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားထားေသာ တရားေတာ္မ်ားကို (၇)လၾကာ ႏုတ္ငံု ရြတ္မွတ္သားခဲ့သည္။ ၎ကို ပထမအႀကိမ္ သံဂါယနာတင္သည္ဟု ဆိုသည္။ ဗုဒၶဘုရား ပရိနိဗၺာန္ကူးၿပီးသည္ႏွင့္ သာသနာသကၠရာဇ္ ခုႏွစ္ကို (၁)ခု အျဖစ္ စတင္ေရတြက္လာသည္။

သာသနာသကၠရာဇ္ ၁၀၀ ခု (ဘီစီ ၄၄၄)၌ ဒုတိယအႀကိမ္ သံဂါယနာတင္ရာတြင္ ရဟန္းေတာ္အပါး (၇၀၀)က ပိဋကတ္သံုးပံုကို (၈)လၾကာ ရြတ္ဆိုမွတ္သားခဲ့သည္။

သာသနာသကၠရာဇ္ ၂၅၃ ခု (ဘီစီ ၃၀၉)၌ ရဟန္းအပါး ၁၀၀၀ ျဖင့္ ပိဋကတ္ကို (၉)လတိုင္ ၾကာေအာင္ တတိယအႀကိမ္ သံဂါယနာတင္ပြဲကို ႏုတ္ျဖင့္ ရြတ္ဆိုမွတ္သားခဲ့သည္။ ႏုတ္ငံုေဆာင္ၿပီး ရြတ္ဆိုသည့္ သံဂါယနာတင္ပဲြ သံုးႀကိမ္စလံုးကို အိႏိၵယႏိုင္ငံမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

သာသနာသကၠရာဇ္ ၄၅၀ ခု (ဘီစီ ၉၄)၌ စတုတၴအႀကိမ္ သံဂါယနာတင္ပဲြကို သီဟိုကြ်န္း (ယခု သိရိလကၤာႏိုင္ငံ)မွာ ရဟန္းသံဃာမ်ားက ႏုတ္ျဖင့္ ရြတ္ဆိုျခင္းမျပဳဘဲ ျမတ္စြာဘုရား၏ ၀ိသုတ္နည္း အဘိဓမၼမ်ားကို ေသခ်ာစီစစ္ၿပီး ပိဋိကတ္ပါ႒ိေတာ္ကို အကၡရာျဖင့္ ေရးမွတ္ခဲ့သည္။

သာသနာ သကၠရာဇ္ ၉၉၅ ခု (ေအဒီ ၄၅၁ ခုႏွစ္)၌ သု၀ဏၰဘူမီသထံုျပည္က ရွင္ဗုဒၶေဃာသတုိ႔သည္ သိဟိုကြ်န္းမွ ပိဋကတ္ကို သြားကူးယူၿပီး သထံုျပည္သို႔ ပင့္လာခဲ့သည္။

သာသနာ သကၠရာဇ္ ၁၀၆၁ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၄၁၉ ခုႏွစ္၊ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၀၅၇ ခုႏွစ္တြင္ အေနာ္ရထာမင္းက မႏုဟာမင္းအုပ္စိုးေသာ သထံုျပည္ရွိ ပိဋကတ္ကို စစ္အင္အားျဖင့္ တိုက္ယူခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သထံုျပည္ကုိ စစ္ႏိုင္ၿပီးေနာက္ ပိဋကတ္အစံု (၃၀)၊ တတ္သိပညာရွင္မ်ားႏွင့္တကြ မႏုဟာမင္းႏွင့္ မိဖုရားကို ပုဂံျပည္သို႔ ဖမ္းစီးေခၚေဆာင္သြားခဲ့သည္။

သူရိယစႏၵာမင္းႀကီးသည္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား ပထမအႀကိမ္ သု၀ဏၰဘူမိသထံုျပည္သို႔ ႂကြလာခ်ိန္တြင္ ၎၏ေမြးေန႔ျဖစ္ေသာ တေပါင္းလျပည့္ေန႔၌ ေရႊစာရံေစတီေတာ္ကို စတင္အုတ္ျမစ္ခ် တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့သည္။ ထိုေၾကာင့္ ပအို၀္းတိုင္းရင္းသားတို႔သည္ မိမိတို႔အမ်ဳိးဂုဏ္သကၡာကို ထြန္းလင္းေစေပးသည့္ သူရိယစႏၵာမင္း၏ ေမြးေန႔ျဖစ္ေသာ တေပါင္းလျပည့္ေန႔ကို အစဥ္အလာ ရိုးရာဓေလ့မပ်က္ဘဲ ပအို၀္းအမ်ဳိးသားေန႔အျဖစ္ က်င္းပလာခဲ့သည္မွာ ယေန႔တိုင္ျဖစ္သည္။

သမုိင္းႏွင္႔ပတ္သက္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားအေၾကာင္း

(သမုိင္းႏွင္႔ပတ္သက္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား -၁)

သမုိင္းေၾကာင္းဆုိသည္မွာ ရာဇ၀င္မပာုတ္၊ ပံုျပင္မပာုတ္၊ သမုိင္းေၾကာင္းကုိ မမီလုိက္သူမ်ား၊ သမိုင္းေၾကာင္းကုိ မေလ႕လာ မိသူမ်ား၊ သမုိင္းေၾကာင္းကုိ အေလးအနက္ မထားမိသူမ်ားရွိေနသေရႊ႕ သမုိင္းကုိ ေျဗာင္လိမ္ေျဗာင္စား လုပ္ေနသူမ်ား အတြက္ အသက္ရွဴေခ်ာင္ေနမည္သာျဖစ္ေၾကာင္း သမုိင္းပညာရွင္တစ္ဦး၏ အဆုိအမိန္႕ကုိ နာၾကား မွတ္သားခဲ႕ရဖူးေလသည္။

ယခု တင္ျပလုိေသာ ‘ သမုိင္းႏွင္႕ပတ္သက္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အေျခအေန´ ႏွင္႕ပတ္သက္၍ အထက္ပါ အဆုိ အမိန္႕အရ သမုိင္းေၾကာင္းကို မမီလုိက္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား၊ သမုိင္းေၾကာင္းကုိ မေလ့လာမိေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား မ်ား၊ သမုိင္းေၾကာင္းကုိ အေလးအနက္မထားမိေသာ ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ သမုိင္းေၾကာင္းႏွင္႕ ပတ္သက္၍ တုိက္ရုိက္ အားျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ေျဗာင္လိမ္ေျဗာင္စား လုပ္ေနသူအတြက္ အသက္ရွဴေခ်ာင္ေနေစမည္ မလႊဲပါေခ်။

ထုိ႕ေၾကာင္႕ မိမိသမုိင္းေၾကာင္း၏ အခ်က္အလက္မ်ားကုိ မမီလုိက္ေသာ္လည္း သိမီႏုိင္ေအာင္၊ ေလ့လာႏုိင္ေအာင္၊ အေလးအနက္ထား တတ္ေအာင္ေလ့က်င့္ၾကိဳးပမ္းၾကရမည္႔ တာ၀န္မွာ မိမိတုိ႕ဆုိင္ရာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား၏ ေမြးရာပါ ဗီဇတာ၀န္သာ ျဖစ္ေလသည္။ ထုိတာ၀န္ကုိ ထမ္းေဆာင္ရာ၌ သမုိင္းကုိ ေျဗာင္လိမ္ေျဗာင္စား လုပ္ေနသူမ်ား၏ ေဖာ္ျပခ်က္၊ တင္ျပခ်က္မ်ားကုိ သတိရွိွရိွ ေလ႕လာသံုးသပ္ႏုိင္ျပီး ယထာဘူတက်ေသာ အေၾကာင္းအခ်က္ မ်ားႏွင္႔  ႏွဳိင္းယွဥ္တင္ျပေပးႏုိင္ဖုိ႕ရာ အေရး ၾကီးလွပါသည္။

ယေန႕ ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အတြင္း မွီတင္းေနထုိင္ၾကေသာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားသည္ မေန႕တစ္ေန႕ကမွ ေတြ႕ဆံုစုစည္းျခင္းမ ပာုတ္၊ ေရွးပေ၀သဏီ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ခ်ီကတည္းက အတူတကြ စုစည္းေနထုိင္ ရွင္သန္လာခဲ႕ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိအခ်က္ကိုမေမ႕ဘဲ မိမိတုိ႕ဆုိင္ရာ သမုိင္းအခ်က္အ လက္မ်ားကုိ မွန္မွန္ကန္ကန္ ေလ႕လာေဖာ္ထုတ္မွတ္တမ္းတင္ရန္ လုိအပ္ပါသည္။

`တုိင္းရင္းသားျပည္သူမ်ားသည္ ျဖစ္ပ်က္ေျပာင္းလဲေနေသာ ႏုိင္ငံတကာေရးရာအေျခအေနႏွင္႕ မိမိတုိ႕ ၏ ျပည္တြင္းေရးရာႏွင္႕ ျပည္သူမ်ားဘ၀ သာယာ၀ေျပာေရးကုိေရွးရွဴကာ တုိင္းခ်စ္ျပည္ခ်စ္စိတ္စါတ္၊မ်ိဳးခ်စ္ စိတ္စါတ္ကုိ အျမင္႕မားဆုိးရွိေနေစရန္ ေမြးျမဴထားၾကရန္လုိေၾကာင္း´ႏွင္႕`အမ်ိဳးဂုဏ္၊ဇာတိဂုဏ္ ျမင္႕မားေရး လုပ္ငန္းသည္ လူမ်ိဳးတုိင္း ေဆာင္ရြက္ၾကရမည္႕ လုပ္ငန္းတာ၀န္တစ္ရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း၊´ႏွင္႕`အမ်ိဳးသားယဥ္ေက်းမႈကုိ အစဥ္အၿမဲ ထိန္းသိမ္းေစာင္႔ေရွာက္ၾကရမည္ၿဖစ္ေၾကာင္း´ ၊`မိမိတုိ႔ျမန္မာ႔လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ တည္ၿငိမ္ မႈႏွင္႔  ေအးခ်မ္းသာယာမႈကုိ ျမတ္ႏုိးျခင္းသည္ အလြန္တန္ဖုိးရွိသည္႔ အရည္ အေသြးတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျမန္မာ႕လူ႕အဖြ႕ဲအစည္းပာုဆုိသည္ႏွင္႕ ကုိယ္႕ေဒသကုိ ျမတ္ႏုိးတြယ္တာျခင္း၊ ကုိယ္႕အမ်ိဳးအႏြယ္ကုိ ေစာင္႕ေရွာက္ျခင္း၊ လူမ်ိဳးဂုဏ္ႏွင္႕ ဇာတိဂုဏ္ကုိ အသက္ေပးကာကြယ္ျခင္း၊ ပာုတ္ အဓိပၸါယ္ရရွိေၾကာင္းကုိ မိမိတုိ႕လူမ်ိဳးမ်ားသည္ဘုိး ဘြား လက္ထက္ကေန သားစဥ္ေျမးဆက္မပ်က္မကြက္ ထမ္းရြက္ခဲ႕သည္႕ သမုိင္းမ်ားက သက္ေသထူခဲ႕ ၾက ေၾကာင္း´၊ ႏုိင္ငံေတာ္အၾကီးအကဲ မ်ားက မိန္႕ၾကားထားပါသည္။

ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံသားမ်ားျဖစ္သည္႕ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္သားတုိ႕သည္လည္း ျမန္မာလူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးပင္ျဖစ္သည္႕ အားေလ်ာ္စြာ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကီးအကဲမ်ား မိန္႕မွာခ်က္ မ်ားကုိ အစဥ္ ဦးထိပ္ပန္ဆင္လုိက္နာေဆာင္ ရြက္ၾကမည္ ျဖစ္ပါသည္။

ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ၾကိးကုိ တည္ေထာင္မွဳ အခန္းကဏၰမ်ားတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားသည္ ျမန္မာျပည္သူလူထုျဖစ္သည္ႏွင္႕အညီ အျခား ေသြးခ်င္းညီေနာင္မ်ားနည္းတူ ျမန္မာသမုိင္းစဥ္တစ္ေလွ်ာက္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္ခ်ည္းသာ ျဖစ္ေလသည္။ ဤတြင္ ျမန္မာလူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္႕ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား၏ အမ်ိဳးဂုဏ္၊ ဇာတိဂုဏ္ႏွင္႕ အမည္နာမအဓိပါၸယ္တုိ႕ကုိ သိရွိနားလည္ထားရန္ လုိအပ္ေပသည္။

ျမန္မာပာူေသာေ၀ါပာာရသည္ ပုဂံရာဇ၀င္ၾကီး၌ `ျမန္မာပာူသည္ကား ပ်ဴသားပ်ဴေျမးတည္း´ ပာူ၍ လည္းေကာင္း၊ `သေရေခတၱရာပ်က္ဆဲအခါသန္လ်င္ျမန္မာသူကုိ ပ်ဴအခ်င္းခ်င္း ျမန္မာေသာပ်ဴေခၚသည္´ ပာူ ၍ ထူးျခားစြာေဖာ္ျပထားေၾကာင္း၊သမုတ္ရာဇ္မင္းပံုဂံကုိတည္ေထာင္သည္မွ အေနာ္ရထာမင္းအထိ (ေအဒီ၁၀၄၄) ႏွစ္ေပါင္း (၉၃၇) ခုႏွစ္အတြင္း ပ်ဴ ႏွင္႕ ျမန္မာေရာစပ္ကာ ပ်ဴလည္းျမန္မာ၊ျမန္မာလည္းပ်ဴေခၚ ေၾကာင္း၊ မြန္၊ ျမန္မာမင္စာ၊ေက်ာက္စာမွပင္ စတင္ကာ`ျမန္မာ´ ေ၀ါပာာရကုိ ပီပီသသ ေတြ႕ရေပသည္။ သကၠရာဇ္ႏွင္႕တြက္စစ္ပါက ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၄၀၀)မွ(၆၀၀)အၾကားတြင္ `ျမန္မာ´ေ၀ါပာာရကုိ ေခၚဆုိေရး သားေနႀကေပျပီျဖစ္ေၾကာင္း ေလ႕လာမွတ္သားရပါသည္။ ထုိ႕အျပင္ `ပ်ဴစစ္လွ်င္ ျမန္မာ၊ ျမန္မာစစ္လွ်င္ ပ်ဴ´ ပာူေသာ စကားလည္း အထင္အရွား ရွိခဲ႕ပါသည္။

`ျမန္မာ´ ပာူေသာအဓိပၸါယ္ကုိ အထက္ေဖၚျပခ်က္ျဖင္႕ အက်ဥ္းအားျဖင္႕ သိသာႏုိင္ျပီျဖစ္ရာ “ပ်ဴ” ပာူေသာ ေ၀ါပာာရ၏ ဆုိလုိရင္း အဓိပၸါယ္ကုိလည္း သိမွတ္ဖုိ႕ရာ လုိေပေသးသည္။ ပ်ဴ ပာုဆုိလုိက္သည္ႏွင္႕ ေရွးဦးစြာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႕၏အမည္ကုိ ေခၚေ၀ၚေၾကာင္း အၾကမ္းအားျဖင္႕ သိနားလည္ျပီး ျဖစ္ေပလိမ္႕မည္။ သုိ႕ေသာ္ မည္သည္႕ အဓိပၸါယ္ရွိေၾကာင္း ပ်ဴပာူေသာ ေ၀ါပာာရႏွင္႕ ဆက္စပ္ရွင္းလင္း ေဖာ္ျပျခင္းမ်ိဳးကား ရွားပါးလွေပ သည္။

ပ်ဴပာူေသာေ၀ါပာာရ၌ `ပ´ဗ်ည္းႏွင္႕ `အူ´ သရကုိတြဲစပ္ထားေသာ `ပအူ´ ပာူသည္႕စကားရပ္ကုိ သဒါၵေဗဒနည္းအရ ဧက၀ဏၰဖြဲ႕ပါက အသံတစ္သံတည္း ထြက္ေအာင္ ဆုိပါက `ပ်ဴ´ ပာူ၍ ျဖစ္လာပါသည္။ “ပအူ” သည္ပ်ဴစကားျဖစ္သည္။ `ပ´ ဆုိသည္မွာ ေပၚေပါက္ျခင္း `အူ´ (သုိ႕မပာုတ္) `ဦ´ ဆုိသည္မွာ ဦးစြာ ျဖစ္ျခင္းသေဘာကုိ ဆုိလုိသည္။

ထုိ႕ေၾကာင့္ `ပအူ´ သုိ႕မပာုတ္ `ပဦ´ မွာ ျမန္မာလို ဦးစြာ ေပၚေပါက္လာေသာ ဦးစြာေပါက္ဖြားေသာ လူမ်ိဳး၊ ေပၚဦးလူမ်ိဳးပာု အဓိပၸါယ္ရေလသည္။ ထုိ ပဘူ /ပဦ/ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားကုိ ေတာင္သူလူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္လည္း ေခၚဆုိေၾကာင္း က်န္စစ္သားမင္း၏ နန္းတည္ေက်ာက္စာအရလည္းေကာင္း၊ ပါရွားမွတ္တမ္း၊ တရုတ္မွတ္တမ္းမ်ားအရ လည္းေကာင္း သိရွိရေလသည္။ ယေန႕ေတာင္သူလူမ်ိဳးအျဖစ္ လူသိမ်ားခဲ႕ေသာ ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားသာျဖစ္ေၾကာင္း သိနားလည္ႏုိင္ေပသည္။ ပအုိ၀္း ပာူေသာေ၀ါပာာရႏွင္႕ ပအူ၊ ပဦ၊ ပ်ဴ ပာူေသာ ေ၀ါပာာရတုိ႕သည္ စကားအေရြ႕ အေလ်ာ့နည္းပါးစြာျဖင္႕ အဓိပၸါယ္တူမွ်စြာျဖစ္ေသာ အသံုးအႏွဳန္း၊ အေခၚေ၀ၚသာျဖစ္ေပသည္။ ျမန္မာ႕သမုိင္းဦးေခတ္တြင္ ၾကီးက်ယ္ထင္ရွားခဲ႕ေသာ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားသည္ တိမ္ၿမွဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္ဆုိ ေသာ အဆုိမွာ မွားယြင္းေနပါသည္။ ျမန္မာအျဖစ္လည္းေကာင္း ပအုိ၀္းအျဖစ္လည္းေကာင္း ဆက္လက္ရွင္ သန္လာခဲ႕ျခင္းသာျဖစ္ေလသည္။

ျမန္မာစကားေ၀ါပာာရ အသံုးအႏွဳႏ္းမ်ားစြာတြင္ `ပ်ဴ´ ပအုိ၀္းတုိ႕၏  ေ၀ါပာာရစကားလံုးတုိ႕ကုိ ခြဲထုတ္၍ ျပသႏုိင္ေၾကာင္း ေလ႕လာႏုိင္ပါသည္။ ေယာကၤ်ားပာူေသာစကားကုိ `အမ်ိဳးသား´၊ မိန္းမ ပာူေသာစကားကုိ  အမ်ိဳးသမီး၊ အဖုိး/ဖုိးဖုိး၊ အဖြား/ဖြားဖြား၊ ဘခင္/ဖခင္(ေဖေဖ)၊မိခင္/ေမေမ၊ သား၊သမီး စသည္တုိ႕သည္ ပ်ဴစကားျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႕ေသာ ေ၀ါပာာရတစ္လံုးခ်င္းစီ၏ အဓိပၸါယ္ကုိ ယေန႕ျမန္မာစကားအသံုးအႏွဳန္းအျဖစ္ တုိက္ရုိက္ျပန္၍မရႏုိင္ေပ။ ထုိ႕အတူ ျမန္မာႏွင္႕ ပ်ဴေ၀ါပာာရ တြဲေသာ အသံုးအႏွဳန္းမ်ားကုိေ၏ ေလ႕လာႏုိင္သည္။ ဥပမာ- အဖ်ားအနာ၊ အနာအဆာ၊ အပုိအလုိ၊ စေသာစကားရပ္မ်ားတြင္ ျမန္မာ`အဖ်ား´ကုိ ပ်ဴလုိ `အနာ´၊ ျမန္မာလုိ `အနာ´ ပ်ဴလုိ `အဆာ´၊ ျမန္မာလုိ `အပုိ´ကုိ ပ်ဴလုိ `အလုိ´စသည္ျဖင္႕ စကားလံုးမ်ား အဓိပၸါယ္တူရာ တြဲစပ္သံုးႏွဳန္းလာခဲ႕ရာမွ ေနာင္တြင္ ပ်ဴစကားပာူ၍ သီးျခားအမွတ္မထား မခြဲျခားႏုိင္ေတာ႕ဘဲ ျမန္မာစကားလံုး မ်ားအျဖစ္ လက္ခံနားလည္ႏုိင္ၾကေတာ႕သည္။

ေရွးျမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည္႕ `သက်၊သာကီ၀င္´ပာူေသာ လူမ်ိဳးအသံုးအႏွဳႏ္းသည္ ေရွးျမန္မာစကား ျဖစ္သည္႕ ပ်ဴစကားလံုး ေ၀ါပာာရမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ သက်-စိတ္ဓါတ္ရဲရင္႕သူ၊ သာကီ၀င္-သူတကာထက္ ျမင္႕ျမတ္ေသာပာု အနက္ရသည္။ တေကာင္း၊ ပာံလင္း၊ ပင္းယ၊ ပင္လယ္၊ ပုဂံ၊ ပိသာႏုိး၊ သေရေခတၱရာ (သိသိတ္)ေမွာ္ဇာ၊ သု၀ဏၰသထံု အစရွိေသာ ေရွးေပာာင္းပ်ဴ ျမိဳ႕ၾကီးမ်ား၏ အေခၚအေ၀ၚမ်ားသည္ ပ်ဴဘာသာစ ကားအသံုး ေ၀ါပာာရမ်ားႏွင္႕ ပါဋိသက္ စကားလံုးမ်ား ျဖစ္ၾကေလသည္။ `ပါဋိ´ဆုိေသာေ၀ါပာာရသည္ပင္ သာကီႏြယ္၀င္ ေရွးျမန္မာ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ား၏ အသံုးအႏွဳန္း ေ၀ါပာာရပင္ျဖစ္သည္။ `ပါ´ပာူေသာ သာကီႏြယ္၀င္ ေရွးျမန္မာ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ား၏ အသံုးအႏွဳန္း ေ၀ါပာာရပင္ျဖစ္သည္။ `ပါ´ပာူေသာ ဧ၀ဏၰစကားလံုးအားဗ်ည္းသရ ခြဲထုတ္ၾကည္႕ပါက ‘ပ’ ဗ်ညး္ ႏွင္႕ ‘အာ’သရေပါင္းစပ္ထားေၾကာင္း ေတြ႕ရမည္။ ေပၚေပါက္လာျခင္း အနက္ရေသာ ‘ပ’ ႏွင္႕ မ်ားျပားျခင္းအနက္ရသည္႕ ‘ အာ ’ သရတုိ႕ ေပါင္းဖြဲ႕ထားသျဖင္႕ ‘ အမ်ားအတြက္ေပၚေပါက္လာရျခင္း’ အဓိပၸါယ္ရိွမည္ျဖစ္သည္။ ‘ ဋိ ’ မွာ ပ်ဴဘာသာ အလုိ အားျဖင္႕ ‘စာေပစကား’ကုိဆုိလုိသည္ျဖစ္ရာ ‘အမ်ားအတြက္ေပၚေပါက္ေသာစာ’ သုိ႕မပာုတ္ ‘အမ်ားသံုးစကား စာေပ’ ပာုဆုိရင္ မမွားေပ။

ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ သံုးေလာက၏ အထြတ္အထိပ္ျဖစ္သျဖင္႕ ဗုဒၶျမတ္စြာသံုးႏႈန္းေသာ စာစကားသည္ အမ်ားနားလည္ အသံုးျပဳေသာ စာေပစကားျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ ဥပမာ-မႏုႆကုိ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင္႕ေရးပါက Manuta လူပာု ဆုိလုိရာ အေနာက္တုိင္းဘာသာ အဂၤလိပ္အသံုး၌ လူကုိ Man ပာုလည္းေကာင္း၊ ဆိတ္ကုိ ပါဋိဘာသာအားျဖင္႕ ဂုတၱ၊ ၎ကုိ အဂၤလိပ္ ေ၀ါပာာရျဖင္႕ေ၇းပါက Gupta ထုိမွ အဂၤလိပ္အသံုး Goat ျဖစ္သည္။ မိခင္ကုိ ပါဋိဘာသာအားျဖင္႕ မာတာ (Mother)၊ ဖခင္ကုိ ( Peter) ပီတာ၊ပီတု စသည္ျဖင္႕ အသံုးအႏွဳန္း ဆက္ႏြယ္မွဳမ်ားရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရမည္ျဖစ္ပါသည္။

“သာကီမ်ိဳၚေပာ႕ တုိ႕ျမန္မာ” ပာု ပာစ္ေၾကြးေလ႕ရွိရာ ထုိေဖာ္ျပခ်က္မ်ားကုိ ျငင္းပယ္ပါက အဓိပၸါယ္ျပည္႕စံုႏုိင္ေတာ႕မည္ မပာုတ္ေခ်။ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားသည္ သာကီ၀င္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ သက်ေခတ္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ နုိင္ငံေတာ္အက်ယ္အ၀န္းမွာ အေနာက္ဖက္တြင္ ဂဂၤ ါျမစ္၊ ျဗဟၼပုၾတျမစ္၀ွမ္းမွေရွ႕ဖက္ မဲေခါင္ျမစ္၀ွမ္းအထိ က်ယ္ျပန္႕ေသာေဒသ ၾကီးျဖစ္ေၾကာင္း ပါရွစာေရးဆရာတစ္ဦး ေရးသားခဲ႕သည္႕ “ေအဒီ(၈၀၀)ေလာက္” က ျပဳစုသည္႕ “ The Ancient Pyu” စာတမ္းသည္ မွတ္သားဖြယ္ ေကာင္းလွေႀကာင္းကုိ ေျချပျမန္မာႏုိင္ငံေရးသမုိင္း ပထမတြဲစာမ်က္ႏွာ (၂၁၂) တြင္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ထုိစဥ္က ပ်ဴႏုိင္ငံ(ျမန္မာႏုိင္ငံ)၏ အက်ယ္အ၀န္းမွာ အေရွ႕ကုိလားေသာ ကေမာၻဇ(ကေမာၻဒီးယား)၊ ေတာင္ကုိလားေသာ္ ပင္လယ္၊ အေရွ႕ေတာင္ကုိလားေသာ္ ဒြါရ၀တီ (သို႕) ေရွးေပာာင္း ယုိးဒယားျပည္၊ အေနာက္ကုိလားေသာ္ အိႏိၵယအေရွ႕ပုိင္း၊ ေျမာက္သို႕လားေသာ္ နန္းေစာ(တရုတ္ျပည္)ပာုဆုိထားပါသည္။

(သမုိင္းႏွင္႔ပတ္သက္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ၂)

‘ ပ်ဴ နုိင္ငံတြင္ လက္ေအာက္ခံ ျပည္ေထာင္ေပါင္း (၁၈) ျပည္ေထာင္ရွိသည္၊ အထူးသျဖင္႕ ဖလမ္းပင္ (Palem bang) ၊ ဂ်ာဗား (Java) ၊ ရွရာ၀တိၳ (Sravasti) ၊ ခ်မ္ပါ/စမၸာ (Champa) ၊ အပါအ၀င္ ျမန္မာျပည္ေတာင္ဖက္ေဒသမ်ား ပါ၀င္သည္ပာု ဆုိထားေလသည္။

အာဖဂန္နစၥတန္မွတ္တမ္းျဖစ္သည္႕ ေအဒီ ၉၈၂-ခုႏွစ္ေလာက္ကေရးသားခဲ႕သည္႕ ပထ၀ီ၀င္စာအုပ္ Hududal - A Lam (ပထ၀ီက်မ္း)၊ Written in 982 AD in the Gibb Memorial Series of the Royal Asiatic Society, 1936,B1/P/242-243 စာအုပ္မ်ားတြင္ ‘ေရွးေခတ္ပ်ဴလူမ်ိဳးတုိ႕၏ ႏုိင္ငံေတာ္သည္ အိႏိၵယအေရွ႕ပုိင္း ေကာသလတုိင္း ၊ အဂၤတုိင္း တုိ႕အထိ က်ယ္ျပန္႕ေၾကာင္း’ ေရးသားထားေလသည္။ ခရစ္မေပၚမီကာလႏွင္႕ ခရစ္ေပၚျပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္းခုႏွစ္ရယ္ခန္႕တြင္ ပ်ဴတုိ႕ေဒသသည္ ကုန္းတြင္းႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္၏ ။ ယုတ္စြအဆံုး ခရစ္ႏွစ္ေျခာက္ရာစုအခ်ိန္တြင္ ဤသုိ႕ျဖစ္ေနေသးသည္။ ပ်ဴတုိ႔သည္ ဧရာ၀တီျမစ္၀ွမ္းတစ္ေလွ်ာက္ က်ယ္ျပန္႕ေသာ လြင္ျပင္တြင္သာမက ယခု ရွမ္းျပည္နယ္ပာုေခၚတြင္ေသာ ေဒသႏွင္႕ စစ္ေတာင္းျမစ္အညာပုိင္းမွာလည္း ပ်ံ႕ႏွ႔ံေနထုိင္ၾကေၾကာင္း သမုိင္းမွတ္တမ္းရွိ၏ ပ်ဴလူမ်ိဳးျဖစ္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား၏ ပ်ဴႏွင္႕ပအုိ၀္း အတူတူသာျဖစ္ေၾကာင္း သမုိင္းကြင္းဆက္ ကုိ အက်ဥ္းအားျဖင္႕ ဤမွ်တင္ျပျခင္းျဖင္႕ ဆက္စက္သိျမင္ႏုိင္ေလာက္ျပီပာု ယူဆပါသည္။ ေျဗာင္လိမ္ေျဗာင္စား လုပ္တတ္ေသာ သူတစ္ခ်ိဳ႕၏ တင္ျပေရးသားခ်က္အရ ‘ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းသားမ်ားသည္ ဧည္႕တုိင္းရင္းသားအျဖစ္ ေတာင္ေပၚေဒသတြင္ ခုိကပ္၀င္ေရာက္လာသူမ်ား အျဖစ္ အျမင္တိမ္စြာေဖာ္ျပျခင္းမွာ မသင္႕ေလ်ာ္ေပ။

အေရွ႕ေတာင္အာရွ တစ္ခြင္လံုးနီးပါးမွ် ပုိင္းစုိးနည္ေျမက်ယ္ျပန္႕ခဲ႕ေသာ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ား၏ ေနာက္ဆံုးအျမဳေတ လက္က်န္ေျမ ( စုစည္း ေနထုိင္ရာ ေတာင္ေပၚေျမ)သည္ မည္သည္႕ေသြးခ်င္းညီအစ္ကုိတုိ႕ထံမွ လုယက္တုိက္ခုိက္သိမ္းယူ ၀င္ေရာက္ေနထုိင္ျခင္းမ်ိဳးမပာုတ္ေပ။ ေက်ာက္ေခတ္မွသည္ ယေန႕ေခတ္တုိင္ ဆူၾကံဳနိမ္႔ျမင္႕ ေလာကဓံအလွည္႕အေျပာင္းကုိ တူသားေပသားက်စြာ အစဥ္အဆက္ ေနထုိင္ခဲ႕ေသာေနရာေဒသ ျဖစ္ေလသည္။

လက္ရွိ ဆီဆုိင္ျမိဳ႕နယ္ကုိ ေရွးကသထံုနယ္ ပာုတ္ေခၚ၏ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင္႕တြင္ရွိ၍ ရွမ္းသထံုပာုလည္းေခၚ၏ ေျမျပန္႕တြင္ သထံုၾကီးရွိ၍ သထံုေလးပာုတ္ေခၚျခင္းလည္းရွိ၏ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင္႕တြင္ ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးတုိ႕ စတင္အေျခစုိက္ရာ အခ်က္အခ်ာနယ္ေျမျဖစ္၏ ဆုိေသာအေရးအသားသည္ မမွားေသာ္လည္း လံုး၀မွန္ကန္သင္႕ေလ်ာ္ေသာ အသံုးအႏွဳန္းမ်ား မပာုတ္ေပ။ တုိင္းရင္းသားတစ္မ်ိဳးအား ပစားေပးလ်က္ အရင္းခံတုိင္းရင္းသားျဖစ္သည္႕ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား မ်ားအား ႏွိမ္ခ်ထားသကဲ႕သုိ႕ေသာ သိမ္ေမြ႕ေသာအသံုးအႏွဳႏ္းကုိ သံုးႏွဳန္းထား၏ ။ ရွမ္းသထံု ပာုသုံးႏွဳန္းေသာ စာေရးဆရာ၏ သေဘာထားကုိ အလြယ္သေဘာေပါက္ရန္ ခက္ပါသည္။ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအၾကား မည္သို႕ေသာ သေဘာထားရွိေနသနည္း။

ေဂ်ာ႕စေကာ႕ ျပဳစုေသာ အထက္ျမန္မာျပည္ႏွင္႕ ရွမ္းျပည္နယ္မ်ား မွတ္တမ္းတြင္ သကၠရာဇ္ ၁၁၄၃ (ခရစ္ ၁၇၈၂) ဗဒံုမင္း လက္ထက္တြင္ သထံုၾကီးမွ ပအုိ၀္းမ်ား တက္ေရာက္လာျပီးေတာင္တန္းေဒသတြင္ သထံုပာူ၍ ထပ္မံတည္သည္ ေရးသားထား၏ ပအုိ၀္းအစဥ္အလာ မွတ္သားေျပာဆုိမွဳတြင္ ပုဂံအေနာ္ရထာမင္း သထံုကုိသိမ္းေသာအခါ ပအုိ၀္းမ်ား ေျပာင္းေရႊ႕လာျပီး သထံုသစ္တည္သည္ဆုိ၏ သထံုသစ္၏ ပထမဆံုးအၾကီးအကဲမွာ ခြန္ဆန္းဦးပာုဆုိ၏ ခြန္ဆန္းဦးသည္ သထံုၾကီး၏ ဘုရင္ဒြတ္တေဘာင္၏ တူေတာ္သည္ ဆုိ၏ ။ ဆုိေသာ စကားရပ္သည္လည္း ျပည္႕စံုေသာတိက်ေသာ အဆုိမပာုတ္ေပ။ ေတာင္ေပၚေဒသသည္ သြားေရးလာေရးခက္ခဲသျဖင္႕ အုပ္ခ်ဴပ္ေရး၊ စစ္ေရးကိစၥမ်ားကုိ အလြယ္တကူ မေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေသာေၾကာင္႕ ဗပာုိအာဏာစက္ သက္၀င္ရာ မင္းေနျပည္ေတာ္ၾကီးမ်ားအျဖစ္ ၾကီးက်ယ္ခမ္းနားစြာ တည္ေထာင္ စုိးစံေသာ ေနရာမပာုတ္ခဲ႕ေခ်။ အရန္ျမိဳ႕ၾကီးမ်ား အဆင္႕ေလာက္သာတည္ေဆာက္ေကာင္းတည္ေဆာက္ခဲ႕ၾကေပလိမ္႕မည္။ ဗပာုိအာဏာစက္သက္ေရာက္ရာ မ်ိဳးႏြယ္တူတုိ႕ ေပ်ာ္စံရာေျမ၊ အႏၱရယ္ရုတ္တရက္မက်ေရာက္ႏုိင္ေသာ လံုျခံဳေအးခ်မ္းမွဳေပသည္႕ သဘာ၀ေတာေတာင္ ေရေျမမ်ားျဖစ္သည္႕အတြက္ ဗိႆႏုိး ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သထံုသု၀ဏၰဘူမိေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ထင္ရွားေသာ ပ်ဴျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးမ်ား စစ္ေဘးႏွင္႕ အခက္အခဲမ်ား ၾကံဳေလတုိင္း ေျပး၀င္ ခုိလံွဳရာ ကြန္းခုိရာ ေဒသ ျဖစ္ခဲ႕ေပမည္။ ထုိျဖစ္စဥ္ႏွင္႕ ပတ္သက္ေသာသမုိင္းေၾကာင္းျဖစ္ရပ္မ်ားကုိ ပအုိ၀္း တုိင္းရင္းသား ဘာသာစကား တတ္ကြ်မ္းျပီးသမုိင္း သုေတသနပညာ နားလည္ေသာ ၀ါသနာရွင္မ်ားက ေလ႕လာေဖာ္ထုတ္ႏုိင္လိမ္႕မည္ ျဖစ္သည္။

ပ်ဴျဖစ္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားသည္ ပ်ဴေခတ္ကတည္းကပင္ ေတာင္ေပၚေျမတြင္ အစဥ္အဆက္ ေနထုိင္ခဲ႕ၾကေသာ ဇာတိတားမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းေလးေလးနက္နက္ သိနားလည္သင္႕ေပသည္။ ဤသုိ႕ေဖာ္ျပရျခင္းမွာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၏ ဂုဏ္သိကၡာကုိ အက်ိဳးမဲ႕ထိပါးေစာ္ကားျခင္း မျပဳေစလုိေသာ ေၾကာင္႕ျဖစ္သည္။ သမုိင္းအစဥ္အလာ ၾကီးမားခဲ႕ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား၏ ဂုဏ္ကုိလည္း ယထာဘူတက်စြာ ထင္ရွားေစလုိေသာေၾကာင္႕လည္းျဖစ္သည္။

ပအုိ၀္း(ေခၚ) ေတာင္သူ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ေတာင္ႏွင္႕ေျမာက္ျဖန္႕၍ သထံု ခရုိင္၊ ပဲခူးခရုိင္၊ ေတာင္ငူခရုိင္၊ ဘားအံခရုိင္၊ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပုိင္း ကေလ၊ ေတာင္ၾကီး၊ လြိဳင္လင္၊ေမာ္ေတာ္ကားလမ္း တစ္ေလွ်ာက္ႏွင္႕ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္း နမၼတူတုိ႕တြင္ေနထုိင္ၾကသည္။ (၁၉၄၂-ခုႏွစ္၊ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ယာယီအားျဖင္႕ ပအုိ၀္းကုိ ရွိဳ (ပုိး) ကရင္အုပ္စုထဲတြင္ ထည္႕သြင္းခဲ႕သည္)။

ဘားအံ၊ ေကာ႕ကရိတ္ ခရုိင္မ်ားတြင္ ပန္းပဲလုပ္ငန္းျဖင္႕ အသက္ေမြးျမဴေသာ ရွိဳ(ပုိး) ကရင္အမ်ိဳးသား မ်ားကုိေတြ႕ရခဲ႕သည္။ ပန္းပဲလုပ္ငန္းျဖင္႕ အသက္ေမြးျမဴသူ အမ်ားစုမွာ ပအုိ၀္းအမ်ိဳးသားမ်ားသာျဖစ္သည္။ ဖါပြန္နယ္တြင္ ရွမ္းမ်ားႏွင္႕ (စေကာ) ကရင္အနည္းငယ္သာ ပန္းပဲလုပ္ငန္းျဖင္႕ အသက္ေမြးျမဴသည္ကုိ ေတြ႕ရသည္။

ကရင္မ်ိဳးသားမ်ားအနက္ ပအုိ၀္းအမ်ိဳးသားမ်ားသာ လက္မူပညာတြင္ထူးခၽြန္ၾကသည္။ ယင္းပညာျဖင္႕ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းျပဳသူမ်ားလည္း ရွိၾကသည္။ အေရွ႕ရွိဳ(ပုိး) ကရင္ေက်းရြာမ်ားတြင္ ပအုိ၀္းတုိ႕သည္ ပန္းပဲလုပ္ငန္း၊ လက္သမား၊ လြႊသမား၊ အထည္ရက္၊ ေဆးဆုိးစေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကုိ လုပ္ကုိင္ၾကသည္။

ေရွးေခတ္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတုိ႕သည္ ပာိနာယနဗုဒၶဘာသာႏွင္႕ ျဗဟီၼအကၡရာကုိ ခရစ္ႏွစ္ငါးရာစုခန္႕က စတင္အသံုးျပဳခဲ့ျပီး မြန္တို႕သည္ ျဗဟီၼအကၡရာပြား အိႏၵိယေတာင္ပုိင္း ပလႅ၀အကၡရာကုိ ငါးရာစုခန္႕တြင္ပင္ စတင္သံုးစြဲခဲ႕ၾကေလသည္။ ျမန္မာတုိ႕ကမူ ပ်ဴ၊ မြန္ႏွစ္ဦးစလံုးထံမွ နည္းမွီလ်က္ ၁၁-ရာစုတြင္ ယေန႕အသံုးျပဳေနေသာ စာေရးနည္းပညာကုိ ရခဲ႕ေပသည္။ ကရင္လူမ်ိဳးတုိ႕၏ အကၡရာသည္ ျဗပာီၼ၊ ပ်ဴ၊ ျမန္မာ အကၡရာတုိ႕မွဆင္းသက္လာျပီး ျမန္မာအကၡရာႏွင္႕ အဖုိးတူ၊ အဖြားတူ အကၡရာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ဇစ္ျမစ္ကုိ ေပၚလြင္ေစလုိေၾကာင္းေလ႕လာမွတ္သားရသည္။

အခ်ိဳ႕အာဏာပုိင္မ်ားကပအုိ၀္းလူမ်ိဳးတုိ႕အားပုိးကရင္လူမ်ိဳးႏွင္႕အမ်ိဳးတူေၾကာင္းသတ္မွတ္လုိၾကသည္။ ဘာသာစကားခ်င္း ဆင္တူသျဖင္႕ ယင္းသုိ႕သတ္မွတ္ျခင္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။ အဆုိပါ လူမ်ိဳးစုႏွစ္ခုသည္ ရုိးရာဓေလ႕မ်ားတြင္လည္း အေတာ္ပင္ဆင္တူေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ားစြာ ေတြ႕ရသည္။

ပအုိ၀္းစကားႏွင္႕ ပုိးကရင္စကားတုိ႕မွာ တူလွသည္။ ကရင္စကားေျပာမ်ိဳးႏြယ္စုတြင္ ပအုိ၀္း စကားႏွင္႕ အတူညီဆံုးမွာ ပေဒါင္(ကယန္း)စကားျဖစ္သည္။ ပုိးလူမ်ိဳးအုပ္စုတြင္ ပုိးကရင္အျပင္ ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမ်ားလည္း ပါ၀င္သည္။ ၎တုိ႕ကုိ ရခုိင္ကမ္းေျမာင္တစ္ေလ်ာက္မွ ျမိတ္အထိ ေတြ႕ရွိရသည္။

ျမန္မာမ်ားက ၎တုိ႕ကုိ ကရင္လူမ်ိဳးမ်ားပာု သတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚသည္။ ၎တုိ႕၏ ေနရင္း ဇာတိေျမမွာ တီပာန္ခ်င္းႏွင္႕ခယင္ေဒသတုိ႕ျဖစ္သည္။ ခယင္ကုိ သကၠရာဇ္ ၇၀၇-ခုတြင္ ရွမ္းမ်ားသိမ္းပုိက္ခဲ႕သည္။ ခယင္မွာ ျမန္မာအသံထြင္ ကရင္ကုိေခၚေ၀ၚပံုႏွင္႕ အသံတူသည္။

ေဂါတမ ဘုရားမပြင္႕မီ ဘီစီ ၆၄၅-ခု ကရင္အၾကီးအကဲဘုရင္ ျဖားငံကုိ ဖိတ္ေခၚေကြ်းေမြးျပီး ေနာက္လုိက္ေနာက္ပါမ်ားႏွင္႕တကြ သုတ္သင္ခဲ႕သည္။ ခုိင္ပာန္ျမိဳ႕မွ မင္းသားတစ္ပါး ခုိင္ခ်န္ျမိဳ႕တြင္ အခုိင္အမာ ျမိဳ႕တည္ျပီး လုပ္ၾကံမွဳျပဳခဲ႕ျခင္းျဖစ္သည္။

ပအုိ၀္းမ်ားသည္၎တုိ႕၏ သားခ်င္းညီအစ္ကုိ ကရင္လူမ်ိဳးႏွင္႕ ခြဲထြက္ျပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျဖစ္လာၾကလ်က္ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပုိင္းတြင္ ေျခခ်ေနထုိင္လုိက္ျခင္းမွာ ကရင္မ်ားနွင္႕အတူေနသည္ထက္ တိမ္ျမွဳပ္ေမွးမိွန္သြားေစခဲ႕သည္။ ေရွးသမုိင္းဆရာမ်ားက ပအုိ၀္း တုိ႕သည္ မုတၱခရုိင္ သထံု၌ အဓိကထား ေနထုိင္ၾကျပီးေျမာက္ပုိင္ေဒသ၌ ၾကိဳးတုိးၾကဲတဲသာေနထုိင္ခဲ႕ၾကည္သည္ ပာုဆုိသည္။

ကရင္လူမ်ိဳးနွင္႕ ခဲြထြက္ျပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျဖစ္လာၾကလ်က္ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပုိင္းတြင္ အေျခခ်ေနထုိင္လုိက္ျခင္မွာ ကရင္မ်ားႏွင္႕အတူေနသည္ထက္ တိမ္ျမွဳပ္ေမးမိွန္သြားေစခဲ႕သည္ ပာူေသာအဆုိမွာ ထုိစာတမ္းျပဳစုသူ အေမရိကန္သာသနာျပဳ ၀ီလီယံဒန္းပာက္ကက္၏ တစ္ဖက္သတ္အျမင္သာျဖစ္ေလသည္။

ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးသည္ သက်မ်ိဳးရုိးႏြယ္သာကီ အဘုိးအေဘးပ်ဴလူမ်ိဳးအျဖစ္ ၾကီးက်ယ္ထင္ရွားခဲ႕ျပီးသားျဖစ္သည္။ လြယ္လင္နွင္႕ ပင္လံုျမိဳ႕မ်ား၏ အေနာက္ဘက္တစ္ခုိတြင္ ေတာင္တန္းညိဳညိဳကုိ မ်က္စိတစ္ဆံုးေတြ႕ ရသည္။ ယင္းေတာင္တန္းေတာင္စြယ္သည္ ကယားနယ္စပ္မွ မုိင္းကုိင္နယ္ အလြန္အထိ မုိင္ႏွစ္ရာခန္႕ သြယ္တန္းလ်က္ရွိေသာ ေတာင္ေၾကာၾကီးျဖစ္သည္။ အေရွ႕လြယ္လင္၊ ပင္လံုဘက္မွလွမ္းေမွ်ာ္လုိက္လွ်င္ ေတာင္ညိဳတစ္ေလွ်ာက္တြင္ အေျပာက္အေျပာက္ထင္လ်က္ရွိေသာ ျမစိမ္းေရာင္သနပ္ဖက္ပင္မ်ားကုိ ေတြ႕ရသည္။ ယင္းသနပ္ဖက္ခင္းမ်ားႏွင္႕ မလွမ္း မကမ္းတြင္ပာုိတစ္စက္သည္တစ္စက္ အေရာင္တလက္လက္ထေနေသာ ေတာင္သူ(ေခၚ) ပအုိ၀္းရြာမ်ားကုိလည္း ေတြ႕ရသည္။ ေနေရာင္ေအာက္ တြင္ အိမ္မုိးသြပ္မ်ား အေရာင္ထြက္ေနျခင္းျဖစ္သည္။

ထုိေတာင္တေၾကာတြင္ မုိင္းကုိင္နယ္မွ ကယားနယ္စပ္အထိ သနပ္ဖက္ျခံၾကီးမ်ားကုိ ပအုိ၀္းအမ်ိဳးသား မ်ားကသာ လုပ္ကိုင္ၾကသည္။ သနပ္ဖက္စုိက္ပ်ိဳးေရးသည္ ပအုိ၀္းတုိ႕၏ အမ်ိဳးသား လုပ္ငန္းပာုဆုိက မမွားအံ႔ထင္။

ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကီးျပီးသည္႕အခ်ိန္ထိ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕ကုိ ‘ေတာင္သူလူမ်ိဳး’ ပာုတ္ေခၚေသာ္လည္း သန္းေခါင္စရင္းတြင္မူ ကရင္လူမ်ိဳးထဲတြင္ ထည္႕သြင္းထားသည္။ ၁၉၃၁-ခုႏွစ္ စရင္းအရ (၁၉၂၁၀၈) ရွိသည္။ ႏုိင္ငံေရးအရ စည္းရံုးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ား ရွမ္းျပည္တြင္ ေပၚေပါက္လာေသာ အခါ ‘ပအုိ၀္းလုိင္ဗူး’ ပာူ၍ ပအုိ၀္းအမ်ိဳးသားအစည္းအရုံးေပၚေပါက္လာကာ ေတာင္သူမ်ားကုိ ပအုိ၀္းပာု ေခၚလာၾကသည္။ ပအုိ၀္းပာု ေခၚမွၾကိဳက္သည္။

ေတာင္ေပၚမွ သနပ္ဖက္မ်ားကုိ လြယ္လင္၊ ပင္လံုျမိဳ႕သုိ႕ ႏြား၊ လား ၀န္တင္မ်ားျဖင္႔ သယ္ယူလာ ၾကာသည္။ အခ်ိဳ႕မွာေတာင္တန္းတစ္ဖက္ရွိ မုိင္းပြန္ျမိဳ႕သုိ႕ သယ္ေဆာင္သြားၾကသည္။ ပင္လံုျမိဳ႕မွ(၆) မုိင္ခန္႕သာ ေ၀းေသာေျမျပန္႕ ရွိ လြယ္လင္ျမိဳ႕ကေလးမွာလည္း အေရွ႕ေျမာက္ပုိင္းဆုိင္ရာ ဆပ္ဒီ၀ီဇံ ၀န္ေထာက္တစ္ဦး အေရွ႕ေတာင္ပုိင္းဆုိင္ရာ ဆပ္ဒီ၀ီဇံ၀န္ေထာက္တစ္ဦး လမ္းအေရးပုိင္တစ္ဦး၊ အစုိးရရဲဌာန၊ ေဆးရုံၾကီး၊ ေက်ာက္ထုိးဘက္ က်န္းမာေရးဌာန၊ စာတုိက္ႏွင္႕ ေၾကးနန္း၊ ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမတုိ႕အျပင္ နယ္ျခား ေစာင္႕တပ္ခြဲတစ္ခြဲလည္း အျမဲတမ္းရွိသျဖင္႕ အမွဳထမ္း၊ အရာထမ္း၊ စာေရးစာခ်ီ ပ်ာတာမ်ားျဖင္႕ စည္းကားလ်က္ရွိသည္။

ယခုအခါတြင္မူလြယ္လင္ႏွင္႕ပင္လံုမွာ ျမိဳ႕ခ်င္းဆက္လုနီးပါးမွ် စည္ကားေနေပျပီ။ ထုိစဥ္က ပင္လံုျမိဳ႕ကုိ အပုိင္စားလ်က္ရွိေသာ လဲခ်ားနယ္ေစာ္ဘြားၾကီသည္ သနပ္ဖက္တစ္ပင္ကို အခြန္ေတာ္တစ္ျပားက် စည္းၾကပ္ေနရာမွ ႏွစ္ပင္သံုးျပားႏွဳန္းျမင္႕တင္လုိက္သည္။ သုိ႕ျဖင္႕ ပတူအံု တုတ္ႏွင္႕ထုိးမိေတာ႕သည္။

သနပ္ဖက္ခြန္ကုိ ေကာက္ျမဲထက္ပုိ၍ ေတာင္သည္မွာ မ်က္ႏွာျဖဴ၀န္ေထာက္အသစ္ ကင္းစေလး (Kinsley) ၏ လက္ခ်က္ျဖစ္သည္ပာု သနပ္ဖက္ျခံရွင္မ်ားက ယူဆသည္။ ၀န္ေထာက္အသစ္မွာ ေရာက္ခါစျဖစ္သည္။ ေတာင္ၾကီးျမိဳ႕ ရွမ္းေစာ္ဘြားသားမ်ားေက်ာင္းမွ ေက်ာင္းအုပ္ၾကီးလုပ္ေနခုိက္ အေရးေပၚအစီအစဥ္ အရ လြယ္လင္သုိ႕ ၀န္ေထာက္အျဖစ္ ေျပာင္းေရႊ႕လာျခင္းျဖစ္သည္။ မ်က္စိ တစ္ဖက္လပ္ႏွင္႕ျဖစ္သည္။ ဤသုိ႕ အခြန္တုိးသည္မွာ ၀န္ေထာက္ရံုးတြင္ တြဲလ်က္ရွိသူစာေရးၾကီး ဦးသာဒင္၏ ပေယာဂျဖစ္သည္ပာုလည္း ပအုိ၀္းမ်ားက ယံုၾကည္ေနၾကသည္။

ထုိ႕ေၾကာင္႕ လြယ္လင္အေနာက္ဘက္ေတာင္တရိုးမွ သနပ္ဖက္ပအုိ၀္းမ်ား လြယ္လင္ေစ်ေန႕တြင္ အစုလုိက္အျပံဳလုိက္ ဆင္းလာၾကသည္။ ဓါးလြယ္ႏွင္႕ ဓါးေျမွာင္မ်ား ၀ွက္ယူလာၾကသည္။ ၾကိဳတင္အခ်ိန္းအခ်က္ျပဳလုပ္ထားသည္႕အတုိင္း လြယ္လင္ေစ်းတြင္ ‘ကင္းစေလး ေခါင္းျဖတ္မယ္၊ သာဒင္ေခါင္းျဖတ္မယ္’ ပာု ေၾကြးေၾကာ္ကာ ဓါးတ၀င္႕၀င္႕ ႏွင္႕ ေစ်းအေရွ႕ဖက္ လမ္းမၾကိးေပၚသုိ႕ စုျပဳံထြက္ လာၾကသည္။ ေစ်းေရာင္းေစ်း၀ယ္မ်ား ေျပးမိေျပးရာ ေၾကာက္အားလန္႕အား စြတ္ေျပးၾကသျဖင္႕ ေစ်းလည္းျပိဳေတာ႕သည္။

သမုိင္းႏွင္႔ပတ္သက္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ၃

လြယ္လင္ျမိဳ႕သူၾကီး ဦးခြန္ထြန္းသည္ ေစ်းအေရွ႕ဘက္မလွမ္းမကမ္းတြင္ေနသျဖင္႕အေျခအေနကုိခ်က္ ခ်င္းရိပ္စားမိသည္။ ဓါးလြယ္ကုိေကာက္လြယ္ကာ ျမင္းဒုန္းစုိင္းျပီး ေစ်းအေရွ႕ဘက္ရွိ ႏြားလွည္းစခန္းသုိ႕ အေရာက္လာခဲ႕၏ ဆူပူေအာ္ပာစ္ေနသူမ်ားကုိ ေဖ်ာင္းဖ်ေျပာဆုိရန္ လူၾကားထဲသို႕ျမင္းႏွင္႕ အ၀င္ရုတ္တရက္ အခုခံလုိက္ရသည္။ ဘယ္ဖက္လက္ေမာင္းရင္းမွေန၍ တိကနဲျပတ္သြားသည္။ ဦးခြန္ထြန္း ဓါးလြယ္ျပီသည္ပာု နာမည္ၾကီးေန၍သာ ပအုိ၀္းမ်ားေနာက္ဆုတ္သြားၾကသည္။ ပအုိ၀္းသံုးေလးေယာက္ ဒဏ္ရာရသြားသည္။

အခ်င္းျဖစ္ပြားရာသုိ႕ မၾကာျပီနယ္ျခားေစာင္႕တပ္လက္နက္မ်ားျဖင္႕ ေရာက္လာေသာအခါတြင္ လြိဳင္လင္ ေစ်းအေရွ႕ဘက္တြင္ ေသြးကြက္ေသြးစက္မ်ားသာ ေတြ႕ရေတာ႕သည္။ အဂၤလိပ္အေရးပုိင္က အထက္သုိ႕ အစီရင္ခံရာတြင္ လက္ဖက္ရည္ပန္းကန္ထဲမွ မုန္တုိင္း ပာု ခပ္ေပါ႕ေပါ႕လုပ္လုိက္ေသာ္လည္း ပအုိ၀္းဦးၾကီး ႏွစ္ဆယ္ခန္႕ ျမင္းျခံေထာင္သုိ႕ ေရာက္သြားသည္ပာု အဂၤလိပ္ေခတ္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ လွဳပ္ွရားမွဳတစ္၇ပ္ကုိ သိရွိႏုိင္ေပသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား ေရွ႕မီေနာက္မီ ပုဂၢဳိလ္မ်ား၏ ရွင္းျပခ်က္ ႏွင္႕ ကြဲလြဲမူ အနည္းငယ္ ရွိေသာ္လည္း ထုိသုိ႕ျဖစ္ပ်က္ခဲ႕ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။

ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေခတ္တြင္လည္း နည္းပရိယာယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးသံုးကာ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ားကုိ တုိင္ပြဲဆင္ႏြဲ ခဲ႕ၾကသည္။ တရုတ္ျဖဴက်ဴးေက်ာ္သူမ်ားကုိလည္း ျပည္သူ႕စစ္အသြင္ျဖင္႕ ပါ၀္တုိက္ထုတ္ေမာင္းႏွင္ၾကသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ၾကီး လြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ႕ျပီးေသာ္လည္း ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားမွာ ပေဒသရာဇ္စနစ္ဆုိး၏ လြမ္းမုိးခ်ဳပ္ခ်ယ္မွဳေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ပေဒသရာဇ္စနစ္ဆုိးကုိ တြန္းလွန္ခဲကၾကရျပန္ေတာ႕သည္။

ေခတ္အဆက္ဆက္တြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားသည္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံသားပီသစြာ က်ရာ က႑တြင္ ႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးတာ၀န္မ်ားကုိ ျပည္ေထာင္စုဖြား တုိင္းရင္းသားညီအကုိမ်ားႏွင္႕ အတူလက္တြဲပါ၀င္ခဲ႕ၾကပါသည္။ ယေန႕ ေခတ္ကာလတြင္ ႏုိင္ငံေတာ္၏ အသက္ေသြးေၾကာသဖြယ္ျဖစ္ေသာ ဒုိ႕တာ၀န္အေရးသံုးပါးျဖစ္သည္႕ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရး၊ တုိင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္မွဳမျပိဳကြဲေရး၊ အခ်ဳပ္ခ်ာအာဏာတည္တဲ႕ခုိင္ျမဲေရး တုိ႕ကုိ အသက္ႏွင္႕လဲ၍ ရွင္သန္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းသြားၾက မည္ျဖစ္ပါသည္။

ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ တုိင္းရင္းသား လူမ်ိဳးတစ္ရာေက်ာ္ရွိ႕သည္႕အနက္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား မ်ားသည္ သတၱမလူဦးေရအမ်ားဆံုးျဖစ္ေၾကာင္း ေအာက္ေဖာ္ျပခ်က္အရ သိရွိႏုိင္ပါသည္။

လူဦးေရ (၁၀၀၀) အထက္ရွိလူမ်ိဳး(၃၅)မ်ိဳးမွာ-

(၁) ဗမာ - ၂၉ သန္း

(၂) ကရင္ - ၂ သန္း ၆ သိန္း

(၃) ရွမ္း - ၂ သန္း ၃သိန္း

(၄) ရခုိင္ - ၁ သန္း ၇သိန္း

(၅) မြန္ - ၁ သန္းေက်ာ္

(၆) ခ်င္း - ၇ သိန္း ၈ ေသာင္း

(၇) ပအုိ၀္း -  ၆ သိန္း ၄ ေသာင္း

(၈) က်ခ်င္ - ၃ သိန္း ၇ ေသာင္း

(၉) ပေလာင္ - ၃ သိန္း ၃ ေသာင္း

(၁၀) ဓႏု - ၂ သိန္း ၄ ေသာင္း

(၁၁) လားပာူ - ၁ သိန္း ၈ ေသာင္း

(၁၂) အင္းသား - ၁ သိန္း ၄ ေသာင္း

(၁၃) လီဆူး -  ၁သိန္း ၄ ေသာင္း

(၁၄) အခါ -  ၁ သိန္းေက်ာ္ (ေကာ္၊အီေကာ)

(၁၅) ၀ - ၁ သိန္းေက်ာ္ (လြယ္လ)

(၁၆) ကုိးကန္႕ - ၈ ေသာင္း ၁ ေထာင္ေက်ာ္

(၁၇) နာဂ - ၇ ေသာင္း ၇ ေထာင္ေက်ာ္

(၁၈) ကယန္း - ၇ ေသာင္း ၄ ေထာင္ေက်ာ္ (ပေဒါင္)

(၁၉) ကယား - ၇ ေသာင္းခန္႕

(၂၀) ရ၀မ္ - ၄ ေသာင္း ၄ ေထာင္ေက်ာ္

(၂၁) ေတာင္ရုိး - ၄ ေသာင္း ၃ ေထာင္ေက်ာ္

(၂၂) မရုိ - ၃ ေသာင္း ၆ ေထာင္ေက်ာ္

(၂၃) ခမြီး - ၂ ေသာင္း ၅ ေထာင္ေက်ာ္

(၂၄) ဂဒူး - ၂ ေသာင္း ၃ ေထာင္ေက်ာ္ (ကတူး)

(၂၅) ေလာ္ေကာ္ - ၂ ေသာင္း ၁ ေထာင္ေက်ာ္ (မရူ)

(၂၆) လူရုိင္း - ၁ ေသာင္း ၅ ေထာင္ေက်ာ္

(၂၇) ဂံု (ခြန္) - ၁ ေသာင္း ၄ ေထာင္ေက်ာ္

(၂၈) ဒုိင္းနက္ - ၁ ေသာင္း ၄ ေထာင္ေက်ာ္

(၂၉) ကေယာ - ၁ ေသာင္း ၄ ေထာင္ေက်ာ္ (ပရဲ႕)

(၃၀) ဂဏန္း - ၁ ေသာင္း ၂ ေထာင္ေက်ာ္ (ကနန္း)

(၃၁) ပုိး - ၁ ေသာင္း ၁ ေထာင္ေက်ာ္

(၃၂) လွရွီ - ၁ ေသာင္း ၁ ေထာင္ေက်ာ္ (လာဖစ္)

(၃၃) ေကဘား - ၁ ေသာင္း ၁ ေထာင္ေက်ာ္

(၃၄) ယင္းေဘာ္ - ၁ ေသာင္းေက်ာ္

(၃၅) ယင္းနက္ - ၁ ေသာင္းေက်ာ္ စသည္တုိ႕ျဖစ္ၾကသည္။ ထုိေဖာ္ျပခ်က္မွာ ၁၉၉၂-ခုႏွစ္ မတ္လ (၃၁) ရက္အထိရွိ စာရင္းျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရးအခန္းက႑တြင္ ျမန္မာလူမ်ိဳး ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား မ်ား၏ လူဦးေရအရ သတၱမအင္အားစုျဖစ္သည္ႏွင္႕အညီ အင္ျပည္႕အားျပည္႕ပါ၀င္တည္ေဆာက္ႏုိင္ေရးသည္ အေရးပါေသာ က႑တစ္ရပ္အေနျဖင္႕ ရပ္တည္ေနမည္ျဖစ္သည္။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံဖြား တုိင္းရင္းသား မ်ိဳးႏြယ္တစ္ရာေက်ာ္တုိ႕သည္ ဤျမန္မာေျမေပၚတြင္ ႏွစ္ပရိေစၦဒ ၾကာျမင္႕စြာ အတူတကြ ဆုိးတူေကာင္းဖက္ လက္တြဲေနထုိင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ႕သူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ နုိင္ငံေတာ္အဓြန္႕ရွည္ တည္တဲ႕ခုိင္ျမဲေရး၊ တုိင္းရင္သား စည္းလံုးညီညြတ္မွဳ ခုိင္ျမဲေရး စသည္႕ တာ၀န္မ်ားကုိ ေသြးခ်င္းညီေနာင္မ်ားႏွင္႕အတူ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ကလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံသားပီသစြာ ဦးထိပ္ပန္ဆင္ ေဆာင္ရြက္ၾကမည္သာျဖစ္ေလသည္။

ထုိသုိ႕ေသာ အေျခအေနရွိေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ အေၾကာင္းအရာတုိ႕ကုိ သီးျခားေဖာ္ျပ ေသာ စာေပမွတ္တမ္းမွတ္ရာ စာအုပ္မ်ားမွာ ရွားပါးလွေပသည္။ ထုိမွဤမွ ေဖာ္ျပထားသည္႕ ပအုိ၀္းဆုိင္ရာ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကုိ ပာုိတတုိ႕သည္တတုိ႕ ႏွဳိက္ႏွိဳက္ခြ်တ္ခြ်တ္ ဖတ္မွတ္စုစည္းရယူျခင္းျဖင္႕ ပအုိ၀္းသမုိင္း၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္ဆန္းၾကယ္မွဳ၊  ေလးနက္ခုိင္မာမွဳ မ်ားကုိ  အံ႕ၾသဖြယ္ရာေတြ႕ရွိလာရသည္။

ပအုိ၀္းႏွင္႕ပ်ဴသည္ အဓိပၸါယ္တူသည္႕ေ၀ါပာာရျဖစ္ျပီး ေတာင္သူလူမ်ိဳးပာု လူသိမ်ားခဲ႕ေသာ လူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳးတည္းသာျဖစ္ေၾကာင္း အထက္၌ရွင္းလင္းတင္ျပခဲ႕ျပီးျဖစ္ပါသည္။ ပ်ဴသမုိင္း၊ ပ်ဴေခတ္ပာု ဆုိလုိက္သည္ ႏွင္႕ ပအုိ၀္းသမုိင္း ပအုိ၀္းေခတ္မ်ားပာု နားလည္လက္ခံႏုိင္ျပီျဖစ္ပါသည္။

သုိဆုိလွ်င္ ပ်ဴပအုိ၀္းတုိ႕၏ မ်ိဳးရုိးႏွင္႕ဆင္းသက္လာပံု အေၾကာင္းကုိေလ႕လာရန္ လုိအပ္လာပါသည္ ေရးကေတြ႕ရွိရသမွ်ေသာ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ၾကြင္းမ်ား ေခတ္ေပာာင္း သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ တစ္ရာေက်ာ္ေသာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားအားလုံးသည္ မြန္ဂုိလြိဳက္မ်ိဳးႏြယ္သာျဖစ္ၾကေၾကာင္း သိရွိလက္ခံခဲ႕ၾကျပီး ျဖစ္ပါသည္။

ပ်ဴပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမ်ား ယေန႕ျမန္မာ႕ေျမေပၚမွာ ေရာက္ရွိေနထုိင္ခဲ႕ၾကသည္မွာ အေစာဆံုးျဖစ္သည္။ မည္သည္႕ ျမန္မာတုိင္းရင္းသားမ်ားသည္ မည္သည္႕ေခတ္ႏွစ္မ်ားက ျမန္မာျပည္အတြင္းသုိ႕ အလံုးအရင္းျဖင္႕ ၀င္ေရာက္ ေနထုိင္ၾကပါေၾကာင္း တိတိက်က်ေဖာ္ျပထားေသာ မွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ား မရွိသေလာက္ရွားပါးေလ သည္။ တစိမ္႕စိမ္႕ေရႊ႕ေျပာင္း၀င္ေရာက္ေနထုိင္ခဲ႕ၾကေပသည္။ ျမန္မာျပည္၏ ေရွးအက်ဆံုးလူမ်ိဳး ပ်ဴတုိ႕၏ သမုိင္းရာဇ၀င္တြင္ ကာလေဒသအားျဖင္႕ ကြဲျပားစြာ ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္ ခဲ႕ေၾကာင္းေလ႕လာေတြ႕ရွိနုိင္သည္။

ပ်ဴလူမ်ိဳးတုိ႕သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း၌ ဗိႆႏုိးျမိဳ႕ေတာ္ကုိ ေအဒီ(၁) ရာစုတြင္ တည္ေဆာက္ ခဲ႕ၾကသည္။ ထုိအခ်ိန္တါင္ ယဥ္ေက်းမွဳ အဆင္႕လည္း ျမင္႕မားေနျပီျဖစ္သည္။ ပ်ဴတုိ႕သည္ (၁)ရာစုတြင္ ျမိဳ႕ျပ ႏုိင္ငံကုိ ထူေထာင္ႏုိင္ၾကသျဖင္႕ ထုိထက္ေစာေသာကာလကပင္ ျမန္မာေျမေပၚသုိ႕ ေရာက္ရွိေနျပီပာု ေျပာႏုိင္သည္။ ပ်ဴတုိ႕၀င္ေရာက္လာခ်ိန္ကုိ ဘီစီ(၃)ရာစုပာူ၍ ခန္႕မွန္းႏုိင္သည္။ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားသည္ အိႏိၵယႏုိင္ငံ၊ အာသံႏွင္႕ အေရွ႕ေျမာက္အရပ္ေဒသ မ်ားမွ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းသုိ႕ အစုစုခြဲ၍ ၀င္ေရာက္ခဲ႕ၾကပာန္ တူေလသည္။ ၎တုိ႕သည္ ကေဘာ္ေျမျပန္႕ႏွင္႕ ေတာင္ၾကားအရပ္ေဒသ မ်ားသုိ႕လည္းေကာင္း၊ ေရွးဦးစြာ ၀င္ေရာက္ေနထုိင္ခဲ႕ၾကေလသည္။ ယခုေခတ္ မုံရြာႏွင္႕ေရႊဘုိခရုိင္အရပ္မ်ား ကသာခရုိင္၊ ေတာင္ဘက္ေဒသမ်ားသည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ား၏ ေရွးေပာာင္းအေျခခ်ေနထုိင္ျခင္းျပဳရာ ေနရာထုိင္းခင္း ေပာာင္းမ်ား ျဖစ္ႏုိင္စရာရွိေပသည္။ ထုိအရပ္ေဒသမ်ား ကမွတဆင္႕ ပခုကၠဴ မင္းဘူးႏွင္႕ ျပည္၊ ျမင္းျခံ၊ မိတၳီလာ၊ မေကြး၊ ရမည္သင္းနယ္မ်ားအထိ တုိ႕ခ်ဲ႕ ျပန္႔ႏွံ႔႔စြာ ေနထုိင္ခဲ႔ၾကျခင္းျဖစ္သည္ပာု ယံုၾကည္ရေၾကာင္း (အေျချပျမန္မာ႔ႏုိင္ငံေရးသမိုင္း စာမ်က္ႏွာ ၁၅၅) ကုိလည္းမွတ္သားရပါသည္။ ပ်ဴလူမ်ိဳးတုိ႕၏ ဗပာုိဌာနၾကီးမ်ားမွာ ေျမာက္ပုိင္းတြင္ ပာံလင္းႏွင္႕ ေတာင္ပုိင္းတြင္ သေရေခတၱရာတုိ႕ ျဖစ္ၾကေသာ္လည္း အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းလံုး၌ပင္ ပ်ဴတုိ႕ျပန္႕ႏွံ႕စြာ ေနထုိင္ခဲ႕ၾကသည္။ ပုဂံျမိဳ႕ သည္ပင္လွ်င္ မဆြ၌ ပ်ဴတုိ႕၏ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္၍ ေနာင္မွသာ ျမန္မာတုိ႕က ပ်ဴတုိ႕ကုိ ဆက္ခံသိမ္းပုိက္ခဲ႕သည္။

(ျမ၀တီ၏ ပ်ဴစစ္သည ္ စာမ်က္ႏွာ ၁၀)

သေရေခတၱရာပ်ဴ၊ ဗိႆႏုိးမ်ားထက္ ေရွးက်ေသာ ပာန္လင္း၊ ပ်ဴမ်ား၏ ရာဇ၀င္မွာလည္းျမန္မာရာဇ၀င္ ၌ တစ္ခန္းရပ္တိမ္ျမွဳပ္ ေပ်ာက္ကြယ္ေနခဲ႕ရရွာသည္။ အမွန္အားျဖင္႕ဆုိလွ်င္ ပာန္လင္းပ်ဴသည္ ျမန္မာလူမ်ိဳး တုိ႕ပာူ၍ မျဖစ္ေပၚမီႏွစ္ေပါင္း (၅၀၀၀)ကတည္းကပင္လွ်င္ ျမန္မာျပည္တြင္းသုိ႕ ပထမဆံုး၀င္ေရာက္လာေသာ လူမ်ိဳးစုတစမ်ိဳးျဖစ္၍ သု၀ဏၰဘူမိမြန္မ်ားႏွင္႕ ဥကၠလာပရာမည မြန္အမ်ိဳးသားမ်ားထက္လည္း ႏွစ္(၄၀၀၀) ေက်ာ္မွ် ေရွးက်ေလသည္။

(ျမ၀တီ၏ ပ်ဴစစ္သည္ စာမ်က္ႏွာ ၄၄)

ပာန္လင္းကုိ ဗုဒၶမပြင္႕မီ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀၀) ဘီစီ(၂၅၀၀) ေလာက္တြင္ ကရေဘာ မည္ေသာ ပ်ဴလူမ်ိဳးစု အၾကီးအကဲက ပာန္လင္းျမိဳ႕ကုိ တည္ေထာင္ျပီးလွ်င္ ကရေဘာ ပ်ဴမင္းဆက္ကုိ စတင္ခဲေၾကာင္း ပာန္လင္းသမုိင္း၌ ေဖာ္ျပထားေလသည္။ ကရေဘာ္မင္းဆက္မွာ မင္းဆက္ေပါင္း ၉၆ ဆက္၊ ႏွစ္ေပါင္း(၂၅၀၀) နီးပါးမွ် စုိးစံျပီးမွ ေဂါတမဘုရားေခတ္တြင္ မဇိၥ်မေဒသမွ ေရာက္လာေသာ သတုိးဇမၺဴဒီပရာဇာမင္း က တုိက္ခုိက္ျဖိဳဖ်က္ျပီး တေကာင္းျမိဳ႕တည္ေထာင္လုိက္မွ ပာန္လင္းပ်ဴ မင္းဆက္ျပတ္သြားကာ ေမွာ္ဇာေဒသ တ၀ုိက္ ပ်ဴမ်ား သေရေခတၱရာျမိဳ႕ ႏွင္႕ ဗိႆႏုိးျမိဳ႕ကုိတည္ေထာင္ၾကေၾကာင္းအဆုိရွိ၏။

(ျမ၀တီ၏ပ်ဴစစ္သည္စာမ်က္ႏွာ၄၉)

ထုိအခ်က္အလက္မ်ားကုိ ေလ႕လာသံုးသပ္ၾကည္႕ပါက ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ျပည္မွသည္အထက္ ျမန္မာျပည္တစ္၀ွမ္း၌သာ ျဖန္႕က်က္ေနထုိင္ခဲ႕ၾကမည္ပာု ယူဆစရာ ျဖစ္ေနပါသည္။ ပထ၀ီစာအုပ္ၾကီးမွ ေဖာ္ျပ ေသာျမိဳ႕ပ်က္ျမိဳ႕ေပာာင္းစသည္႔ စကားလံုးအရ ေအာက္ျမန္မာျပည္ေဒသမ်ားမွာလည္း ပ်ဴတုိ႕၏ အေျခခ်ေနထုိင္ခဲ႕ၾကရာ ေဒသမ်ားပင္ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေသာ သက္ေသသာဓကမ်ား ရွိေလသည္။

ေရွးက်လွေသာ ပာန္လင္းပ်ဴေခတ္ကပင္လွ်င္ ပာန္လင္းပ်ဴတုိ႕၏ နယ္ပယ္ေဒသမ်ား၌ ျမန္မာျပည္ ေအာက္ပုိင္းေဒသမ်ားပါ၀င္ေနေပသည္။

ကရေဘာ္မင္းဆက္(၅၁)ဆက္ေျမာက္ မင္းလက္ထက္တြင္ ပ်ဴ(၁၂)ျပည္ေထာင္မွ် ေပၚေပါက္လာျပီ ျဖစ္ေၾကာင္းေတြ႕ရ၏။ မြန္ေစာကုိက္ ၏သားေတာ္ ကုိက္သံရွင္ မင္းၾကီးတြင္မူ ပ်ဴရာဇ၀င္ ထြန္းေျပာင္ေစမည္႕ ရွင္ဆင္းေမာက္ အမည္ရွိ သမီးေတာ္တစ္ပါးထြန္းကားလာ၍ ရွင္ဆင္းေမာက္ ဘုရင္မ နန္းတက္ေသာအခါတြင္မူ အကြဲကြဲအျပားျပားျဖစ္ေနေသာပ်ဴ(၁၂)ျပည္ေထာင္အမည္မ်ားတြင္ ေမွာ္ဇာႏွင္႕ တနသၤာရီေဒသအမည္မ်ား ေတြ႕ရေသး၏။

ပ်ဴ(၁၂)ျပည္ေထာင္အမည္မ်ားမွာ -

(၁) ပာန္လင္းျပည္

(၂) ငမႏာၱျပည္

(၃) အစီရီျပည္

(၄) ေမွာ္ဇာျပည္

(၅) ေအေလာျပည္

(၆) ေမာျပည္

(၇) မုိးနဲျပည္

(၈) ပန္းေတာင္းျပည္

(၉) ေက်ာက္ကရီးျပည္

(၁၀) တိန္မဲျပည္

(၁၁) ပိလင္းျပည္

(၁၂) တနသၤာရီျပည္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္းေတြ႕ရ၏

(ျမ၀တီ၏ပ်ဴစစ္သည္စာမ်က္ႏွာ၄၉ / ၅၉)

ထုိပ်ဴ (၁၂)ျပည္ေထာင္၏ အမည္ကုိ ဤသုိ႕လည္းေလ႕လာမွတ္သားရပါေသးသည္။ ျမန္မာ႕ေရွး ေပာာင္းက်မ္းမ်ားတြင္ ပ်ဴ(၁၂) ျပည္ေထာင္ပာုျပဆုိခဲ႕သည္။ ယင္းတုိ႕မွာ-

(၁) ေအလုိပ်ဴ

(၂) ပာန္လင္းပ်ဴ

(၃) က်ခ်င္ပ်ဴ

(၄) ခ်င္းပ်ဴ

(၅) အစီရိပ်ဴ

(၆) ျမန္မာပ်ဴ

(၇) ကံဖုိးစပ်ဴ

(၈) ကိုင္းရယ္ပ်ဴ

(၉) ကေလာက္ေဂးပ်ဴ

(၁၀) တိမ္မယ္ပ်ဴ

(၁၁) ေမာ္ဇာပဴ

(၁၂) တနသၤာရီပ်ဴတုိ႕ျဖစ္ၾကည္သည္။

ျမန္မာသမုိင္းသုေတသနျပဳခ်က္အရ ပ်ဴလူမ်ိဳးတုိ႕၏ ေရွးေပာာင္းျမိဳ႕ေတာ္မ်ားအျဖစ္ သေရေခတၱရာ၊ ပာန္လင္း၊ တေကာင္း၊ ဗိႆႏုိး၊ က်ိဳကၠသာ၊ ေ၀ါ၊ ၀တီး၊ ဘမ္းစေသာျမိဳ႕မ်ားသည္ ထင္ရွား၏ ။

(ေညာင္ခါးရွည္မွဳိင္းေ၀ တရုတ္ ေရွးေပာာင္းမွတ္တမ္းတြင္ေဖာ္ျပေသာ ပ်ဴႏုိင္ငံလင္ယန္မွ ရပာႏာၱ အရွင္ျမတ္ အမွတ္(၉၈) ဇန္န၀ါရီ ၂၀၀၄ ထုတ္လျပည္႕၀န္းမဂၢဇင္း စာမ်က္နွာ ၁၂ / ၁၃ /၁၄)

ပ်ဴေစာထီးမင္း လက္ထက္တါင္ တရုတ္တုိ႕ ထပ္မံေရာက္လာ၍ ဖ်က္ဆီးေသာ္လည္း ပ်ဴေစာထီးမင္း၏ လုပ္ရည္ၾကံရည္ေၾကာင္႕ တရုတ္တုိ႕ ဆုိခြာသြားရသည္ပာုဆုိ၏ ။ ေအဒီ (၈၀၀) ရာစုႏွစ္တြင္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတုိ႕က တရုတ္ျပည္ၾကီးသုိ႕ သံတမန္မ်ား ေစလႊတ္ေၾကာင္းေတြ႕ရသျဖင္႕ ပ်ဴဘုရင္သည္ တရုတ္ျပည္၏ လက္ေအာက္ ခံမပာုတ္ဘဲ မပာာမိတ္ႏုိင္ငံအေနျဖင္႕ဆက္ဆံေၾကာင္းထင္ရွားသည္။

သာကီ၀င္ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ား ယေန႕ အိႏိၵယႏုိင္ငံေရွးက မဇိၥ်မတုိင္းေဒသၾကီးတြင္အေျခခ်ေနထုိင္ခဲ႕ၾကေသာ အေထာက္အထားမ်ားလည္း ရွိေနေပလိမ္႕။ သကၠတုိင္းသက်နယ္သည္ သာကီ၀င္တုိ႕၏ ပုိင္နက္နယ္ေျမ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားျပီးျဖစ္သည္။

ထုိေခတ္ ျမန္မာတုိ႕၏ႏုိင္ငံေတာ္အက်ယ္အ၀န္းမွာ အေနာက္ဖက္တြင္ ဂဂၤ ါျမစ္၊ ျဗပာၼပုၾတျမစ္၀ွမ္းမွ အေရွ႕ဖက္တြင္မဲေခါင္ျမစ္၀ွမ္းအထိက်ယ္ျပန္႕ေသာ ေဒသၾကီးျဖစ္ပါသည္။

(ဗုဒၶႏွင္႕ျမန္မာလူမ်ိဳး ဦးလွသိန္းထြဋ္ (ဓမၼာစရိယ B.A) စာမ်က္နွာ ၁၁)

ေတာ္စိန္ခုိ၏ (၁၉၀၈) ခုႏွစ္အစီရင္ခံစာ စာမ်က္ႏွာ (၁၄)တြင္ Mr-Fergyson ဖာကတ္ဆန္းေရးေသာ အိႏိၵယႏွင္႕အေရွ႕တုိင္း ဗသုကာ သမုိင္းက်မ္း စာမ်က္ႏွာ (၄၁၆-၄၁၇) ၌ သကၠရာဇ္ ေအဒီ (၃၂၇-၄၇၃) အတြင္း ႏွစ္ေပါင္း (၁၄၆) ႏွစ္တာမွ် အိႏိၵယျပည္ Orissa ၾသရိႆေဒသ၌ ေနထုိင္သြားေသာ အမ်ိဳးအႏြယ္မသိ လူတုိ႕၏ေက်ာက္စာမ်ား၊ ေက်ာက္ရုပ္တုမ်ား၊ အုတ္ခြက္ပံုမ်ားႏွင္႕ အထိမ္းအမွတ္ အေဆာက္အအံုမ်ားသည္ သေရေခတၱရာျမိဳ႕မွ Pir or Pyu ေရွးပ်ဴတုိ႕ႏွင္႕ တူညီမူဆက္စပ္ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္လိမ္႕မည္ပာုယူဆေၾကာင္းေရး ခဲ႕သည္။

(အေျချပ ျမန္မာ႔ႏုိင္ငံေရးသမုိင္း စာမ်က္ႏွာ ၁၅၉)

ကမာၻ႔လူမ်ိဳးအသီးသီးသည္ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ ရွာေဖြေနထုိင္ျခင္းရွိခဲ႕ၾကည္သည္။ အတည္တက် ေနထုိင္ျခင္းျဖင္႕ ျမိဳ႕ျပေက်းရြာမ်ားေပၚေပါက္လာကာ ယဥ္ေက်းေသာ လူ႕အသုိင္းအ၀ုိင္း နယ္ေျမႏုိင္ငံမ်ား ေပၚေပါက္လာခဲသည္။ အခ်ိဳ႕ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားျပီးခုိင္မာေသာျမိဳ႕ျပႏုိင္ငံမ်ားကုိ စြန္႕ပယ္ထားရစ္ခဲ႕ျပီး တိမ္ျမွဳပ္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကရသည္႕ အျဖစ္အပ်က္မ်ားလည္း မနည္းလွေပ။ ဂရိ၊ ေတာင္အေမရိကတုိက္ရွိ ပီရူးျပည္နယ္ အင္ကာျမိဳ႕ေပာာင္းရာမ်ား၏ မူလဖန္တီးတည္းေဆာက္ခဲ႕ၾကေသာ လူမ်ိဳးတုိ႕သည္ မထင္ရွား ေတာ႕ေပ။ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ေရွးေပာာင္းပ်ဴျမိဳ႕ျပ အေဆာက္အအံုတုိ႕၏ မူလပုိင္ရွင္တုိ႕သည္ အမ်ားယူဆသကဲ႕ သုိ႕ လုံးသတိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ႕ျပီ ဆုိေသာယူဆခ်က္သည္ မခုိင္လံုလွေပ။

ေျမျမိဳ၍ လူမ်ိဳးမေပ်ာက္ လူျမ်ိဳမွလူမ်ိဳးေပ်ာက္သည္ဆုိေသာစကားသည္ အဓိပၸါယ္ေလးနက္ က်ယ္ျပန္႕ လွ၏ ။ လြန္ခဲ႕ေသာႏွစ္ (၈၀၀) ေက်ာ္ (၉၀၀) ခန္႕က စာေပအေရးအသားအဆင္႕အတန္းျမင္႕စြာ ေရးထုိးစုိက္ ထူခဲ႕ေသာ ရူေျပာက္ၾကီးေခၚ ရာဇကုမာရ ေလးဘာသာ၊ ေလးမ်က္ႏွာ ေက်ာက္စာထက္မွ ပ်ဴဘာသာ စကားပုိင္ရွင္မ်ား ထုိပ်ဴဘာသာစကားေျပာ လူမ်ိဳးမ်ားေပ်ာက္ျခင္းမလွ ကြယ္ေပ်ာက္သြားသည္ ဆုိေသာအခ်က္ မွာေပါ႕တန္ေသာစကားပာု မွတ္ယူႏုိင္ပါသည္။ စူးစမ္းသူေတသနျပဴမူ အားနည္းျခင္းႏွင္႕ ၀န္တုိမစိ ၦရိယ တရားခ်ယ္လွယ္ျခင္းခံရကာ ပ်ဴလူမ်ိဳးႏွင္႕ ပ်ဴအဆက္အႏြယ္မ်ားအား ဥပကၡာျပဳေဖ်ာက္ဖ်က္ထားျခင္းေၾကာင္႕ ျဖစ္ႏုိင္ေပသည္။

ကမာ၀စရ ကုသုိလ္ကံေကာင္းလြန္းလွသျဖင္႕ ၾကီးၾကီးငယ္ငယ္ေသာ ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ေသလြန္ျပီး ထက္ရြာနတ္ျပည္၌ ခံစားၾကရကုန္ေသာေၾကာင္႕ ပာုဆုိလွ်င္ျဖစ္ႏုိင္ေသာ ကိစၥမ်ိဳးမပာုတ္ေပ။ ယေန႕ပအုိ၀္း အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ မိမိတုိ႕၏ သမုိင္းေၾကာင္းအစဥ္အလာကုိ သိနားလည္ထားခဲ႕ၾကသည္သာ ျဖစ္သည္။ ဆူၾကံဳနိမ္႕ျမင္႔ျဖစ္တံုပ်က္တံု သေဘာရွိေသာ သတၱေလာကၾကီး၏သေဘာကုိ ဆင္ျခင္ႏွလံုးသြင္းခဲ႕ၾကသည္။ အစုိးမရေသာ အနတၱသေဘာကုိလည္းနားလည္လက္ခံထားၾကပါသည္။ ထုိ႕ေၾကာင္႕ရွိသင္႕ရွိထုိက္ေသာ ၀ံသာႏုရကၡိတရားကုိလည္းထိန္းသိမ္းလာခဲ႕ၾကသည္။

သမုိင္းႏွင္႔ပတ္သက္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ၄

ပအို၀္းအမ်ိဳးသားတုိ႕၏ အဓကစံျပဳထားေသာပုဂိၢဳလ္မွာ ဗုဒၶရွင္လက္ထက္ေတာ္အခါက မင္းျပဳစုိးစံေသာ သူရိယစႏၵာမင္းျမတ္ ကုိ အထြတ္အျမတ္ထားလ်က္ သံုးစြဲခဲ႕ေသာ ေငြဒဂၤါးျပားေပၚတြင္ ေနလတံဆိပ္ကုိ အမွတ္အသားျပဳခဲ႕ၾကသည္။ မင္းအဆက္ ဆက္ စံပယ္ေသာရာဇပလႅင္တြင္ ေနလတံဆိပ္အမွတ္အသားကုိ အမွတ္တရ ခ်ယ္သ အသံုးျပဳခဲ႕ၾကသည္ မွာ ျမန္မာေခတ္ကုန္းေဘာင္သည္႕ တုိင္ေအာင္ပင္ျဖစ္ခဲ႕သည္။ သူရိယစႏၵာမင္း၏ အႏြယ္အဆက္သည္ ယေန႕ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားအျဖစ္ ထင္ရွားလ်က္ရွိသည္။ ပအုိ၀္းပာု ဆုိလုိက္သည္ႏွင္႕ သု၀ဏၰဘူမိသထံုကုိ သတိရၾကလိမ္႕မည္ ျဖစ္သည္။ ထုိသု၀ဏၰဘူမိသထံုသည္ ယေန႕ ျမန္မာႏုိင္ငံ မြန္ျပည္နယ္ရွိ သထံုခရုိင္၊ သထံုျမိဳ႕ကေလးပာုေသာ အျမင္ခ်ဳပ္ထားမိတတ္ၾကသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ Golden Land ေရႊႏုိင္ငံပာု ေရွးအခါကပင္ေခၚခဲ႕ၾကသည္။ Golden Land ပာူသည္သု၀ဏၰဘူမိပင္ျဖစ္သည္။ သု၀ဏၰဘူမိတုိင္းႏုိင္ငံကုိ ဦးေဆာင္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕ ေသာသူမ်ားမွာ ပ်ဴပအုိ၀္းမ်ားျဖစ္သည္။ သု၀ဏၰဘူမိတုိင္းျပည္ ေရႊႏုိင္ငံ၏ ျမိဳ႕ေတာ္သည္ တစ္ခ်ိန္တစ္ခါက သုဓမၼပူရေခၚ ေကလာသေတာင္ေျခရွိ သထံုျဖစ္သည္။ ထုိသထံုေျမသုိ႕ ပအုိ၀္းပ်ဴတုိင္းရင္းသား တုိ႕ ေရာက္ရွိအေျခခ်ခဲ႔ၾကသည္မွာ ၁၇ရာစုကတည္းက ျဖစ္သည္ပာု အဆုိရွိသည္။ မြန္ဂိုလြိဳက္မ်ိဳးႏြယ္ မ်ား  ေမာင္းဂြတ္ေခၚ မြန္ဂုိလီးယားကုန္းျပင္ျမင္႕မွ ေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာ ရွာေဖြေျပာင္းေရြ႕ခဲ႕ၾကရာတြင္ ပအုိ၀္းျဖစ္လာမည္႕ ပ်ဴတုိင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ေတာင္ဘက္ေဒသသုိ႔အေစာဆံုး ထြက္ခြာခဲ႕ၾကသူမ်ား ျဖစ္သျဖင္႕ ေတာင္ဘက္အရပ္မွာ ေနထုိင္ၾကသူ ေတာင္သူပာု ေနာက္က်န္ရစ္ခဲ႕ေသာ ေနာက္မွ လုိက္လံ  ေျပာင္းေရြ႕လာေသာ မြန္ဂုိလြိဳက္မ်ားက ရည္ညြန္းေခၚဆုိရင္း ပ်ဴကုိ ေတာင္သူပအုိ၀္းပာုတြင္မည္လာခဲ႕ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ ပအုိ၀္းအမ်ိဳးသားမ်ားသည္ မြန္ဂိုလီးယား ကုန္းျပင္ျမင္႕ အူကရုိေဒသမွ လမ္းေၾကာင္းသံုးခုျဖင္႕ ျမန္မာ႕ေျမေပၚသုိ႕ ၀င္ေရာက္လာခဲ႕ၾကသည္။ အေရွ႕ဘက္ဆံုးမွ ဆင္းသက္ရာ လမ္းေၾကာင္းမွာ မဲေခါင္ျမစ္ေၾကာင္းအတုိင္း အလယ္လမ္းေၾကာင္းမွာ သံလြင္ျမစ္ေၾကာင္းအတုိင္းႏွင္႕  ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္းအတုိင္းတုိ႕ျဖစ္သည္။ ထုိလမ္းေၾကာင္းမ်ားအတုိင္း ၀င္ေရာက္လာ ခဲ့ၾကရာတြင္ သံလြင္ႏွင္႔ ဧရာ၀တီၾကား လားရွိဳးေတာင္စဥ္ (Larsho Mountain Ring) ေတာင္ဘက္အဆံုး သီေပါအေရွ႕ေတာင္ရွိ ေကာင္မင္ထြိဳင္ဏၰ ေတာင္ေပၚတြင္ ပ်ဴမ်ိဳးႏြယ္ ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမ်ား အစဥ္အဆက္ေနထုိင္လ်က္ရွိေၾကာင္း သိရပါသည္။ P.N.O ဥကၠ႒ ျဖားတန္ေအာင္ခမ္းထီသည္ ယင္းေဒသသုိ႕ ၁၉၇၇ခုႏွစ္တြင္ ေရာက္ရွိခဲ႔ဖူးေၾကာင္း ထုိစဥ္ကယင္းေဒသရွိ အသက္(၆၀) ရွိျပီျဖစ္ေသာ အဖုိးအုိ အဖြားအုိမ်ား သည္ ပအုိ၀္းစကားကုိ ေျပာဆုိေနၾကေသးေၾကာင္း ဆုိပါသည္။ သူတုိ႔အားေတြ႕ဆံုကာ အဖုိးတုိ႔က ဘယ္က လာ ေရာက္ ေနထုိင္ပါသလဲပာု ေမးျမန္းၾကည္႕ရာ ဘာသာေရးသမား တရားသမားျဖစ္ ပာုန္တူအဖုိးအုိၾကီးတစ္ဦးက ရယ္ေမာကာ ဘယ္ကလာရမွာလဲကြယ္ ကုသုိလ္ကံအက်ိဳးေပးလုိ႔ ထက္နတ္ျပည္ကဆင္းသက္လာတာေပါ႕ ဗုိလ္ေလးရဲ႕ ပာု ျပန္ေျဖေၾကာင္း ပာုတ္ပါျပီအဖုိး၊ ကြ်န္ေတာ္ေမးလုိတာ အဖုိးတုိ႔ပာာ ပာုိးတေရးပါဏၰပင္ဏၰလြယ္ပာုိးလန္ဘက္ကေန တက္လာတာလား က်န္းစန္းေကာင္ခဲ ကေန  ေျပာင္းေရႊ႕လာတာလားဆုိတာပါပာု ထပ္ေမးရာ ဘယ္ကလာရမွာလဲ။ တုိ႕ဘုိးေဘးေတြ လက္ထက္ကတည္းက တုိ႕တေတြဒီမွာေနထုိင္ခဲ႔ၾကတာပါပာု ေျဖေၾကာင္းသိရပါသည္။ (P.N.O ဥကၠ႒  ျဖားတန္ေအာင္ခမ္းထီ၏ ၂၇-၁-၂၀၀၅ရက္ေန႕ ေက်ာင္းထုိေက်ာင္းတုိက္၌ ျမြက္ၾကားေသာ ၾသ၀ါဒစကားမ်ားမွ) ပ်ဴ (သုိ႔) ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ မြန္ဂိုလြိဳက္မ်ိဳးႏြယ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္ျပီး ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာေရြ႕ ေျပာင္းေနထုိင္ခဲ႕ၾကရာ၌ တရုတ္ျပည္ ေကြ႕ေခ်ာင္နယ္တြင္လည္း အေျခခ်ေနထုိင္ခဲ႕ဖူးသည္။ တရုတ္ဘုရင္ ေဂါင္ခ်ိန္က ညွည္းပမ္း ႏွိပ္စက္လာသျဖင္႕ အုပ္စုသံုးစုျဖင္႕ ျမန္မာျပည္တြင္းသုိ႕ ေရွး႐ွဳ၀င္ေရာက္ခဲ႔ၾကသည္။ မဲေခါင္ျမစ္အတုိင္းဆင္းသက္ေသာ အုပ္စုသည္ ကေမာၻဒီးယား ၊ ဗီယက္နမ္၊ ေလာႏွင္႕ ထုိင္းႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အေျခခ်ေနထုိင္ရင္းေနာက္မွ ထပ္မံေရာက္ရွိလာေသာ မြန္ဂုိလြိဳက္ မ်ိဳးႏြယ္မ်ားေၾကာင္႕ တစ္ခ်ိဳ႕ေတာင္ဘက္ဆီသုိ႕ ထပ္မံေျပာင္းေရြ႕သြားရင္း ယေန႔ ျမ၀တီႏွင္႕သထံုပာု သိၾက ေသာ ေဒသသုိ႕ ေရာက္ရွိခဲ႕ၾကသည္။

တစ္ဖြဲမွာ ေရႊလီျမစ္ေၾကာင္းအတုိင္း စုန္ဆင္းကာ ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ ၾကီးက်ယ္ ထင္ရွားေသာ တေကာင္း၊ ပာန္လင္၊ ဗိႆႏုိး၊ သေရေခတၱရာ (ေမွာ္ဇာ) ျမိဳ႕ၾကီးမ်ားကုိ ထူေထာင္နုိင္ ခဲ႕ၾကသည္။ ထုိသေရေခတၱရာမွသည္ သထံုႏွင္႕ဆက္သြယ္မိၾကသည္။

က်န္တစ္ဖြဲ႕မွာ ယူနန္နယ္အတြင္း အေျခခ်ေနထုိင္လ်က္ရွိရာ တရုတ္နန္ေခ်ာင္တုိ႕က ၀င္ေရာက္ သိမ္းပုိက္သျဖင္႕ ၾကဴကုတ္ ေတာင္ၾကားလမ္းမွ ယေန႕ေတာင္ေပၚေျမေဒသသုိ႕ ေရႊ႕ေျပာင္းခဲ႔ၾကရျပန္သည္။ ထုိနန္ေခ်ာင္မ်ားအား တရုတ္တုိ႕က ႏွိပ္စက္တုိက္ခုိက္ျပန္သျဖင္႕ ပအုိ၀္းတုိ႕ေနထုိင္ရာ ေတာင္ေပၚေဒသဆီသုိ႕ နန္းေခ်ာင္ရွမ္းမ်ား လုိက္ပါလာခဲ႔ၾကျပန္ရာ ပအုိ၀္းတစ္ခ်ိဳ႕ ေတာင္ဘက္ သထံုေဒသ ဆီသုိ႕ဆက္လက္ေရႊ႕ ေျပာင္းသြားခဲ႔ၾကျပန္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင္႔ ေကြ႕ေခ်ာင္နယ္မွ သံုးအုပ္စုကြဲကာ ဆုတ္ခြာလာခဲ႔ေသာ ပအုိ၀္းမ်ားသည္ သံလြင္ႏွင္႔ စစ္ေတာင္းျမစ္ ရွမ္းေဒသအၾကားရွိ သထံုေျမတြင္ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းကာ သု၀ဏၰဘူမိသထံုျပည္ ၾကီးကုိ တုိးတက္စည္ပင္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ႔ၾကသည္။ (တေပါင္း လက္ေဆာင္ အမွတ္ (၂၁) ဗိုလ္ဏၰခံဏၰ (သု၀ဏၰတုိင္း)ေရး စာမ်က္ႏွာ (၈၆) ဘာသာျပန္ )

ဗီယက္နမ္၊ ကေမာၻဒီးယား၊ ေလာ၊ ထုိင္းနုိင္ငံဘက္မွ ေရြ႕ေျပာင္းလာရာလမ္းေၾကာင္းတြင္လည္းေကာင္း သံလြင္ႏွင္႕ဧရာ၀တီၾကား ေတာင္စဥ္ေတာင္တန္းမ်ား အၾကားလမ္းေၾကာင္းမ်ားတြင္ လည္းေကာင္း၊ ဧရာ၀တီျမစ္ ေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္လည္းေကာင္း ပ်ဴ (သုိ႕) ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမ်ား က်န္ရစ္ေနထုိင္ၾကသည္ကုိ မေမ႔အပ္ေပ။

ဗိႆႏုိး၊ သေရေခတၱရာႏွင္႕ သု၀ဏၰသထံုျမိဳ႕ၾကီးမ်ား ပ်က္စီးခဲ႔ရေသာအခါတြင္ ပ်ဴပအုိ၀္းတုိ႕သည္ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္ အခုိက္အတန္႕ကင္းေ၀းရာ ေတာင္ေပၚေျမေဒသမ်ားဆီသုိ႕ ေျပး၀င္ခုိလွဳံခဲ႔ၾကမည္မွာ အမွန္မလြဲပါေခ်။ ေတာင္ေပၚေျမေဒသတြင္ ေျခခ်ေနထုိင္ခဲ႔ ရင္းစြဲရွိ၍သာ မ်ိဳးႏြယ္တူမ်ား စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္သင္႕ ေလတုိင္း လာေရာက္ခုိေအာင္းခြင္႕ ရရွိႏုိင္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္တြင္ သထံုကေလးပာု သမုဒ္ေခၚတြင္ေပးႏုိင္ခဲ႔ျခင္းမွာ သထံုၾကီးေခၚ သု၀ဏၰဘူမိတုိင္း၏ လက္ေအာက္ခံ နယ္ေျမျဖစ္ခဲ႔ျခင္းေၾကာင္႔ ျဖစ္သည္။ တျခားေသာသူတုိ႕၏ နယ္ေျမျဖစ္ပါက ပအုိ၀္းမ်ား အလြယ္တကူ ေျခခ်ႏုိင္ခဲ႔ၾကမည္မပာုတ္ေပ။ ခရစ္မေပၚမီႏွင္႕ ခရစ္ေပၚျပီးေအဒီ (၇) ရာစုအထိ ထုိေဒသမ်ားသည္ ပ်ဴတုိ႕၏ေဒသျဖစ္ေၾကာင္း အထက္၌ ေဖာ္ျပခဲ႔ျပီးျဖစ္သည္။

ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမင္းတုိ႕၏ ဗပာုိအာဏာစက္တည္ခဲ႔ရာ မင္းေနျပည္ေတာ္သည္ သု၀ဏၰဘူမိေခၚသထံု ျဖစ္သည္။ သထံုႏွင္႕ တေကာင္းဆက္ဆံေရး သမုိင္းသက္ေသ၊ တေကာင္းကုိ နန္ေခ်ာင္တုိ႕ ၀င္ေရာက္တုိက္ ခုိက္ဖ်က္ဆီးခဲ႔သျဖင္႔ ပ်က္စီးခဲ႔ရသကဲ႔သုိ႕ သထံုသုိ႔လည္းဆင္းတုိက္ခဲ႔သျဖင္႔ ထိခုိက္နစ္နာခဲ႕ရသည္။ ပအုိ၀္းတုိ႔ ၏ သု၀ဏၰဘူမိသထံု ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးပာူေသာ အမည္နာမ စတင္ထင္ရွားလာေသာ ဘံုဌာနသည္ သု၀ဏၰဘူမိေခၚ သထံုေဒသျဖစ္သည္။ ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမ်ားကုိ ေရွးကေတာင္သူ လူမ်ိဳးမ်ားပာု လူသိမ်ားခဲ႔သည္။ ပအူ၊ ပအုိ၊ ပြာအုိ၊ ဘအု၊ ဖအုိ၊ ပအု၊ ပအုိ႕ စသည္ျဖင္႕ အမ်ိဳးမ်ိဳးေရးသားမွတ္တမ္းတင္ခဲ႔ၾကသည္။ သု၀ဏၰဘူမိ၏ သမုိင္းဦးေခတ္သည္ ေတာင္သူပအူ လူမ်ိဳးတုိ႕၏ သမုိင္းျဖစ္သည္။ သု၀ဏၰဘူမိ၏ ေႏွာင္းပုိင္းကာလသည္ မြန္တုိ႕ၾသဇာ လႊမ္းမုိးေသာ ကာလျဖစ္သည္။

မြန္လူမ်ိဳးတုိ႕ ျမိဳ႕ျပႏုိင္ငံတည္ေထာင္ရန္အတြက္ ရွိႏွင္႔ျပီးေတာင္သူလူမ်ိဳးတုိ႔ကုိ ႏွင္ထုတ္ရသည္ပာု ဆုိ သည္။ သထံုျမိဳ႕ကား ယခုအခါ ေတာင္သူလူမ်ိဳးတုိ႔၏ အခ်က္အခ်ာေဒသျဖစ္သည္။ သထံုရာဇ၀င္တြင္ သထံု၌ ေတာင္သူပအူလူမ်ိဳးမင္းမ်ား စုိးစံေၾကာင္းႏွင္႔ဆုိသည္။ ေတာင္သူလူမ်ိဳးတုိ႔သည္ ေရွးက ပုဂံနယ္ ယခုပခုကၠဴအပါ ေဆာျမိဳ႕နယ္တြင္လည္းရွိၾကသည္။

ေအဒီ(၁၁) ရာစု အတြင္းတြင္ လင္ဖြန္းျမိဳ႕သူျမိဳ႕သားမ်ားက ကာလ၀မ္းေရာဂါဆုိးကုိ ေရွာင္တိမ္းရင္း သထံုဖက္သုိ႕ ေရာက္ခဲ႔သည္ဆုိ၏ ထုိအခ်ိန္တြင္ သထံုကုိ ပုဂံမင္းမ်ားအုပ္စုိးေနခ်ိန္ျဖစ္၍ အဆင္ေျပမွဳ မရွိ၍ ပာံသာ၀တီ ပဲခူးဖက္သုိ႔ ဆက္လက္သြားရာ စကားခ်င္းတူညီေသာ လူမ်ိဳးခ်င္းျဖစ္သျဖင္႔ ၎တုိ႔အား ပဲခူးမွ မြန္မ်ားက ေကာင္းစြာၾကိဳဆုိဧည္႕ခံ႔၍ ေနရာေပးသည္ဆုိေၾကာင္း မွတ္တမ္းတစ္ေစာင္တြင္ ေလာႏွင္႔ လင္ဖြန္ စစ္ေရးဆုိရာ၌ လင္ဖြန္းမွလူမ်ားကုိ ရာမညလူမ်ိဳးပာု သံုးႏွုန္းေၾကာင္းပာု ေဖာ္ျပေသးသည္။

ထုိကာလတြင္ သု၀ဏၰဘူမိတြင္ အုပ္စုိးေသာမင္းမွာ မြန္လူမ်ိဳးသက္သက္မပာုတ္မူဘဲ ပအုိ၀္းမြန္ကျပား ျဖစ္ေသာ အရမညရာဇာမင္းႏွင္႔ မႏုပာာမင္းလက္ထက္မ်ားျဖစ္ေပလိမ္႔မည္။ ဥႆာပဲခူးတြင္ အားသာေနျပီး ေသာမြန္မင္းသည္ ပေဒသရာဇ္ေခတ္စံနစ္၏ အစဥ္အလာအရ ဘုန္းတန္ခုိးၾကီးမားေနေသာ ပုဂံျပည္ရွင္ အေနာ္ရထာမင္းထံ မြန္မင္းသမီးေတာ္အငယ္ခင္ေခၚ မဏိစႏၨာကုိဆက္သကာ ပုဂံႏွင္႔ ဥႆာေရႊလမ္းေငြလမ္း ခင္းခဲ႔သည္႕ကိစၥမွာ ထင္ရွားျပီးျဖစ္သည္။ ထုိအေျခအေနမတုိင္မီ သထံုမႏုပာာမင္းထံ ခင္ဦး၏ အစ္မေတာ္ သီရိမာအား ဆက္သကာေရႊလမ္းေငြလမ္း ေဖါက္ထားျပီးျဖစ္ေသာ္လည္း မြန္ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးေရးကိစၥ မရွင္းမလင္း ျဖစ္ေနေသာေၾကာင္႔ လင္ဖြန္းမွ ေရာက္လာေသာမြန္မ်ားသည္ သထံု၌ အင္ႏွင္႕အားႏွင္႕ ၀င္ေရာက္ေနထုိင္ရန္ အဆင္မေျပာေသေၾကာင္႔ ပုဂံအင္အားကုိ ေၾကာေထာက္ေနာက္ခံျပဳထားေသာ ဥႆာပဲခူးမင္းထံ သြားေရာက္ပူးေပါင္းျခင္းသာျဖစ္ေလသည္။

ဥႆာပဲခူးကုိ ပာံသာ၀တီပာုလူသိမ်ားသည္။ ပာံသာ၀တီပာုလူသိမ်ားလာသည္မွာ ဗညားဦးမင္းနန္း တက္ေသာ ၁၄ ရာစုေလာက္မွသာျဖစ္သည္။ ပုဂံေခတ္ႏွင္႔ျပိဳင္ကာလမူ ပာံသာ၀တီ တည္ခဲ႔ေသာေနရာတြင္ ဥႆာပဲခူးပာုတြင္ခဲ႔ေသာ မြန္ႏုိင္ငံထြန္းကားခဲ႔သည္။ ထုိဥႆာပဲခူးမင္းသည္ မြန္ခမာနယ္ မ်ားထက္ပုိ၍ ပုဂံႏွင္႔ ေသြးစည္းရန္အားသန္ေသာေၾကာင္႔ ယခု ကေမာၻဒီးယား ပာုေခၚေသာနယ္မွ လာေရာက္တုိက္ခုိက္သည္႕ ဂ်မ္းစစ္သည္တုိ႔ကုိ ႏွိမ္နင္းေပးပါရန္ ပုဂံသုိ႔ စစ္ကူေတာင္းခဲ႔ေလသည္။ ထုိဂ်မ္းစစ္သည္ မ်ားကုိသထံုသားတုိ႔ တြန္းလွန္ပစ္ႏုိင္ခဲ႔ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင္႔ လည္း ပုဂံသုိ႔ခ်ဥ္းကပ္မွဳ အားပိုသာသြားရျခင္း ျဖစ္ေလသည္။

အေနာ္ရထာမင္းျမတ္ သထံုကုိတုိက္ရသည္႕ အဓိကအေၾကာင္းရင္းမွာ ပိဋိကတ္သံုးပံုရလုိမွဳပာုအသိ မ်ားၾကသည္။ ထုိတုိက္ပြဲတြင္ သေရေခတၱရာသည္ ပုဂံတပ္မေတာ္၏ ေအာက္ျပည္ေအာက္ရြာခ်ီခရီးတြင္ အတားအဆီးအခုအခံျဖစ္ေနသည္မွာၾကာျပီ။ ထုိ႕ေၾကာင္႔အေနာ္ရထာမင္းတရားသည္ နန္းတက္စအခ်ိန္ကပင္ သေရေခတၱရာသုိ႔ ပုဂံတပ္မ်ားေစလြတ္၍ သိမ္းသြင္းထားခဲ႔သည္။ ပ်ဴမင္းကုိ ထိန္းသိမ္းထားျပီး ပုန္ကန္ေတာ္္ လွန္မည္႕အေျခအေနမျဖစ္ေပၚေစရန္ ေအာက္ေျခမွစ၍ ျဖိဳခ်ထားခဲ႔သည္။ ထုိ႔ေနာက္ ပုဂံတမ္မေတာ္သည္ သေရေခတၱရာ၏ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ ( ယခုေခတ္ မုိင္၁၇၀ ခန္႔) တြင္ရွိေသာ ၾကပင္း (ကႅပင္း) သုိ႔ ဆက္၍ခ်ီ သည္။

ၾကပင္းဆုိသည္မွာ ယေန႔တြံေတးျမိဳ႕၏ အေရွ႕ဘက္ (၄)မုိင္ခန္႕အကြာ ကန္ပဲ႔ရြာအနီးမွာရွိသည္။ ျမိဳ႕ရုိးျမိဳ႕တာႏွင္႔ အခုိင္အခန္႕ရွိခဲ႔ေသာေရွးေခတ္ေပာာင္းျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ျဖစ္သည္။ ၾကပင္းဆုိသည္မွာ သေရေခတၱရာပ်က္စဥ္ ပ်ဴအုပ္စုသံုးစုကြဲရာ တစ္အုပ္စုခုိ၀င္ခဲ႔ေသာ အရပ္ျဖစ္သည္။ ၾကပင္း(ကႅပင္း)မွာ ဒလပာူေသာစကားႏွင္႔အဓိပၸါယ္တူသည္ ပ်ဴေ၀ါပာာရ စကားျဖစသည္။ ေအာက္အရပ္ေဒသပာု ဆုိလုိသည္။ သထံုမွ ေတာင္သူလူမ်ိဳးတုိ႔၏ အေျခခံအင္းအားစုမ်ားကုိ ၾကိဳတင္ျဖိဳခြင္းေသာ အေနာ္ရထာမင္း၏ တုိက္ခုိက္မွဳစြမ္းရည္ျပည္႕၀ေသာလုပ္ရပ္ျဖစ္ေလသည္။

သထံုပ်က္ေလျပီ။ အေနာ္ရထာမင္းျမတ္သည္ ပိဋိကတ္ေတာ္အစံု(၃၀)ကုိ ဆင္ျဖဴ (၃၂)စီးတြင္တင္၍ ေနျပည္ေတာ္ပုဂံသုိ႕ပင္႔ေလသည္။ ထုိ႔ျပင္ ပိဋိကတ္တတ္ေသာ သူေတာ္စင္အရိယာတစ္ေထာင္တုိ႕ကုိပါ ပင္႔ခဲ႔သည္ပာု သမုိင္းကဆုိ၏

ဤစစ္ပြဲတြင္ မွတ္သားဖြယ္တစ္ခ်က္မွာ ပါ႒ိဘာသာက်မ္းစာမ်ားကုိသာ ယူေဆာင္၍ က်န္မြန္ဘာသာ က်မ္းမ်ားကုိ မီးရွိဳ႕ခဲ႔သည္ပာုဆုိေသာ အခ်က္ပင္ျဖစ္ေပသည္။ HTIN AUNG Dr Burmese Drama (Oxford:OUP 1956)Px1

ထုိျဖစ္စဥ္မ်ားကုိ ေလ႔လာသံုးသပ္ပါက အေနာ္ရထာ နန္းတက္စကပင္ သိမ္းသြင္းခဲ႔ေသာ သေရေခတၱရာမွာ အရည္းၾကီးရပာန္းတုိ႕ လွည္႕ဖ်ားေသာ ကိစၥကုိ ေျဖရွင္းရင္းတုိက္ခုိက္ သိမ္းပုိက္ခဲ႔သည္။ သခြတ္ပင္ၾကီး၏ အေခါင္းတြင္း၌ အရည္းၾကီးသာသနာက်င္႔စဥ္ ေရးသားထားေသာ ေပစာခ်ပ္မ်ား ၾကိဳတင္ ထည္႕သြင္းကာ အေနာ္ရထာအား လိမ္လည္ေသာအမွဳျဖစ္သည္။ ထုိက်မ္းစာမ်ားမွာ ပ်ဴဘာသာျဖင္႔ ေရးသား ထားျခင္း ျဖစ္ေပလိမ္႔မည္။ သထံုမွရေသာ ပိဋကတ္သံုးပံုမွာလည္း သီပာုိဠ္မွ အရွင္ဗုဒၶေဃာသ ေရးကူးခဲ႕ေသာ မဂဓဘာသာက်မ္းမ်ားမွာ သထံုေဒသရွိ ပအုိ၀္းျဖစ္လာသည္႕ပ်ဴစာေပျဖင္႔ ေရးကူးလာခဲ႔ေသာက်မ္းမ်ားျဖစ္ ေပမည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ သာသနာေတာ္ သန္႔စင္ႏုိင္ေရးအတြက္ အရည္းၾကီးက်မ္းလာ အေရးအသား အသံုးအႏွဳးန္းႏွင္႔ ေ၇ာစိမ္႔ေသာငွါ ဗုဒၶက်မ္းစာမ်ားကုိ သန္႔စင္သစ္လြင္ေသာ သီးျခားအေရးအသား အသံုးျပဳႏုိင္ရန္ ၾကံစည္ေဆာင္ရြက္ခဲ႔ရမည္ မလြဲေပ။ ထုိ႔ေၾကာင္႔ ပ်ဴစာကုိ မ်က္ႏွာလႊဲေတာ္မူျပီး သထံုရွိ ပအူပ်ဴတုိ႔ႏွင္႔ အေန ၾကိဳနီးစပ္ခဲ႔ေသာမြန္တုိ႔၏ ပ်ဴဘာသာ ပိဋကတ္ေတာ္မွ မြန္ဘာသာသုိ႔ ကူးယူထားေသာ ပိဋကတ္ေတာ္တုိ႔ကုိ အဓိကထားခဲ႔ေပလိမ္႔မည္။ ထုိ႔ေၾကာင္႔ အေနာ္ရထာေစာလက္ထက္သည္ အသြင္ကူးေျပားေရးကာလျဖစ္သျဖင္႔ အင္ႏွင္႔အားႏွင္႔ ထုႏွင္႔ထည္ႏွင္႔ စာေပထြန္းကား သည္ပာု မဆုိသာေပ။ ေလးဘာသာေက်ာက္စာေၾကာင္႔ ျမန္မာစာ စတင္ထင္ရွားလာေသာ  အေထာက္အထားကုိ ေတြ႕ရွိရသည္။

ထုိသုိ႔ေသာ ကာလမ်ားအတြင္း၌ ပ်ဴဘာသာစာေပစကားကုိ ေရးသားသံုးႏွဳန္းျခင္းကိစၥအား တားျမစ္ ကန္႔သတ္ ထားခဲ႔ေပလိမ္႔မည္။ ထုိသုိ႔ ကန္႔သတ္တားျမစ္သည္႔ၾကားမွ ရာဇကုမာရ၏ ဂူေျပာက္ၾကီး (ျမေစတီ) ေက်ာက္စာတြင္ ပ်ဴဘာသာကုိ ေနရာေပး၀႔ံျခင္းမွာ ရာဇကုမာရ္ကုိတုိင္ ပ်ဴေသြးမကင္းေသာ ေၾကာင္႔ျဖစ္သည္။ သူ႕မိခင္ သမထီးသူမ သမၻဴလမွာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔ အဆုိအရ လြယ္လံု(ပင္ေလာင္း)သူျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။ မြန္စာကုိအဓိက ထားေနရာ ေပးေလ႔ရွိေသာ ခမည္းေတာ္ က်န္စစ္သားမင္းၾကီး နတ္ရြာစံခါနီး အခ်ိန္တြင္ မယ္ေတာ္သမၻဴလထံမွ ရရွိေသာ အေမြပစၥည္းမ်ားကုိ ထုခြဲကာ ခမည္းေတာ္ ကုသိုလ္ပြားစိမ္႔ေသာငါွ ေရႊဆင္းတုေတာ္စ္ဆူ ေရစက္သြန္းခ်လွဴဒါန္းေပးျပီး ဘုရားေစတီတည္ ကုိးကြယ္ခဲ႔ ေလသည္။ ထုိေစတီ၌ ပ်ဴစာတစ္ဘက္ပ ပါ၀င္ေသာ ေလးဘာသာေလးမ်က္ႏွာ ေက်ာ္စာတုိင္ မ်ားကုိ စုိက္ထူခဲ႔ေလသည္။

ပ်ဴစာအေရးအသားမွာ ထုိေက်ာက္စာသည္ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ေသာ အေရးအသားအျဖစ္ အေထာက္အထားျပဳၾကသည္။ သထံုသည္ ေတာင္သူပအူမင္းတုိ႔ စုိးစံေၾကာင္း သိၾကေသာ္လည္း ပ်ဴလူမ်ိဳးမ်ားသာျဖစ္ ေၾကာင္း အထင္အရွားမျပဆုိခဲ႔ၾကေပ။ ပ်ဴႏုိင္ငံ ပ်ဴတုိင္းျပည္ျဖစ္ေသာ သေရေခတၱရာမွာ သု၀ဏၰဘူမိသထံုမွ သြားေရာက္တည္ေထာင္ခဲ႕ေသာ အဆုိရွိသည္။ က်န္စစ္သားမင္း၏ ေက်ာက္စာအလုိ အရေသာ္ သေရေခတၱရာျမိဳ႕ကုိ ပထမတည္ေထာင္သူမွာ ဗိႆႏုိးရေသ႔ၾကီးျဖစ္သည္။ တည္ေထာင္ေသာႏွစ္မွာ ျမတ္စြာ ဘုရား ပရိနိဗၺာန္စံယူေသာႏွစ္ သာသနာႏွစ္ (၁) ျဖစ္၏

သာသနာႏွစ္ (၁၀၁) တြင္တည္သည္ပာုလည္း ယူဆခ်က္ကြဲလြဲမွဳရွိသည္။

သေရေခတၱရာပ်က္ျခင္း၌ ပ်ဴႏွင္႔ ကမ္းယံစစ္ျဖစ္၏ စစ္ရွံဳးေသာကမ္းယံတုိ႔ေျပးျပီးေသာ္ ပ်ဴတုိ႔ အခ်င္းခ်င္း စစ္ျဖစ္ၾကျပန္၍ သံုးစုကြဲျပန္၏ တစ္စုကုိ ၾကပင္း(ကႅပင္း) သူတုိ႔ယူေလ၏ ။ တစ္စုကုိ သက္တုိ႔ ယူေလ၏ တစ္စုကား ေတာင္ညိဳပာူေသာ အရပ္တည္ေထာင္၍ ေနေလ၏ (၃) ႏွစ္ရွိေသာအခါ တလုိင္းတုိ႕က တုိက္ျပန္ေလေသာေၾကာင္႔ ပ်က္ေခ်၏ ။ ထုိကသည္ပန္းေတာင္းသက္သာအရပ္ကုိ တည္ေထာင္ေနျပန္ေလ၏ (၆) ႏွစ္ရွိလွ်င္ ကမ္းယံတုိ႔က တုိက္ျပန္ေလ၍ ပ်က္ျပန္ေခ်၏ ထုိကမွ မင္းတုန္းျမိဳ႕ကုိေနျပန္ေလ၏ မင္းတုန္းတြင္ ရခုိင္တုိ႔ကတုိက္ျပန္၍ ပ်က္ျပန္ေခ်၏ (၃) ႏွစ္ေနမွ သကၠရာဇ္ ခဆပဥ ၥကိန္း၀င္ (၂၉) ခုတြင္ အရိမဒႏၨနာမည္ေသာ ျပည္ကုိ သမုဒႏၨရာဇ္မင္းတည္ေထာင္စျပဳ၏ ။ ( ဦးကုလား ‘မပာာရာဇ၀င္ၾကီး’ ပထမအုပ္ ျမန္မာသုေတသန အသင္း ၁၉၆၀ စာ ၁၃၄ ) ထုိမွ လ်င္ျမန္သန္မာေသာ ပ်ဴေခၚရာမွ ျမန္မာ ျဖစ္လာသည္ဆုိ၏။

သမုဒႏၨရာဇ္မင္းသည္ သုပညာနဂရဆိႏၷ၏ တူျဖစ္သည္။ ပ်ဥ္းမနား၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ရွိ ရုိမေတာင္အေရွ႕ဘက္ေရလဲတြင္ ေတာင္ညိဳျမိဳ႕ကုိတည္ရာ သံုးႏွစ္အၾကာတြင္ မြန္တုိ႕ကုိတုိက္သည္႕အတြက္ ပန္းေတာင္းသက္သာေရႊခဲ႔၏ ။ ေျခာက္ႏွစ္အၾကာတြင္ ကမ္းယံတုိ႕တုိက္လာသျဖင္႔ မင္းတုန္းသုိ႔ေျပာင္းရသည္။ တဖန္းသံုးႏွစ္အၾကာတြင္ ဓညသတီက တုိက္ေသာေၾကာင္႔ ပုဂံဘက္သုိ႔ေရာက္လာ၏

ထုိမွသကၠရာဇ္ ၄၁၉ ခုႏွစ္တြင္ နန္းတက္လာေသာ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သထံုသုိ႔ စစ္ခ်ီရင္း သေရေခတၱရာကုိ ၾကိဳတင္တုိက္ခုိက္ဖ်က္ဆီးထားႏွင္႔ျပီးအထက္၌ တင္ျပခဲ႔ျပီျဖစ္သည္။ သထံု၏ လက္ေအာက္ ခံအေျခခံအင္အားျဖစ္သည္႔ ၾကပင္း(ကႅပင္း) ကုိလည္း ၾကိဳသိမ္းခဲ႔ျပီးျဖစ္ရာ သထံုအင္အား ေလ်ာ႔ပါးခဲ႔ျပီမွာ ေသခ်ာေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင္႔သထံုျပည္၏ ထာ၀ရသား ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတစ္ခ်ိဳ႕သည္ ေခါင္းေဆာင္မဲ႔ လ်က္ အအုပ္အစီးကုိးဖြဲ႕ျဖင္႔ သထံုေဒသမွ တမ္းေရွာင္သြားခဲ႔ၾကသည္။ သထံုဘုရင္မႏုပာာ (မကုဋ=မႏုပာ၀္)၊ မိဖုရားေခါင္ၾကီး နင္ဂလာေဒ၀ီ (နန္းမဂၤလာေဒ၀ီ) ႏွင္႔ အႏုပညာရွင္မ်ား ရပာန္းသံဃာေတာ္မ်ားတုိ႕သည္ ဆင္ျဖဴေတာ္ (၃၂)စီးတြင္ အစံု(၃၀)ေသာ ပဋကတ္ေတာ္မ်ားႏွင္႕အတူ ပုဂံသုိ႔ေဆာင္ယူျခင္း ခံခဲ႔ရေလသည္။

သထံုေျမကုိ အမွတ္စိမ္႔ေသာငွါ သထံုေအာင္ေျမမွ ေျမကုိးဆုပ္ႏွင္႔ေရကုိးမွဳတ္ကုိ မိမိတုိ႕ အစုအဖြဲ႕အလုိက္ပါေအာင္ ယူေဆာင္ထြက္ေျပးခဲ႔ာကသည္႔ ပအုိ၀္းမ်ားမွာ အဓိကအားျဖင္႔ ေရွးကပင္ မ်ိဳးႏြယ္တူ တုိ႔ေပ်ာ္စံရာ ကေမာၻဇ (ကမာၻဦးအစေျမ) ေတာင္ေပၚေျမေဒသဆီသုိ႔ (၇)အုပ္စု ခုိ၀င္သြားခဲ႔ၾကသည္။ က်န္ႏွစ္အုပ္စုအနက္ တစ္အုပ္စုမွာ ေမာေထာဖာ ဦးေဆာင္ေသာအုပ္စုက ပခုကၠဴ အေနာက္ဘက္သုိ႔ေျပာင္းေရြ႕ သြားၾကသည္။ ယင္းတုိ႔မွာ ေတာင္သား လူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္ ယေန႔တုိင္ထင္ရွားေနၾကသည္။ က်န္တစ္အုပ္မွာ စာေပာာဆရာ ေမာ္ေထာဖာ ၏ ညြန္ၾကားခ်က္အရ စစ္ေတာင္းျမစ္၀ွမ္းႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ယိုးဒယားျပည္နယ္စပ္ ဘက္သုိ႔ ေျပာင္းေရြ႕ေနထုိင္ၾကသည္။

ထုိသုိ႔ျပန္႕က်ဲသြားေသာအင္အားစုမ်ားသည္ ပုဂံမင္းႏွစ္ပါးအား ျပန္လည္ကယ္ထုတ္ရန္ ၾကံစည္ ေကာင္းၾကံစည္ၾကမည္ျဖစ္သည္။

ထုိ႕ေၾကာင္႔ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္တြင္ မေမွ်ာ္လင္႔ေသာ အႏၱရယ္ေရာက္လာႏုိင္သည္ကုိ ေတြးေတာက္၍ ေနျပည္ေတာ္အျပင္ နယ္နမိတ္ နယ္ျခားမ်ားတြင္ ကင္းျမိဳ႕မ်ား၊ ကင္းစခန္းမ်ား တည္ထားေလသည္။ ထုိကင္းစခန္းျမိဳ႕မ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အစြန္ဆံုအျပင္ နယ္ျခားစခန္းမ်ား မပာုတ္ဘဲ ေနျပည္ေတာ္ကုိလွမ္းမီ ကမ္းမီၾကိဳတင္ဆီးဆုိ႕ ကာကြယ္ႏုိင္႕မည္႕အခ်က္အခ်ာ ကင္းစခန္းမ်ိဳးသာျဖစ္ေလသည္။

ထုိကင္းစခန္းျမိဳ႕ (၄၃) ျမိဳ႕သည္ ပုဂံမင္းေနျပည္ေတာ္၏ ေရွ႕မ်က္ႏွာစာကုိ ကာကြယ္ရန္ျဖစ္ေအာင္ စီမံထားျခင္းျဖစ္ျပီး မင္းေနျပည္ေတာ္၏ေနာက္ေက်ာ ဧရာ၀တီျမစ္တစ္ဖက္ကမ္း ေဆာ၊ ေယာနယ္တြင္ ေရာက္ရွိသြားေသာ သထံုမွ အုပ္စုတစ္စု၏ အေရးကုိ လုံး၀လစ္လွ်ဳရွဳ႕ခဲ႔မည္မပာုတ္ေပ။(ယေန႕ေတာင္သားလူမ်ိဳးပာု ထင္ရွားလ်က္ရွိေသာထုိသထံုသား တုိ႕ကုိ ေရွးေပာာင္းပ်ဴအဆက္အႏြယ္ အာျဖစ္ အာရုံစုိက္သုေတသနျပဳ ေလ႕လာေနၾကသည္ကုိ ေတြ႕ရွိရသည္။ (တင္ႏြဲ႕ရီ မန္းတကၠသုိလ္ႏွင္႕ ေဒါက္တာသက္လြင္တုိ႕၏ ေဆာင္းပါးမ်ားကုိညြန္းပါသည္။)

*(ထုိေတာင္သားလူမ်ိဳးမ်ားသည္ တုိ႕ကပ်ဴလူမ်ိဳးေတြပါ၊ ပုပၸါးကလာတာပါလုိ႔မေျပာခ်င္ၾကဘူး။ အဲဒီလုိေျပာ လုိက္ရင္ သူတုိ႕မင္းျပစ္မင္းဒဏ္နဲ႔ ေျပးလာၾကသူေတြလုိ႔သိသြားၾကမယ္။ သူတုိ႔ ထီးလင္းျမိဳ႕နယ္ ေရာက္ေနတာကုိ ဘုရင္ၾကားသိသြားမွာကုိလည္းစုိးရိမ္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ က်ဳပ္တုိ႔ေတာင္ေပၚက လာတာပါ လုိသာေျဖၾကတယ္။ေတာင္ေပၚသားလုိ႕ေခၚၾကရာကေနာင္ေတာ႕ေတာင္ေပၚသားကေန ေပၚ တစ္လံုးေပ်ာက္ ျပီးေတာင္သားျဖစ္သြားတယ္ ။

ေရာင္ျပားမွာေနစဥ္ မူလကပ်ဴစကားကုိေဖ်ာက္ျပီး ခုကြ်န္ေတာ္တုိ႔ေျပာေနၾကတဲ႔စကားကုိထြင္ေျပာၾက တယ္တဲ႕ဗ်ာ။ ေရာင္ျပားမွာအေတာ္ၾကာေနၾကျပီးတဲ႔ေနာက္ ေရာင္ျပားထက္ေနရာေကာင္းတဲ႔ အိမ္ေပြစခန္း ကုိေျပာင္းေရႊ႕ ရြာတည္ေနၾကျပန္တယ္။ အဲဒီမွာ ရန္သူေတြလုိက္လာၾကျပန္တယ္ ရန္သူေတြကုိသူတို႕က ေၾကြဥေခါင္ရည္ေတြတုိက္ၾကတယ္။ ရန္သူေတြ ေခါင္ရည္မူးေနၾကေတာ႔မွ ရန္သူအားလံုးကုိေခါင္းျဖတ္သတ္ ပစ္လုိက္ၾကသည္။

အဲဒီေခတ္က က်ဴပင္ခုတ္က်ဴငုတ္မက်န္ေစရဆုိတဲ႔ေခတ္ၾကီးမပာုတ္လား ။ လက္ဦးေအာင္သတ္တာပါ။ ဘယ္လူမ်ိဳးပဲျဖစ္ျဖစ္ ကုိယ္႔လူမ်ိဳး  မ်ိဳးမျပတ္ေအာ္ေတာ႔ ၾကံစည္ရ တာပါပဲ။

က်ဳပ္တုိ႕ ေတာင္သားလူမ်ိဳးေတြဆုိတာ ေအးေအးေဆးေဆး ကုိယ္႕အလုပ္ကုိလုပ္ေနၾကသူေတြပါ။ ဘယ္သူကုိမွရန္မရွာပါဘူး ။ အာဃာတတုိ႔ဂလဲ႔စားတုိ႔လဲ မထားပါဘူး ။ ဒါေပမဲ႔ အျမဲတမ္း အနိမ္ခံေနရရင္ ႏုိင္တဲ႔သူကလည္း အျမဲတမ္းႏွိပ္စက္ ညွင္းပန္းဖုိ႔ လုပ္ေနရင္ ဘယ္သူျဖစ္ျဖစ္ အခြင္႔သာရင္ခံခ်တတ္တာ ဓမၼာတာပဲ မပာုတ္လား။ ကုိယ္ကခံခ်ျပီ ဆုိရင္လည္း ရက္စက္တယ္လုိ႔ ထင္ရေအာင္ အထိခံေဆာ္ပစ္လုိက္ၾက တာ၊ စႏၨာေဒ၀ီတုိ႕ကလည္း ဒီအတုိင္းလုပ္ခဲ႔ၾကတာပါ။

ေတာင္သူေတြပာာ သု၀ဏၰဘူမိမွာရွိေနျပီး အျခားလူမ်ိဳးေတြနဲ႕မေပါင္းခ်င္ၾကဘူး ။ ကင္းကင္းရွင္းရွင္း ေနခ်င္ၾကတယ္။ အေနနီးလုိ႕ မလြႊဲမကင္းသာ ဆက္ဆံရေပမယ္႔  အျခားလူမ်ိဳးေတြနဲ႕ လက္ထပ္ထိမ္းျမားတာကုိ လံုး၀မလုိလားၾကဘူး။

လူမ်ိဳးႏြယ္ေရာတာကုိ မလုိလာဘူး ။ သူတုိ႕ပာာ သု၀ဏၰဘုမိက အညာကုိဆန္တက္လာခဲ႔ၾကတယ္။ ေနာက္ဆံုးပုပၸါးေတာင္ေျခကုိေရာက္လာတယ္ ။ ပုပၸါးနယ္ ေတာင္သာအရပ္မွာ ေနခဲ႔ၾကျပန္တယ္။ အဲဒီမွာလည္း အျခားမ်ိဳးႏြယ္ေတြရွိတယ္။ သူတုိ႕နဲ႔ ေသြးေႏွာမွာကုိ စုိးရိမ္ၾကျပန္တယ္။ တစ္ခါေတာင္သာအရပ္က ထြက္လာခဲ႔ ၾကျပန္တယ္။ ဧရာ၀တီျမစ္ၾကီးကုိျဖတ္ၾကတယ္။

ဒီဘက္ကုိေ၇ာက္ေတာ႕ ႏွစ္စုကြဲသြားျပန္တယ္ ။ တစ္စုက အေနာက္ဘက္မင္းဘူးခရုိင္ကုိ၀ယ္တယ္။ တစ္စုက ပခုကၠဴခရုိင္အတြင္း ၀င္လာၾကတယ္ မင္းဘူးခရုိင္အတြင္း ေရာက္သြားၾကတဲ႕ အစုပာာ စလင္းျမိဳ႕နယ္ ကုိျဖတ္ေက်ာ္သြားျပန္တယ္။ အဲမွာရြာတည္ျပီးေနတယ္။

ပခုကၠဴခရုိင္အတြင္း ၀င္သြားၾကတဲ႔ေတာင္သူေတြပာာလည္း ႏွစ္စုကြဲသြားၾကတယ္။ ႏွစ္စုလံုးပံုေတာင္ ပံုညာေတာင္တန္းၾကီးမ်ားကုိ ျဖတ္ေက်ာ္ကာထီးလင္းျမိဳ႕နယ္ ဘက္ေရာက္သြားတယ္။ တစ္စုက ေဆာျမိဳ႕နယ္ ဘက္ေရာက္သြားတယ္။ ေတာင္သားအရပ္က လာေသာေၾကာင္႔ ေတာင္သူလူမ်ိဳးမွ ေတာင္သားလူမ်ိဳးျဖစ္လာ တယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ အဲဒါေဆာနယ္ကုိ ေတာင္သားေတြေရာက္တဲ႕အေၾကာင္းပါ။ သမုိင္းအေထာက္အထား ေက်ာက္စာေပစာရယ္ လုိ႔ေတာ႕မေတြ႕ရပါဘူး ။ )*မွတ္ခ်က္- *()*- ပါးစပ္ရာဇ၀င္ ။ သမုိင္းႏွင္႔ပတ္သက္ေသာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ၅

ထီးလင္းနယ္ေတာင္သား သမီုင္းနဲ႕တူတာကေတာ႕ေတာင္သားေတြရဲ႕ မူးရင္းေဒသပာာ ပုပၸါးနယ္ဆုိပါ ၀င္ေရာက္လာပံုျခင္း ကေတာ႕ ကြဲလြဲတယ္။

သထံုပ်က္ျခင္းသည္ ပ်ဳလံုး၀ပ်က္စီးသြားျခင္းႏွင္႔ တူေလသည္။ ေက်ာက္စာအေထာက္အထားမရွိသည္႔အခါတြင္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၏ ယဥ္ေက်းမွဳသမုိင္းကုိ စူးစမ္းရွာေဖြမည္ဆုိလွ်င္ အႏွိဳင္းသိပၸံဘာသာေဗဒနည္းျဖင္႕ ေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ အထူးေအာင္ျမင္သည္႔ နည္းလမ္းျဖစ္ပါသည္။ ထုိ႕ေၾကာင္႔ေတာင္သူ (ပအူ) ပအုိ၀္းႏွင္႔ ေတာင္သား(ေရာင္တူ) လူမ်ိိဳးတုိ႔သည္ ပ်ဴလူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးတည္းမွျဖစ္ေၾကာင္းထင္ရွားေလသည္။ ပ်ဴတုိ႔၏ ျမိဳ႕ေတာ္ေပာာင္းမ်ားကုိ ေလ႔လာမွတ္တမ္းျပဳၾကရာ၌ သထံုကုိခ်န္ထားေလ႔ရွိၾကသည္ အေၾကာင္းမွာသထံု၏ ေႏွာင္းေခတ္ကာလမ်ား ၊ ပ်က္သုဥ္းရခ်ိန္မ်ားသည္ မြန္တုိ႕ ထုိးေဖါက္ ၀င္ေရာက္ လႊမ္းမုိးျခင္းေၾကာင္႔ျဖစ္သည္။ ပ်ဴတုိ႔၏ ျမိဳ႕ေတာ္မ်ားမွာ ေရွးအက်ဆံုး ပာံလင္းမွတေကာင္း ၊ ဗိႆႏုိး ၊ သေရေခတၱရာ ၊ ပင္လယ္(မုိင္းေမာ) စေသာျမိဳ႕မ်ားအျပင္ သထံုသည္လည္း အဓိကပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ ရွိခဲ႔ပါသည္။

တေကာင္းဆုိတာပ်ဴပဲ၊ တေကာင္းမွာ ပ်ဴအေထာက္အထားေတြေတြ႕ရတယ္။ အခုတေကာင္း ကုိ တူးေဖာ္၍ ေရႊေဖါင္းၾကြဆင္းတုေတာ္က ရန္ကုန္ကုိ ေရာက္ေနပါျပီ ။ အဲဒီေဖါင္းၾကြမ်ိဳး ၁၉၆၀- ျပည္႕ႏွစ္က သု၀ဏၰ ဘူမိျမိဳ႕၊ သထံုျမိဳ႕ကုိ ဆရာတပည္႔ ဦးစံ၀င္း မပာာ၀ိဇၨာဘြဲ႕အတါက္ က်မ္းျပဳဖုိ႕ေလ႕လာစဥ္က ေတြ႕ရွိသည္။ တေကာင္းနဲ႕ သု၀ဏၰဘူမိ ဆက္သြယ္ပံုကုိေလ႕လာဖုိ႕ လမ္းစေပၚေပါက္လာသည္။

သထံု ပာူေသာ ေ၀ါပာာရမွာပအုိ၀္းဘာသာ သဲုင္ထြဳံ မွေရြ႕လ်ားလာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဘီစီ ၆၀၀ ကတည္းကပင္ သထံုတြင္ ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးတုိ႕ ရွိခဲ႔ေၾကာင္း မပာာသကၠရာဇ္ ၂ ခုႏွစ္အတြင္း သူရိယႏၨာမင္း အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ ေရႊစာရံဘုရားတည္ခဲ႔ေၾကာင္း၊ လယ္တီ ဦးလွတင္ေရး ဇိနိန္ကြန္လွိဳင္ ေရႊစာရံဘုရားသမုိင္းတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။ သထံုတြင္ မင္းဆက္ေပါင္း (၁၅၈) ဆက္အုပ္ခ်ဴပ္ခဲ႔ျပီး (၁၄၇) ဆက္ေနာက္ပုိင္းတြင္ ဓမၼမာလာမင္းမွစ၍ ပအုိ၀္းမြန္စပ္မင္းမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕ေၾကာင္း ေနာက္ဆံုးမင္းမွာ မႏုပာာမင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ သု၀ဏၰပကာသနီက်မ္းႏွင္႔ ဦးကုလားရာဇ၀င္က်မ္းတြင္ ေတြ႕ရေၾကာင္း၊ ေလ႔လာမွတ္သားရပါသည္။ ဘီစီ ၆၀၀ ရာစုခန္႔၌ တည္ေထာင္ေသာ တေကာင္းျပည္ကုိ အုပ္ခ်ဳပ္သည္႕ မင္းဆက္(၃၃) ဆက္ေျမာက္ ဘိႏၷကရာဇာ လက္ထက္တြင္ တရုတ္မ်ား၀င္ေရာက္ က်ဴးေက်ာ္တုိက္ခုိက္သျဖင္႔ တေကာင္းျပည္ၾကီး ပ်က္စီးခဲ႔ရေလသည္။ (၈၃၂) ခုႏွစ္တြင္နန္ေခ်ာင္မင္း၏ စစ္သည္တုိ႔သည္ ယခုေခတ္ေရႊဘုိအနီးရွိ ပာံလင္းျပည္သား ပ်ဴတုိ႔ကုိတုိက္ ေလသည္ ထုိ႔ေနာက္ပဲခူး သထံုေဒသသုိ႔ (၈၃၅) ခုႏွစ္တြင္ဆင္း၍ တုိက္ျပန္ေလသည္။ နန္ေခ်ာင္စစ္သည္တုိ႔က တုိက္ခုိက္လာရာတြင္ ပ်ဴတုိ႔သည္ အနစ္နာဆံုးျဖစ္ေလသည္။

ပဲခူးပာူေသာ ေ၀ါပာာရသည္ ပ်ဴပအုိ၀္းတုိ႔၏ ေ၀ါပာာရျဖစ္သည္။ အထက္အရပ္ပာု ဆုိလုိသည္။ ေမာ႕ဒြမ္(မုဒံု) ဓလ/တလ/ကႅ စသည္တုိ႔သည္ေအာက္အရပ္၊ ေအာက္အစြန္းအရပ္ကုိ ညြန္းေသာေ၀ါပာာရမ်ား ျဖစ္သည္။ တရုတ္နန္ေခ်ာင္မင္းသည္ ပာံလင္းပ်ဴကုိတုုိက္သကဲ႔သုိ႔ သထံု ပ်ဴကုိလည္း ဆင္းတုိက္ခဲ႔ေၾကာင္း နားလည္ႏုိင္ေပသည္။

ေမာင္းေထာင္ဆရာေတာ္ရး ေရႊက်င္ဆရာေတာ္ၾကီး၏ အတၳဳပၸတိၱမွ သု၀ဏၰဘူမိျပည္ပာု မတြင္မီကာလက ျပည္ေစာင္႔နတ္ ျမိဳ႕ေစာင္႔နတ္ပာု ရွိေသာ္လည္း တန္ခုိးဣဒၶိပါဒ္ မၾကီးလြန္း သာမညသာရွိကုန္ ၏ ။ ထုိ႕ေနာက္ သု၀ဏၰဘူမိျပည္ တည္ေထာင္ ျဖစ္ပြားသာယာစည္ပင္ရွိေသာအခါမွ ထုိနတ္တုိ႕ကုိ ျပည္ေစာင္႔ နတ္ ျမိဳ႕ေစာင္႔နတ္ပာု ေရွးထက္သာလြန္၍ မြန္လူမ်ိဳးပအုိ၀္းလူမ်ိဳးတုိ႔ လုိလားအားစုိက္ၾကကုန္၏ ။

ပေညာင္ပင္ၾကီးေအာက္တြင္ အုတ္ဂူ၊ အုတ္နန္း၊ နတ္နန္း၊ နတ္ကြန္း တည္လုပ္ကုိးကြယ္၏ ထုိကုိမြန္ဘာသာျဖင္႔ ဂုိသြယ္ဂထံုပာုေခၚၾကသည္။ ဂုိးကားဂူ၊ သြယ္ကားေညာင္၊ ဂထံုကား အရိပ္ေညာင္ရိပ္ဂူ ပာုဆုိလုိသည္ ေနာက္တြင္ ဂကုိးသြယ္ေပ်ာက္၍ ဂထံုမွ သထံုျဖစ္သြားသည္ပာု ေလ႔လာသိရွိရပါသည္။

သထံုဆုိသည္မွာ ယေန႔ျမန္မာျပည္ရွိသထံုခ်ည္းသက္သက္ကုိမဆုိလုိ။ နဂရပထမဆုိသည္႔ပထမ သထံုသည္ ထုိင္းအေခၚနခံုပထံုျဖစ္ျပီး သု၀ဏၰဘူမိ၏ျမိဳ႕ေတာ္ပာု သတ္မွတ္၏

ဓမၼေသာကႏွင္႔အမရ၀တီေခတ္(ေအဒီ ၁၂၀ မွ ၁၂၈) က အႏုပညာလက္ရာမ်ားရွိေနၾက၏ ေအဒီ ၂၁၇ မွ ၅၅၀ ႏွစ္အတြင္း တည္ေထာင္ေသာ ပူနန္ထက္ေရွးက်၏ နခံုပုထံုကုိ သာသနာႏွစ္ သံုးရာႏွင္႔ ေလးရာႏွစ္ ေလာက္တြင္တည္၏ ။ ေအဒီ(၉၅၇) တြင္ ကေမာၻဒီးယားက ျပန္ျပဳျပင္၏ ။ ေအဒီ ၁၀၅၇ တြင္ ေနာ္ရထာ နခံုပုထံုပ်က္စီးသြားျပီး ယူေတာင္းသုိ႕ ေျပာင္းသြား၏ ။ ယူေတာင္းသည္ ဒြါရ၀တီ၏ ေနာက္ဆံုျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္၏ ။ ယူေတာင္ဘုရင္ မြန္တုိ႕မွ စစ္ရွံဳး၍ နခံုပုထံုသုိ႔ ျပန္ေျပာင္းသြား၏ ။ ျမိဳ႕တည္ေသာ္လည္းမစည္ကားေတာ႕ေပ။

ပာံလင္းျမိဳ႕ေတာ္မွာလည္းေအဒီ ၈၃၂ တြင္ နန္ေခ်ာင္တုိ႕တုိက္ခုိက္ေသာေၾကာင္႔ ပ်က္စီးရသည္။ တစ္ဖန္ ၈၃၅ ခုႏွစ္တြင္ လယ္တြင္းေဒသ ပန္းေလာင္ျမစ္အနီးရွိ မုိင္းေမာပာုေခၚေနၾကေသာ ပထမပင္လယ္ျမိဳ႕ (တရုတ္ေခၚ မိခ်ဲင္=စပါးျမိဳ႕) ကုိလည္းနန္ေခ်ာင္တုိ႔က ဆက္လက္တုိက္ခုိက္ဖ်က္ဆီးခဲ႔ျပန္သည္။ ပာုလည္းေလ႕ လာမွတ္သား ရျပန္သည္။ ၈၃၅ ခုႏွစ္တြင္ နန္ေခ်ာင္တုိ႔ တုိက္ေသာ ပ်ဴေဒသမွာ ပင္လယ္ျမိဳ႕ျဖစ္ေစ ၊ သထံုျဖစ္ေစ ပ်ဴပအုိ၀္းတုိ႔အေရးနိမ္႔ခဲ႔ရသည္ ခ်ည္းသာျဖစ္ေၾကာင္းသိမွတ္ရမည္သာျဖစ္ေလသည္။

သု၀ဏၰဘူမိ၏ ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ခဲ႔ေသာ နခံုပုထံု (နခြန္ပုထံု)သည္ ယေန႔ထုိင္းႏုိင္ငံျမိဳ႕ေတာ္ ဘန္ေကာက္၏ အေနာက္ေတာင္ဘက္ မုိင္(၄၀) ေက်ာ္အကြာတြင္တည္ရွိျပီး ထုိနခံုပုထံုကုိ ေတာင္သူလူမ်ိဳးမင္းမ်ား တည္ထား စုိးစံျပီး သာသနာ႔အေဆာက္အဦး ဘုရားေစတီမ်ား တည္ထားကုိးကြယ္ခဲ႔ေၾကာင္းလည္းၾကားနာမွတ္သားရ ဖူးပါသည္။

သု၀ဏၰသထံုပအုိ၀္းဒံု ပာုဆုိထားသည္ႏွင္႔ အညီ သု၀ဏၰဘူမိသထံုႏွင္႔ ပတ္သက္ေသာ မွတ္တမ္းမ်ား အယူအဆမ်ားမ်ားစြာရွိေနသည္ကုိ သိရွိေလ႕လာႏုိင္ရန္ ၾကိဳးစားတင္ျပျခင္းျဖစ္ရာ ျပီးျပည္႕စံုသည္႔တင္ျပမွဳ မပာုတ္ပာု သတိထား မွတ္ယူေစခ်င္ပါသည္။ သထံုဇာတိသား သထံုထာ၀ရသား ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ သထံု ႏွင္႔ပတ္သက္၍ သထံုဇဂၤမသား တုိ႔ထက္ သု၀ဏၰဘူမိသထံုအေၾကာင္းကုိ ပုိမုိသိသင္႔သည္ ပုိမုိေလ႕လာသင္႔သည္။

အံ႔ၾသဖြယ္ရာမ်ား စုေ၀းေနေသာ သု၀ဏၰဘူမိ ၊ Great Wonders of Suwanaphumi ပာူေသာ စီမံကိန္းကုိ ခ်မွတ္ကာေလ႔လာသုေတသနျပဳရန္ၾကံရြယ္ထားၾကသည္။ ထာ၀ရသား ျမန္မာႏုိင္ငံဖြား ၊ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားသည္လည္း ထုိစီမံကိန္၌ မွတ္ေက်ာ္အတင္ခံႏုိင္ရန္ ၾကိဳးစားသင္႔လွသည္။

သု၀ဏၰဘူမိသည္-

(က) မပာာဇနကဇာတ္ေတာ္အရ မဇၥ်ိမေဒသမွ သေဘာၤထြက္၍ ယူဇနာ (၇၀၀)တြင္ သေဘာၤပ်က္ေၾကာင္းပါရွိ၍ ၎ယူဇနာ(၇၀၀) ထက္ပုိ၍ ေ၀းလံေသာအရပ္ေဒသ ျဖစ္ရေပမည္။

(ခ) ပါရာဇိကဏ္ အဌကထာအရ ကြ်န္းေျမျဖစ္ျခင္း ။

(ဂ) ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္၏ အေရွ႕ဘက္၌တည္ရွိျခင္း။

(ဃ) ေလွသေဘာၤႏွင္႔ သြားလာကုန္ကူးသန္းမႈသန္းမႈ မ်ား မ်ားျပားျခင္း။

(င) ေရွးေပာာင္းသာသနာ႕အေဆာက္အအံုမ်ား ထင္ရွားျခင္း။

စေသာအခ်က္မ်ားအေပၚမူတည္၍ ေကာက္ခ်က္ခ်ရေသာ္ ျမန္မာျပည္အပါအ၀င္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ နယ္ပယ္မ်ားျဖစ္ေသာ မေလး ၊ စကၤာပူ၊ ဂ်ာဗား ၊ စုမၾတား ၊ ယုိးဒယာ၊ ကေမာၻဒီးယား ၊ လာအုိ ႏွင္႔ ဗီယက္နမ္ ႏုိင္ငံအားလံုးတုိ႔ကုိပင္ေခၚသည္။ ၀ါအင္ဒုိခ်ိဳင္းနာ ကြ်န္းစြယ္တစ္ခု လံုးႏွင္႔ ဂ်ားဗား ၊ စုမၾတာတုိ႔သည္ သု၀ဏၰဘူမိပင္ျဖစ္သည္ပာု မွတ္သားသင္႔ေပသည္။

ေဖာ္ျပပါဌာနၾကီးတစ္ခုလံုးကုိ သု၀ဏၰဘူမိတုိင္းပာု ျခံဳ၍ေခၚရေသာ္လည္း ျမိဳ႕ေတာ္သည္ကား အေျခအေနအားေလွ်ာ္စြာ အေျပာာင္းအလဲမ်ားရွိမည္မွာ မလႊဲေပ။ မပာာဇနကမင္းသားတုိ႔ေခတ္က သု၀ဏၰဘူမိ ျမိဳ႕ေတာ္ သည္မည္သည္႕ျမိဳ႕ပာု အတိအက်မသိရေသာ္လည္း ေသဏေထရ္ ၊ ဥတၱရေထရ္တုိ႔ သာသနာျပဳၾကြ လာေသာေခတ္၌မူ စာေပအရပ္ရပ္ကုိေထာက္႐ႈ၍ သုဓမၼပူရ (ေကလာသေတာင္ပတ္၀န္းက်င္ဌာန)သည္ပင္ျမိဳ႕ ေတာ္ျဖစ္ေနသည္ပာု ယူဆထားသင္႔၏ ။ (ေနာက္သုဓမၼ မွ သုဓုမ္= သထံုပာူေသာအမည္ျဖင္႕ ယခုသထံုျမိဳ႕ေန ရာသုိ႔ေရႊ႕ေျပာင္း၍ တစ္ေခတ္တစ္ခါ ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္လာေပသည္။) နာလႏၨပုရပုိက္ပါ စုမၾတာဘုရင္ သိရိပုတၱေဒ-လက္ထက္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၄၄ အခ်ိန္တြင္မူ သု၀ဏၰဘူမိတုိင္း၏ ျမိဳ႕ေတာ္သည္ စုမၾတာကြ်န္း၌ျဖစ္ေနသည္ပာု ယူဆႏုိင္သည္။ ေအာဒီ ၃ ရာစုအတြင္းက တရုတ္ျပည္မွ အိႏၵယျပည္သုိ႔ ကုန္းလမ္းခရီးျဖင္႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွျဖတ္သြားစဥ္ ပင္လယ္ေရျပင္ထဲရွိ ကြ်န္းတစ္ကြ်န္းေပၚတြင္ ပ်ဴဘုရင္၏ ေရႊျမိဳေတာ္ရွိ၏ ဘုရင္ကုိယ္တုိင္ကစာေပက်မ္းဂန္ကုိ ေရးသားျပဳစုတတ္၏ မ်က္ျမင္ေတြ႕ရခဲ႔ေသာ က်မ္းတစ္ဆူသည္ စကားလံုးအေရအတြက္သံုးေထာင္တုိ႔ႏွင္႔တကြ ျဖစ္၏ စသည္ျဖင္႔ တရုတ္ဘုန္းေတာ္ၾကီးနွစ္ပါးက တရုတ္ဘာသာျဖင္႔ မွတ္တမ္းျပဳခဲ႔ဖူး၏ ။

ထုိအေျခအေနအရပ္ရပ္ကုိေထာက္ဆျပီး မဇၥ်ိမေဒသသုိ႔သြားေရာက္ကာ သကၠတုိင္းသက်နယ္ေျမ တည္ေထာင္ခဲ႔ေသာ သာကီ၀င္ျမန္မာလူမ်ိဳး ပ်ဴပအုိ၀္းတုိ႔၏ အစဥ္အလာသည္ ဂုဏ္ငယ္စရာရွိမည္မထင္ေပ။

သက်ာသမတၳာပဋိဗလာတိအေတၳာ ပာူေသာ ဒီ၊ ဌ၊ ၁၊ ၂၃၄-အရ သကၠ ပာူသည္မွာ လြန္စြာစြမ္းေဆာင္ နုိင္သူမ်ား ၊ လြန္စြာရဲ၀ံ႔သတိၱေကာင္းသူမ်ား ပာုေခၚဆုိႏုိင္ပါသည္။ ထုိသကၠတုိ႕သည္ ေတာထပ္ထပ္ ေတာင္အသြယ္သြယ္ ျမစ္ျပင္က်ယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးကုိ ျဖတ္သန္းလာခဲ႔ၾကသူမ်ားျဖစ္ၾကသျဖင္႔ စြမ္းရည္သတိၱအျပည္႕ရွိ သူမ်ားျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင္႔ ျဗဟၼာလူမ်ိဳးစုတုိ႕က ထုိသူတုိ႔ကုိ သကၠလူမ်ိဳးပာု ေကာင္းခ်ီးေပးကာ ခ်ီးမြမ္းခဲ႔ၾက သည္။ သကၠမွသက်မ်ားျဖစ္လာသည္။ မဇၥ်ိမေဒသတုိင္းသားတုိ႕က သကၠမ်ားကုိ သက်လူမ်ိဳးမ်ားပာု ေခၚခဲ႔ၾကသည္။ ထုိသက်တုိ႔ကုိ ေႏွာင္းေခတ္ ျမန္မာတုိ႔က သာကီ၀င္မ်ားပာုေခၚခဲ႔ၾကသည္။ သကၠ၀ံသ သက်၀ံသမွ သာကီ၀င္ျဖစ္လာသည္။ အားလံုးအဓိပၸါယ္ အတူတူပင္ျဖစ္ေလသည္။ ပ်ဴပအုိ၀္း ဘာသာစကား၌ ပါဠိသက္စကားလုံးျဖစ္ေသာ သက်ႏွင္႔ သာကီ၀င္ဆုိသည္မွာ သ=စိတ္၊က် = ရဲ၀ံ႔ျခင္း သတိၱရွိျခင္းႏွင္႔သာ = ခက္ခဲျခင္းမရွိ ၊ သာလြန္ ျမင္႔ျမတ္ျခင္း ၊ ကီ=အထက္တန္းစား ၊ ၀င္ = သူ တကာတုိ႕ပာုဖြင္႔ဆုိႏုိင္သျဖင္႔ သက် = စိတ္ဓါတ္ရဲရင္႔သူ ၊ သာကီ၀င္ = သူတကာထက္ သာလြန္ျမင္႔ျမတ္ေသာ အထက္တန္းစားလူမ်ိဳးစသည္ျဖင္႔ ေ၀ါပာာရ အနက္ အဓိပၸါယ္ရွိေလသည္။

သေရေခတၱရာပ်က္စဥ္ သံုအုပ္စုကြဲေသာ ပ်ဴလူမ်ိဳးမွ တစ္အုပ္စုသည္ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္ မၾကာခဏ ပုိမုိရင္ဆုိင္ခဲ႔ၾကရျပီးမွ ပုဂံတြင္ ျမန္မာပာုတြင္လာျခင္းကုိထင္ရွားစြာ သိျမင္ခဲ႔ၾကျပီးျဖစ္ေလသည္။

ပ်ဴခ်ည္းသက္သက္ ျမန္မာျဖစ္လာသည္ မပာုတ္ဘဲ ပ်ဴႏွင္႔ဗမာ ၊ ပ်ဴမြန္စပ္ႏွင္႔ ဗမာ ေပါင္းစည္းျခင္းမွ သည္ ျမန္မာျဖစ္လာသည္ပာု သက္ေသျပစရာအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားစြာရွိေလသည္။ အေလာင္းစည္သူမင္း၏ ဘုိးေဘး အစဥ္အဆက္ကုိေလ႔လာၾကည္႕ပါက ထင္ရွားေပမည္ ။ ပ်ဴ ကုိ ပထမျမန္မာ ၊ ပ်ဴဗမာစပ္ ကုိ ဒုတိယျမန္မာ ၊ ပ်ဴမြန္စပ္ႏွင္႔ ပ်ဴဗမာစပ္ ကုိ တတိယျမန္မာ ပာူ၍ သတ္မွတ္ကာ ျမန္မာ႔ သမုိင္းကုိ ေလ႔လာမည္ ဆုိပါက သမုိင္းစဥ္တစ္ခုကုိ ရွင္းလင္းစြာ သိျမင္ခြင္႔ရလာ ႏုိင္ၾကမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရာတြင္ ပထမျမန္မာႏွင္႔ ဒုတိယျမန္မာကုိေလ႔လာတင္ျပမည္ျဖစ္ပါသည္။

သာကီမ်ိဳးေပာ႕ဒုိ႔ျမန္မာ ပာု ျမန္မာမ်ား အစဥ္အလာေၾကြေၾကာ္ခဲ႔ၾကသည္။ အေၾကာင္းမဲ႔ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ႔ ၾကမည္မပာုတ္ပါ။ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္ႏြယ္၍ ေၾကြးေၾကာ္၀ံ႔ျခင္းသာျဖစ္သည္။ ေသြးရင္းသားရင္းပင္ျဖစ္၍ မမိွတ္မသုန္လက္ခံပာစ္ေၾကြး ႏုိင္ခဲ႔ၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာလူမ်ိဳးအစႏွင္႔ ဆက္ႏြယ္၍ အယူအဆႏွစ္ရပ္ရွိခဲ႔သည္ကုိ ဤက႑၌ ဆက္စပ္ေလ႔လာသံုးသပ္ တင္ျပလုိပါသည္။

ပထမအယူအဆမွာ ျမန္မာ႔ေရွးေပာာင္း ရာဇ၀င္စာတမ္းမ်ား အဆုိအမိန္႔ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ႔ေရွးေပာာင္း ရာဇ၀င္ေလာကတြင္ ရွင္မပာာသီလ၀ံသ (၁၆ - ရာစုတစ္ဦး) ၊ ဦးကုလား(၁၈ - ရာစုအဦး) ၊ တြင္းသင္းတုိက္၀န္ မပာာစည္သူ (၁၈-ရာစု) တုိ႔သည္ ေတြ႕ရွိရသမွ်အနက္ ေရွ႕ေျပး ရာဇ၀င္က်မ္း ျပဳဆရာ မ်ားျဖစ္သည္။ ထုိဆရာတုိ႔ ရာဇ၀င္က်မ္းမ်ားတြင္ တေကာင္း ကစသည္။ သုိ႔ေသာ္ တေကာင္းေခတ္ဦး မင္းဆက္မ်ားအ ေၾကာင္း အေသးစိတ္ မေဖာ္ျပၾက တေကာင္းေခတ္ ေနာက္ပုိင္းကုိ ေရးရာ၌သာ မည္သည္႔ တေကာင္းမင္းလက္ထက္ စသည္ျဖင္႔ မွတ္တမ္းတင္ ေလ႔ရိွသည္။ ထုိ႔ျပင္ ထုိတေကာင္းမင္းတုိ႔သည္ မည္သည္႔ အမ်ိဳးအႏြယ္ ျဖစ္သည္ကုိလည္း ထုိက်မ္းတုိ႔၌မေဖာ္ျပ။ သုိ႔ေသာ္ ၁၈၂၉ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ျပဳစု ေသာ မွန္နန္းရာဇ၀င္ ဆရာမ်ားလက္ထက္ေရာက္ေသာအခါ တေကာင္းရာဇ၀င္ကုိ အက်ယ္ေျပာဆုိလာသည္။ တေကာင္းမင္းဆက္ ပထမဘုရင္သည္ အဘိရာဇာပာုဆုိသည္။ တေကာင္းမ်ိဳးႏြယ္စုသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ မဇၥိ်မေဒသမွ ထြက္လာခဲ႔ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္ပာု ဆုိသည္။ အထူးသျဖင္႔ကား ထုိမ်ိဳးႏြယ္စုသည္ ျမတ္စြာဘုရား သခင္၏အႏြယ္၀င္ သက်သာကီ၀င္မ်ားျဖစ္သည္ပာုဆုိသည္။ မွန္နန္းရာဇ၀င္အလုိအရ ျမန္မာတုိ႔သည္ အိႏိၵယအဆက္အႏြယ္ သာကီ၀င္မ်ိဳးမ်ားပာုဆုိရလိမ္႔မည္။

( မွတ္ခ်က္ ။ ။ ထုိအဆုိ မွာမမွန္ကန္ပါ။ ပ်ဴတုိ႔၏ ေနရာေဒသအက်ယ္အျပန္႕ကုိေလ႔လာပါက ျမန္မာတုိ႔ အဆုိသာမွန္ကန္ေၾကာင္းေတြ႕ရမည္ျဖစ္သည္။ ယေန႔ အိႏိၵယကုန္းေျမ၏ တစ္စိတ္တစ္ေဒသကုိပုိင္ စုိးခဲ႔ဖူးသည္႔ သမုိင္းေၾကာင္းကုိ သိရွိပါက အိႏိၵယယဥ္ေက်းမႈႏွင္႔နီးစပ္ခဲ႔မည္ကုိ နားလည္ႏုိင္ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။)

ျမန္မာတုိ႕သည္ အိႏၵိယယဥ္ေက်းမႈႏွင္႔ မကင္းေသာ္လည္း ျမန္မာတုိ႔သည္ အိႏိၵယအဆက္အႏြယ္မ်ား မပာုတ္သည္မွာ ထင္ရွားျပီးျဖစ္ရာ ထုိအဆုိအမိန္႔၏ မခုိင္မာပံုကုိအက်ယ္ရွင္းရန္ မလုိေတာ႔ေပ ။ သုိ႔ေသာ္ သာကီ၀င္ တုိ႔ႏွင္႔ အမ်ိဳးစပ္ခ်င္ေသာ မွန္နန္းရာဇ၀င္ ဆရာတုိ႔၏ စိတ္ဓါတ္ကုိမူ သတိခ်ပ္သင္႔လိမ္႔မည္။ ေရွ႕သြား က်မ္းအမ်ားက မဆုိမမိန္႔ဘဲ ဤက်မ္းတြင္မွဆုိမိန္႔ျခင္းသည္ ထူးျခားသည္ ပာုဆုိထားရာ ပထမျမန္မာျဖစ္သည္႔ ပ်ဴပအုိ၀္းတုိ႔၏သမုင္းေၾကာင္းကုိ ဂဃနဏေလ႔လာသိျမင္ပါက မည္သည္႔ အဆုိက မွားျပီး မည္သည္႕အဆုိက မွန္သည္ကုိ ဆံုးျဖတ္ႏုိင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာတုိ႔သည္ သာကီမ်ိဳးအမွန္ျဖစ္ေပသည္။

ဒုတိယအယူအဆမွာ ေနာက္ေႏွာင္း သုေတသီတုိ႔၏ အဆုိအမိန္႔ျဖစ္သည္။ တရုတ္ျပည္ ကန္စုျပည္နယ္မွ ဆင္းသက္လာၾကကာ ျမန္မာတုိ႔၏ မူလာေဒသသည္ ေတာင္ဘက္၌ေတာင္ရွိ၍ ေျမာက္ဘက္၌ ျမစ္ေၾကာရွိေသာ ပာုိအင္ပာုိ ျမစ္ၾကီး၏ မာခ်ဳ ေခၚျမစ္ဖ်ားအစိတ္အပုိင္းႏွင္႔ ဗယန္ခရ ေခၚေတာင္ၾကီး၏ စပ္ၾကားေဒသျဖစ္သည္ပာု မွန္းဆၾကသည္။ ထုိသုိ႔ မွန္းဆၾကရာ၌ ျမန္မာစကားတြင္ သံုးႏႈန္းေသာ ေျမာက္အရပ္ဆုိင္ရာေ၀ါပာာရသည္ ပဓာနအေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္းျဖစ္သည္။ ေျမာက္အရပ္ကုိ ေရွးေပာာင္းျမန္မာစကားတြင္ ျမစ္ေအာက္ (မက္ေအာက္) ပာုေရးသားခဲ႔သည္။ ျမစ္၏ ေအာက္ဘက္အရပ္ပာု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ျမစ္ေရစတင္စီးဆင္းရာအရပ္ကုိ ျမစ္အထက္ ပာူေသာ အဓိပၸါယ္ျဖင္႔ ျမစ္ညာပာုသာ ေခၚဆုိေလ႔ရွိရာ ျမစ္ေအာက္ ပာူေသာစကားမွာ ျမစ္စုန္ဆင္းသြားရာ အရပ္ျဖစ္မည္ကုိ သံသယရွိရန္မလုိ။ ပာုိအင္ပာုိ ျမစ္သည္ ၾကံဳေတာင္႔ ၾကံဳခဲ ေျမာက္ဘက္သုိ႔စီးဆင္းေနေလရာ ထုိအရပ္သည္ပင္ ျမန္မာတုိ႔၏ မူရင္းေဒသပာု တြက္ဆသည္မွာ က်ိဳးေၾကာင္းညီညြတ္သည္ပာုဆုိရ လိမ္႔မည္။ ထုိ႔ေၾကာင္႔ျမန္မာတုိ႔သည္ သာကီ၀င္မပာုတ္မူ၍ တိဘက္ျမန္မာအႏြယ္၀င္မ်ားသာျဖစ္ၾကသည္။ ထုိမူလျမန္မာမ်ားသည္ ထုိေဒသတြင္ ေအးေအးခ်မ္ခ်မ္း မေနႏုိင္ခဲ႕ၾကေခ်။ တရုတ္တုိ႕၏ အႏွိပ္အစက္ကုိ မၾကာခဏခံခဲ႔ရသည္ပာုဆုိသည္။ တရုတ္တုိ႕ရန္ကုန္ေရွာင္ရင္း ေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာသုိ႔ တစ္သုတ္ျပီးတစ္သုတ္ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ႔ၾကသည္။ ျမန္မာျပည္ဘက္ေရာက္မွ တည္တည္တံ႔တံ႔ ေနခြင္႔ရၾကသည္။

ထုိဒုတိယအယူအဆမွာ ေဖာ္ျပေသာျမန္မာသည္ ပ်ဴႏွင္႔ေပါင္းစပ္လာသည္႔ ဗမာအဆက္ဒုတိယ ျမန္မာျဖစ္သည္။ သာကီ၀င္ျဖစ္သည္႔ ပထမျမန္မာ(ပ်ဴပအုိ၀္း) တုိ႔ႏွင္႔ မ်ိဳးမစပ္ေသးမီကာလပာု ယူဆပါက သာကီ၀င္မပာုတ္ပာုဆုိေသာ အဆုိမွန္ႏုိင္ေပမည္။ ပထမ ျမန္မာႏွင္႔ ဒုတိယျမန္မာတုိ႔ေတြ႕ဆံု ေပါင္းစည္းခြင္႔ရခဲ႔ ေသာအခါ ယေန႔ျမန္မာသည္ သာကီမ်ိဳး မပာုတ္ပာုမည္သူျငင္းမည္နည္း ။

ေရွးေပာာင္းရာဇ၀င္တုိ႔အဆုိအရ ျမန္မာတုိ႔သည္ ဘီစီ ၆ ရာစု သုိ႔မပာုတ္ ၉ ရာစုကပင္ ေရာက္ရွိေနျပီပာုဆုိၾကသည္။ ဤအဆုိမွာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔ကုိရည္ညြန္းျခင္းမပာုတ္ေပ။ အိႏိၵယမွ သက်အႏြယ္ တုိ႔ ေရာက္ရွိလာျခင္းကုိ ေရးဆုိထားျခင္းျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕သုေတတီတုိ႔ကမူ ေအဒီ (၉) ရာစု ေရာက္မွ ၀င္ေရာက္လာၾကသည္ပာု ဆုိ၏ ဤအဆုိကုိ စတင္ေဖာ္ထုတ္သူမွာ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး ပါေမာကၡလုစ္ျဖစ္သည္။ မစၥတာလုစ္သည္ တရုတ္တုိ႔ေရးေသာ မန္႐ႈးက်မ္းကုိ ကုိးကား၍ ေရးသားခဲ႔သည္။ ၎ကျမန္မာတုိ႔သည္ ေအဒီ (၉) ရာစုတြင္ နတ္ထိပ္ ေတာင္ၾကား လမ္းမွ ၀င္လာျပီးေက်ာက္ဆည္လြင္ျပင္၌ အေျခခ်ေနခဲ႔ၾကသည္ပာုဆုိ၏ ျမန္မာအစေက်ာက္ဆည္က ပာူေသာ သမုိင္းသစ္အဆုိကုိေၾကြးေၾကာ္ခဲ႔သည္။

အထက္ပါအဆုိကုိလက္ခံႏုိင္ဖြယ္မရွိပါ ။ ၉ ရာစုတြင္ ၀င္ေရာက္လာသူမ်ားမွာ မင္အစု၀င္မ်ားသာျဖစ္ ေလသည္။ မစၥတာလုစ္သည္ မင္အစု နွင္႔ ျမန္မာအစု ကုိခြဲျခားမေလ႔လာ မိေသာေၾကာင္႔ အဆုိမ်ား တိမ္းယိမ္းခဲ႔ရသည္ ။ ျမန္မာပာု ေခၚတြင္မည္႕အစုသည္ ေအဒီ ၅ ရာစုခန္႕တြင္ အေထြေထြ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင္႔ ေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာဆင္းသက္လာၾကသည္။ အခ်ိဳ႕သည္ ရခုိင္ေတာင္တန္းဆီသုိ႔ ေရာက္သြားာကသည္။ သူတုိ႔သည္ ရခုိင္ေဒသ၌ ကမ္းယံအမည္ျဖင္႔ ေျခခ်ေနထုိင္ၾကသည္။ အခ်ိဳ႕သည္ ပံုေတာင္ ပံုညာေဒသသုိ႔ တက္သြားၾကသည္။ သူတုိ႔ကုိ ေယာ (ယ၀္) ပာုေခၚသည္။

အခ်ိဳ႕ျမန္မာတုိ႔သည္ ဧရာ၀တီႏွင္႔ ခ်င္းတြင္းျမစ္ႏွစ္သြယ္စပ္ၾကား၌ ေနရာသစ္ကုိ ရွာေဖြၾကသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာတုိ႔ အတြက္ အေျခခ်စရာေနရာ ေကာင္းမ်ားရွားပါးေနေခ်ျပီ ။ ေျမေကာင္းေျမသန္႔ ေဒသမ်ားမွာ ပ်ဴလူမ်ိဳးတုိ႔၏ လက္ေအာက္တြင္ရွိေနၾကျပီ။

ေရႊဘုိ၀န္းက်င္သည္ ပာံလင္းပ်ဴတုိ႔၏ လက္ေအာက္၌ ွရိွေန၏ လယ္တြင္းေဒသေက်ာက္ဆည္လြင္ျပင္ မွာလည္း မုိင္းေမာပာု ေခၚေနၾကေသာ ပင္လယ္ပ်ဴတုိ႔၏ လက္ေအာက္၌ ရွိေနသည္။ ေအာက္ပုိင္းေဒသမွာ သေရေခတၱရာ ပ်ဴတုိ႔၏ နယ္ေျမျဖစ္သည္။

ျမန္မာတုိ႔သည္ ေနရာသစ္ကုိရွာေဖြၾကရာ၌ ျမစ္၀ွမ္းေဒသကုိလည္းလုိခ်င္ၾကသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ျမစ္၀ွမ္းေဒသ၌ ေနရာေကာင္းမ်ား ရွားပါးေနျပီ။ ပ်ဴလူလူမ်ိဳးတုိ႔၏ မက္ေမာျခင္းမရွိေသာ ေဒသတစ္ခု၌ ေျခခ်ေန ၾကရသည္။ ထုိေဒသကာလေနာင္အခါတြင္ အရိမဒႏၨနေခၚ ပုဂံျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးျဖစ္လာမည္႕ ဧရာ၀တီ ျမစ္ေကြ႕ ေဒသပင္တည္း၊ ပ်ဴလူမ်ိဳးတုိ႔ မက္ေမာျခင္း မရွိေသာေဒသပာုဆုိေသာ္ မသင္႔ေလ်ာ္ေပ ။ အဘယ္ေၾကာင္႔ဆုိ ေသာ္ ပ်ဴဂါမ ၊ ပ်ဴရပ္ ပ်ဴရြာပာူေသာ အဓိပၸါယ္ေဆာင္သည္႔ ပ်ဴဂါမ၊ပ်ဳဂါမ၊ပုဂါမ၊ပုဂါမ္၊ပုဂံ (မြန္သံ ႏွင္႔ ေပါကၠံ ပာုဖတ္သည္။ ) ပုဂံျမိဳ႕ေတာ္ကုိ သာသနာေတာ္ ႏွစ္ ၆၅၁ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၀၇ ) ခုတြင္ သမုတိရာဇ္မင္း တည္ေထာင္ သည္မွစ၍ အေနာ္ရထာမင္းစတင္အုပ္စုိးေတာ္မူေသာ သာသနာေတာ္နွစ္ ၁၅၈၈ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၀၄၄) အထိ ႏွစ္ေပါင္း ၉၃၇နွစ္အတြင္း ပ်ဴႏွင္႔ ျမန္မာတုိ႔ေရာစပ္ေနသည္႕ အေျခအေနမ်ာ ပ်ဴလည္းျမန္မာ၊ ျမန္မာလည္းပ်ဴ ပာု ေခၚဆုိသင္႔ေသာအေျခသို႔ ေရာက္ေနျပီပာု ယူဆကလြဲႏုိင္မည္မပာုတ္ေခ် ပာူေသာ အဆုိကုိ သတိခ်ပ္သင္႕ သည္။

ပထမျမန္မာႏွင္႔ ဒုတိယျမန္မာတုိ႔ ေတြ႕ဆံုပူးေပါင္းကာ ျမန္မာပာု တစ္စိတ္တစ္၀မ္းတည္းစည္းလံုး ညီညြတ္စြာ ခံယူေနထုိင္ခဲ႕ၾကေသာ အစအဦးကာလျဖစ္သည္။ ထုိကာလမ်ားအတြင္း ေအဒီ (၈၃၂) တြင္ အထက္အညာရွိ ပာံလင္းကုိ နန္ေခ်ာင္တုိ႔ တုိက္ခုိက္ ဖ်က္ဆီးသကဲ႔သုိ႔ ေအဒီ(၈၃၅) တြင္ လယ္တြင္းေဒသ ပန္းေလာင္ျမစ္အနီရွိ ပထမ ပင္လယ္ ျမိဳ႕ ( တရုတ္ အေခၚ မိခ်ဲင္ = စပါးျမိဳ႕) ကုိလည္း နန္ေခ်ာင္တုိ႔တုိက္ခုိက္ ဖ်က္ဆီးျခင္းခံရသည္႕ အခ်က္ကုိ အထက္၌ ေဖာ္ျပခဲ႕ျပီးျဖစ္သည္။

ေအဒီ (၆) ရာစုေလာက္တြင္ ျမန္မာတုိ႔သည္ အင္အားစုမိလာျပီး မိမိတို႕၏ ကုိယ္ပုိင္ယဥ္ေက်းမႈ ကုိ ထူေထာင္ၾကျပီ။ ေအဒီ (၆၃၈) တြင္ ျမန္မာတုိ႔က ကုိယ္ပုိင္သကၠရာဇ္ကို အသံုးျပဳၾကသည္။ (ပ်ဴသကၠရာဇ္ပင္ ျဖစ္သည္)

ေအဒီ (၉) ရာစုေက်ာ္ေလာက္တြင္ နန္ေခ်ာင္ (နန္ေစာ) ေဒသ၌ ကြဲကြာေနရစ္ေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔ႏွင္႔ တစ္ႏြယ္တည္းျဖစ္သည္႕ မင္အစု ၀င္တုိ႔ကလည္း ျမန္မာျပည္အတြင္းသုိ႔ ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာတုိ႕အင္အားစုၾကီးထြား လာျပီး ပုဂံကုိဗပာုိျပဳ၍ ႏုိင္ငံေတာ္သစ္ကုိ ထူေထာင္ၾကသည္။

မသည္သုိ႕ဆုိေစ စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္ အလီလီခံ ခဲ႔ရျပီး ရသမွ်အင္းအားကုန္စုရုန္းကာ ပုဂံျမိဳ႕ေတာ္ၾကီး ေပၚေပါက္လာမည္႕ေဒသတြင္ ရာတည္၍ ေအးခ်မ္းစြာ ေနလုိေသာ ပထမျမန္မာျဖစ္သည္႔ ပ်ဴပအုိ၀္းႏွင္႔ တရုတ္တုိ႔၏ ႏွိပ္စက္မႈ ဒဏ္မွရုန္းထြက္ကာ လြတ္လပ္စြာေနလုိေသာ ဒုတိယျမန္မာတြင္ အ၀င္အပါျဖစ္လာမည္႔ ဗမာလူမ်ိဳး တုိ႔သည္ အျဖစ္ျခင္းအၾကိဳက္ျခင္း တူညီၾကကာ ပူးေပါင္းေနထုိင္ခဲ႔ၾကေလသည္။

ပ်ဴပာူေသာေ၀ါပာာရႏွင္႔ ပအုိ၀္းပာူေသာ ေ၀ါပာာရသည္ ပ်ဴဘာသာ စကားပ်ဴေ၀ါပာာရ ၊ ပအုိ၀္းဘာ သာ ပအုိ၀္းေ၀ါပာာ၇မ်ားပင္ျဖစ္ျပီး အဓိပၸါယ္အနက္သြားတူသည္႔ ေ၀ါပာာရမ်ားျဖစ္သည္။ ပ်ဴ ေ၀ါပာာရကုိ ဗ်ည္း ႏွင္႔ သရ ခြဲထုတ္ပါက ပ ဗ်ည္းႏွင္႔ အူ(ဦ) သရပါ၀င္ေနေၾကာင္းေတြ႕ရေပမည္။ ပ်ဴပအုိ၀္း ဘာသာစကားအရ ပသည္ေပၚေပါက္ျခင္း ၊ ေပါက္ဖြားျခင္းျဖစ္သည္။ အူ (ဦ) မွာ ဦးစြာျဖစ္ျခင္း ပထမျဖစ္ျခင္းကုိဆုိလုိသည္။ ထုိ႕ေၾကာင္႔ ပအူဆုိေသာ ဗ်ည္းသရေပါင္းေ၀ါပာာရကုိ ဧက၀ဏၰဖြဲ႕ပါက ပ်ဴပာုအသံထြက္လာပါသည္။ ပအုိ၀္းပာူ သည္ ကား ပ ဗ်ည္းႏွင္႔ အုိး သရတြဲထားေသာ ေ၀ါပာာရျဖစ္သည္။ ထုိ ပအုိ၀္း/ ပအုိ၀္း ေ၀ါပာာရကုိ ဧ၀ဏၰဖြဲ႕ေသာ္ ပုိ = ပုိလ္ ၊ ျမန္မာအဓိပၸါယ္ ဗုိလ္ျဖစ္သည္။ ဦးစြာ ေပါက္ဖြားေသာ လူမ်ိဳး ၊ ဗုိလ္ လ်င္ ေပါက္ဖြားေသာလူမ်ိဳးျဖစ္သည္။

ပ်ဴကုိျဖစ္ေစ ၊ ပအုိ၀္းကုိျဖစ္ေစ ေတာင္သူပာု သံုးႏႈန္းေဖာ္ျပေလ႕ရွိသည္ ။ ပ်ဴပအုိ၀္းကုိ ေတာင္သူပာုသိ ခဲ႕ၾကသည္။ ထီးလႈိင္မင္းနန္းတည္ေက်ာက္စာ၌ တိဂ္စူလ္ ၁ ၊ ပါရွမွတ္တမ္းတြင္ ၾတသူလ္ ၆ ဋဴသူလ္ ၂ ပာု သံုးႏႈန္းမွတ္တမ္းတင္ခ႔ဲသည္။ ေစြမင္းဆက္ တရုတ္တုိ႔သည္ က်ဲ(န္)လာ႔ (ခမာ) တုိ႔၏ အေနာက္ဘက္ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံျဖစ္ေသာ ပ်ဴႏုိင္ငံတြင္ ေနထုိင္သူတုိ႔ုကုိ ထူေလာ္က်ဴပာုသိလာၾက၍ ထုိႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ျမစ္ၾကီး ဧရာ၀တီကုိ ထူးေလာ္က်ဴးက်ီးယန္း (ထူေလာ္က်ဴးျမစ္ သုိ႔ ထူေလာ္က်ဴးတုိ႕၏ျမစ္) ပာု သိခဲ႔ၾကေပမည္။ ထုိေၾကာင္႔ ပ်ဴႏုိင္ငံ ကုိ ထူေလာ္က်ဴးက်ီးယန္းႏုိင္ငံ ( ထူေလာ္က်ဴးျမစ္ ႏုိင္ငံ သုိ႕ တိရ္စူလ္ ျမစ္ႏုိင္ငံ သုိ႔ ပ်ဴျမစ္ ႏုိင္ငံ) ပာုေခၚခဲ႔ပာန္တူသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိအမည္သည္ ရွည္လ်ားလြန္းသျဖင္႔ ထူေလာ္ကုိ ျဖဳတ္လုိက္၍ က်ဴးက်ီးယန္းႏုိင္ငံပာု အက်ဥ္းအားျဖင္႔ ေခၚလုိက္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ ၏ အဓိကျမစ္မင္း ဧရာ၀တီသည္ ေရွးက ေတာင္သူျမစ္ ၊ ပ်ဴျမစ္ပာု မွတ္တမ္းတင္ခဲ႕သည္။ သံလြင္ျမစ္သည္ ပအုိ၀္းဘာသာအားျဖင္႔ ေရးစီးၾကမ္းေသာ ၊ ေရစီးသန္ေသာျမစ္ပာု ဆုိႏုိင္သည္။

ပအုိ၀္းအစ သထံုက ပာုဆုိေသာ္လည္း ပ်ဴအစ ပာံလင္းကပာု သတိျပဳရန္လုိသည္။ ပာံလင္းသည္မင္း သက္အရွည္ဆံုးႏွင္႔ ျမိဳ႕သက္ အရွည္ဆံုးျမိဳ႕ျဖစ္သည္။ ပာံလင္းရာဇ၀င္၌ သာမပာုတ္ ကမာၻ႕ ရာဇ၀င္၌လည္း မင္းဆက္အမ်ားဆံုးျမိဳ႕သက္ အရွည္ဆံုး ပာုသိရသည္။ ပာံလင္းျမိဳ႕အေနအထားမွာလည္း တေကာင္း ၊ သေရေခတၱရာ ႏွင္႔ ပုဂံျမိဳ႕မ်ားထက္ ပုိမုိၾကီးမား ခုိင္ခံ႔ေၾကာင္းေရးသား ေဖာ္ျပထား၏

ပ်ဴအစပာံလင္းမွသည္ ပ်ဴေခတ္အဆံုး သေရေခတၱရာႏွင္႔ ပအုိ၀္းအစသထံုကသည္ ယေန႕ တုိင္ေအာင္ သမုိင္းစဥ္ေရြ႕ေလ်ာ္လာခဲ႔ေသာ ျဖစ္ရပ္သည္ ၾကီးက်ယ္လွ၏ ခမ္းနားလွ၏ သမုိင္းသင္ခန္းစာ ယူမည္ဆုိပါက မ်ားစြာ သံေ၀ဂယူစရာ ၊ သတိျပဳစရာ အခ်က္မ်ား ျပည္႕ လွ်မ္းေနပါသည္။ ေတာင္သူပာု ေခၚတြင္ခံလာရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ားကုိေလ႕လာေဖာ္ထုတ္ရေသာ္ မ်ားစြာရရွိလိမ္႕မည္ အမွန္ျဖစ္ပါသည္။

(၁) ဇမၺဴဒီပါလကၤ်ာ ေတာင္ကြ်န္း ၾသဘာနမိတ္ထြန္းသည္႕ ေတာင္ကြ်န္းသူ ေတာင္ကြ်န္းသား ။

(၂) မြန္ဂုိလ္လြိဳက္ (၄) မ်ိဳးတြင္ ေတာင္ပုိင္းမ်ိဳးႏြယ္ျဖစ္ျခင္း ။

(၃) ပာိမသႏာၱေတာင္စဥ္ ေတာင္တန္းႏွင္႔ ေတာင္ဘက္ေဒသမ်ားတြင္ ေနထုိင္ၾကသူမ်ား ။

(၄) တရုတ္အိႏိၵယပုိးလမ္းမၾကီး၏ ေတာင္ဘက္တြင္ ေနၾကသူမ်ား ၊

(၅) ေတာင္ဘက္ပင္လယ္သမုဒၵရာဆီသုိ႔ စီး၀င္ေသာ ျမစ္ၾကီးငါးသြယ္ကုိ ပုိင္ဆုိင္ၾကသူမ်ား ။

(၆) ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း ေရွးေပာာင္း ျမိဳ႕ျပၾကီး မ်ားတြင္ သထံုသည္ ေတာင္ဘက္ အက်ဆံုး၌ ရွိေနသျဖင္႔ ယင္းတြင္ေနထုိင္သူေတာင္သူ ။

(၇) ပုဂံျမိဳ႕ေတာင္ဘက္ မင္းကပါအရပ္တြင္ စစ္သံု႕ပန္းအျဖစ္ ေနထုိင္ၾကရသူ ။

(၈) ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံတုိင္းျပည္တစ္ျပည္၏ ေျခခံလူတန္းစားအမ်ားစု ေတာင္သူလယ္သမား ။

(၉) ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံတုိင္းျပည္တစ္ျပည္၏ အေျခခံလူတန္းစားအမ်ားစု ေတာင္သူလယ္သမား ။

(၁၀) ေသလြန္သူမ်ားကုိ ေတာင္ရွိရာအရပ္ဘက္ဦးေခါင္းထားျမဳပ္ႏွံသည္႔ (သုိ႕) ေျမာက္အရပ္သုိ႔ ဦးေခါင္းထားသိ ၿဂၤ ဳိပာ္ေလ႕ ရွိေသာ လူမ်ိဳး (ၿမတ္ဗုဒၶပရီနိဗၺာန္စံယူေတာ္မူေသာ အေနအထားႏွင္႔ ေညာင္ကန္ေဒသ ေၾကးေခတ္အေလာင္းမ်ား၏ အေနအထားမ်ားမွာ ပအုိ၀္းတုိ႔၏ ထံုးစံဓေလ႔ႏွင္႔ ကုိက္ညီသည္။ )

ထုိအခ်က္မ်ားကုိ ေထာက္ေသာ္ ပ်ဴေတာင္သူ ပအုိ၀္းပာူသည္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ထာ၀ရသားမ်ားအျဖစ္ ေရွးအတီေတ ကာလမွသည္ မ်က္ေမွာက္ကာလႏွင္႔ ေနာက္ေနာင္အနာဂတ္ကာလမ်ား ဆီ ကမာၻဆံုးတုိင္ေအာင္ေလာကဓံလႈိင္းကုိ ရင္ဆုိင္သြားၾကမည္ သာျဖစ္ပါသည္။

သု၀ဏၰသထံုပအုိ၀္းဒံု ပာူသည္ ယေန႕ ျမန္မာသထံုမွ်မက က်ယ္၀န္းခဲ႔သည္ကုိ ဂုဏ္ယူဖြယ္ရာေအာင္း ေမ႔ ဆင္ျခင္ႏုိင္ရန္ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပလုိက္ရေပသည္။

ဒုံပာူေသာေ၀ါပာာရသည္ ယေန႕ေခတ္နားလည္သည္႕ ရြာမည္ကမတၱပာု မယူဆေစလုိ ။ လူ႕ျပည္နတ္ရြာဆုိသကဲ႔သုိ႔ ဒံုကုိတုိင္းႏုိင္ငံၾကီးအျဖစ္သိျမင္နားလည္ႏုိင္ပါေစ ။

စာညြန္းႏွင္႕က်မ္းကုိး

(၁) ၁၉၉၃-ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ (၄)ရက္ေန႔၊ (၄၅)ႏွစ္ေျမာက္ လြတ္လပ္ေရးေန႔သို႔ သ၀ဏ္လြာ၊

(၂) ၂၈-၄-၉၅ ရက္ေန႔တြင္ ျပည္ေထာင္စုၾကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအသင္းအမႈေဆာင္မ်ား စီမံခန္႔ခြဲေရး သင္တန္းအမွတ္စဥ္(၅) သင္တန္းဆင္းပြဲတြင္ ေျပာၾကားသည့္ၾသ၀ါဒစကားမွ၊

(၃) ၁၀-၇-၉၅ ရက္ေန႕တြင္ ျပည္ေထာင္စုၾက႔ံခုိင္ေရးႏွင္႔ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအသင္းအမူေဆာင္မ်ား စီမံခန္႔ခြဲေရး သင္တန္းအမွတ္စဥ္ (၆) သင္တန္းဆင္းပြဲတြင္ေျပာၾကားသည္႕ၾသ၀ါဒစကားမွ၊

(၄) တကၠသုိလ္တင္ခ၏ ျမန္မာႏွင္႕အျဖားေဆာင္းပါးမ်ားမွ စာမ်က္ႏွာ ၅/၆

(၅) ဦးလွသိန္းထြဋ္ ဓမၼာစရိယ (B.A) ၏ ဗုဒၶႏွင္႕ ျမန္မာလူမ်ိဳး စာမ်က္ႏွာ ၁၀၀/၁၀၁ ။

(၆) ရွာရွာေဖြေဖြ ျမန္မာ႕သမုိင္း အတြဲ (၂) (ရည္စိန္) လင္(န္) ယန္(င္)ႏွင္႔ ဆက္စပ္ေသာ ေရွးေပာာင္းျမန္မာႏုိင္ငံသမုိင္းတစ္ရပ္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၉ ။

(၇) ေတာင္ၾကီးေဂါက္ကလပ္ႏွစ္ (၅၀) ျပည္႕ ေရႊရတု အထိမ္းအမွတ္ မဂၢဇင္း ၊ စာမ်က္ႏွာ ၆၇

(၈) ျမန္မာဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ ပါတီစည္းရံုးေရး ၊

(၉) ဗပာုိေကာ္မတီ ၁၂/၁၃ ဌာနခ်ဳပ္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံတုိင္းရင္းသား ယဥ္ေက်းမႈ ရုိးရာဓေလ႔ထံုးစံမ်ား ။ ကရင္ ။ ပထမအၾကိမ္ပံုႏွိပ္ျခင္း ၊ မဆလ ပါတီမူပုိင္ ၊ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ထုတ္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၆-၉၇-၁၀၄-၃၈၈။

(၁၀) ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ပအုိ၀္းလူမ်ိဳးမ်ား အေၾကာင္း (ဘာသာျပန္လက္ႏွိပ္မႈ) ၊ အေမရိကန္ႏုိင္ငံေတာ္ နယ္ဘဲြ႕လြန္ တကၠသိုလ္ ၊ ၀ီလီယံဒန္းပာက္က္၏ ဒႆနိက ဘာသာရပ္ဆုိင္ရာ ေဒါက္တာဘြဲ႕အတြက္ တင္သြင္းသည္႕ စာတမ္း စာမ်က္ႏွာ ၇၂-၈၀-၈၁-၈၂-၈၄ ။

(၁၁) ပင္လံုစစ္တမ္းဦးအုန္းေဖ ( ရွမ္းျပည္နယ္ဦးစီးအဖြဲ႕၀င္ေပာာင္း) စာမ်က္နွာ ၁၉၇ ။

(၁၂) ျပည္ေထာင္စုၾက႔ံခုိင္ေရးႏွင္႔ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအသင္းအမူေဆာင္မ်ားစီမံခန္႔ခြဲေရးသင္တန္းအမွတ္စဥ္ (၁) ၇-၃-၉၄ ရက္ေန႕ သင္တန္းပုိ႕ခ်ခ်က္ မွတ္စု ။

(၁၃) သတၱမ အၾကိမ္ထုတ္ ဦးဘသန္း-ဘီေအ စီရင္ေရးသားသည္ ျမန္မာရာဇ၀င္ စာမ်က္ႏွာ ၁၆ ။

(၁၄) ေဒါက္တာႏုိင္ပန္းလွ၏ သုေတသနစာေပမ်ား စာမ်က္ႏွာ၂၅

(၁၅) မင္းဆယ္ပါး ရာဇ၀င္ ေဒါက္တာမတင္၀င္း (ပညာေရးတကၠသိုလ္) စာမ်က္ႏွာ ၉၆/၉၇

(၁၆) အုိဘယ္႔အေနာ္ရထာ တကၠသုိလ္စိန္တင္ စိန္တင္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၂၈၆ ။

(၁၇) ျမန္မာႏုိင္ငံ ပိဋကတ္တုိက္စာၾကည္႕တုိက္မ်ား ပခုကၠဴ ဦးအံုးေဖစာေပဆုရ ၊ ေဇာ္ေအာင္ထြတ္ (စာၾကည္႕တုိက္ပညာ) စာမ်က္ႏွာ ၆ ၊ ၇ ။

(၁၈) ပ်ဴစစ္သည္ ျမ၀တီ စာမ်က္ႏွာ ၄၂ ။

(၁၉) ျမန္မာမႈအေထြေထြ ၊ ဦးလွေအာင္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၉၅ ။

(၂၀) ပအုိ၀္း ေမာင္ခြန္ႏြယ္ (အင္းေလး) ၊ အမ်ိဳးသားစာေပဆုရ စာမ်က္ႏွာ ၆၀ ။

(၂၁) ပုဂံေခတ္ျမင္ကြင္းက်ယ္ ၊ လွသမိန္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၇ ။

(၂၂) ေတာင္သား(သုိ႕) ေရေျမကို ေအာင္ႏုိင္သူ ၊ ေစာၾကဴေမာင္ (ေယာေျမ) ၊ စာမ်က္ႏွာ ၈ - ၂၉ - ၃၁ - ၃၂ - ၅၈ -၅၉ - ၆၀ ။

(၂၃) ပါေမာကၡ ေဒါက္တာႏုိင္ပန္းလွ၏ သုေတသနစာေပမ်ား ေဒါက္တာႏုိင္ပန္းလွ စာမ်က္ႏွာ ၁၇၇ ။

(၂၄) ျမန္မာ႔ရြဲပညာ မွတ္ေက်ာ္ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၂၅ ။

(၂၅) ပအုိ၀္းယဥ္ေက်းမႈမဂၢဇင္း ၊ ၁၉၇၈ တကၠသုိလ္မ်ား(ရန္ကုန္) စာမ်က္ ၄၇ ။

(၂၆) ျပည္ေထာင္စု သမုိင္းမွတ္တုိင္မ်ား ဦးသိန္းပာန္ မပာာ၀ိဇၨာဘြဲ႕ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၃၁ ။

(၂၇) ကန္ၾကီးသာသနာပုိင္မွတ္တမ္း ေတရသမေရႊက်င္နိကာယ သံဃရာဇာေရႊက်င္သာသနာပုိင္ကန္ၾကီး ဆရာေတာ္ဘုရား၏ သာသနာေရး ေလာကေရး အေထြေထြ မွတ္စု ၊ စာမ်က္ႏွာ ၂၀၃ ၊ ၁၅၉ ။

(၂၈) ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ေရစၾကိဳ အရွင္ဧသိက စာမ်က္ႏွာ ၉၂ ။

(၂၉) PNO ဥကၠ႒ ျဖားတန္ ဦးေအာင္ခမ္းထီ၏ ေနာင္ခဲတြင္ ျမြက္ၾကားေသာ မွတ္တမ္းတိတ္ေခြမွ

(၃၀) ဘိကၡဳနီသာသနာႏွင္႕ သီလရွင္သမုိင္း ရေ၀ထြန္း ၁၉၉၈ ႏုိ၀င္ဘာ စတုတၳအၾကိမ္ စာမ်က္ႏွာ ၁၀၀။

(၃၁) ျမန္မာ႕စာတုိက္ၾကီးမ်ား ဒဂံုညႊန္႕ ၂၀၀၀ျပည္႕ႏွစ္ ၊ ဒီဇင္ဘာလထုတ္ သုတစြယ္စံုမဂၢဇင္း အမွတ္ ၂၁၇ စာမ်က္ႏွာ ၁၁၈ ။

(၃၂) ဗုဒၶႏွင္႕ ျမန္မာလူမ်ိဳး ဦးလွသိန္းထြဋ္ ဓမၼာစရိယ (B.A) စာမ်က္ႏွာ ၁၅၃-၁၅၄ ။

(၃၃) ေရွးေပာာင္းသုေတသနႏွစ္ခ်ဳပ္ အစီရင္ခံစာ ၊ ဗပာုိပံုႏွိပ္တုိက္ ၊ ၁၉၆၆ ၊ စာမ်က္ႏွာ ၂ ၊ ၁၃ ။

(၃၄) ပုဂံေခတ္ ျမန္မာစာ ပထမတြဲ ေစာ္လူ ( ပခုကၠဴဦးအံုးေဖ စာေပဆုရ) စာမ်က္ႏွာ ၂၀ - ၂၁ ။

(၃၅) ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ေရစၾကိဳ အရွင္ဧသိက ေရွးေပာာင္းမြန္ေက်ာင္စာေပါင္းခ်ဳပ္ အပိုင္း (၂) ဦးခ်စ္သိန္း စာမ်က္ႏွာ ၁၄ ။

(၃၆) ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ ေရစၾကိဳ အရွင္ဧသိက ၊ စာမ်က္ႏွာ ၉၄ ။

(၃၇) ႏုိင္ငံသမုိင္းသုေတသနစာေစာင္ (၅) ၊ တရုတ္မွတ္တမ္းလာေရွးေပာာင္း ျမန္မာႏုိင္ငံ အမည္တစ္ခု ၊ ရည္စိန္ သုေတသနမူး ၊ စာမ်က္ႏွာ (၂၀) ။

(၃၈) ပာန္လင္းေရႊျပည္ ၊ စန္းယံုေအာင္ ၊ ၁၉၅၅ ခု ၊ ယဥ္ေက်းမႈ စာေစာင္ ။