ေမတၱသုတ္ က်င့္စဥ္

ေမတၱသုတ္ က်င့္စဥ္

၀ါဆိုလျပည့္ ဓမၼစၾကာအခါေတာ္ေန႔

ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအတြက္ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔သည္ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ ျဖစ္သည္။
၀ါဆိုလျပည့္ေန႔တြင္ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရား အေလာင္းေတာ္သည္ တုသိတာနတ္ျပည္မွ သက္ဆင္း၍ လူ႔ျပည္၌ ပဋိသေႏၶတည္ခဲ့သည္။
၀ါဆိုလျပည့္ေန႔မွာပင္ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳမင္းသားသည္ ေတာထြက္ေတာ္မူခဲ့သည္။
ထို႔ျပင္ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔မွာပင္ ဘုရားရွင္သည္ ပဥၥ၀ဂၢီ ၅-ဦးကို ဓမၼစၾကာတရားဦး ေဟာေတာ္မူခဲ့သည္။
ထိုမွ်မက ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔မွာပင္ ဘုရားရွင္သည္ သာ၀တၳိျပည္ သရက္ျဖဴပင္ရင္း၌ တိတၳိမ်ားကို ႏွိမ္နင္း၍ တန္ခိုးျပာဋိဟာ ျပေတာ္မူခဲ့သည္။
( သေႏၶ, ေတာထြက္, ဓမၼစက္, ေဟာျမြက္သံခ်ိဳ လ-၀ါဆို)
ထိုထိုအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔ကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔က ေန႔ထူးေန႔ျမတ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ဤေန႔ထူးေန႔ျမတ္တြင္ ပါ၀င္ေသာ ဓမၼစၾကာတရား ေဟာေတာ္မူသည့္ ၀ါဆိုလျပည့္ေန႔ကို ဓမၼစၾကာအခါေတာ္ေန႔ဟူ၍ သတ္မွတ္ထားသည္။
ဘုရားရွင္သည္ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ကို မိဂဒါ၀ုန္ေတာရွိ ပဥၥ၀ဂၢီ ၅-ဦးကို ေဟာေျပာေတာ္မူခဲ့သည္။
ယင္းသုိ႔ေဟာေျပာရာတြင္ ပဥၥ၀ဂၢီ ၅-ဦးႏွင့္အတူ နတ္ျဗဟၼာ ၁၈-ကုေဋတို႔ နာယူၾကသည္ဟူ၍ က်မ္းဂန္၌ ဆိုထားသည္။

ဓမၼစၾကာတရားေခၚ ဓမၼစၾကာသုတၱန္သည္ အလြန္ထူးျမတ္သည္။ ဘုရားရွင္သည္ ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူျပီးေနာက္ ဦးဦးျဖားျဖား ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ တရားေဒသနာေတာ္ ျဖစ္သည္။ ဤဓမၼစၾကာသုတၱန္ကို ပိဋကတ္က်မ္းဂန္မ်ား၌ ဓမၼစကၠ ပ၀တၱန သုတၱန္ဟူ၍ ေခၚဆိုထားသည္။

ဓမၼစၾကာတရားေတာ္တြင္ ေရွးဦးစြာ ၀ဲယာအစြန္း ႏွစ္ပါးကို ေရွာင္ၾကဥ္ရန္ ေဟာေျပာထားသည္။ ၀ဲယာအစြန္းႏွစ္ပါး ဟူသည္ ကာမသုခလႅိကာႏုေယာဂ တည္းဟူေသာ ကာမဂုဏ္ခ်မ္းသာတို႔ကို ခံစားေပ်ာ္ပါးျခင္း၊
အတၱကိလမထာႏုေယာဂ တည္းဟူေသာ မိမိကိုယ္ကို ဒုကၡေပး၍ က်င့္ၾကံအားထုတ္ျခင္း၊
ယင္း ၂-ပါးတို႔ကို ေရွာင္ၾကဥ္၍ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာ ရရွိေရးအတြက္ကို မဇၩိမာပဋိပဒါ အလယ္လမ္းစဥ္ ျဖစ္ေသာ မဂၢင္ရွစ္ပါးကို က်င့္ၾကံအားထုတ္ရန္ ညႊန္ျပေတာ္မူသည္။

မဂၢင္ရွစ္ပါး ဟူသည္-
(၁) သမၼာ ဒိ႒ိ=ေကာင္းျမတ္စင္ၾကယ္ေသာ သိျမင္မႈ။
(၂) သမၼာ သကၤပၸ=ေကာင္းျမတ္စင္ၾကယ္ေသာ ၾကံစည္မႈ။
(၃) သမၼာ ၀ါစာ=ေကာင္းျမတ္စင္ၾကယ္ေသာ ၀စီကံမႈ။
(၄) သမၼာ ကမၼႏၲ=ေကာင္းျမတ္စင္ၾကယ္ေသာ ကာယကံမႈ။
(၅) သမၼာ အာဇီ၀=ေကာင္းျမတ္စင္ၾကယ္ေသာ အသက္ေမြးမႈ။
(၆) သမၼာ ၀ါယာမ=ေကာင္းျမတ္စင္ၾကယ္ေသာ အားထုတ္မႈ။
(၇) သမၼာ သတိ=ေကာင္းျမတ္စင္ၾကယ္ေသာ ေအာက္ေမ့မႈ။
(၈) သမၼာ သမာဓိ=ေကာင္းျမတ္စင္ၾကယ္ေသာ တည္ၾကည္မႈ-တို႔ ျဖစ္သည္။

ထို႔ေနာက္ ဆက္လက္၍ သစၥာေလးပါးကို ေဟာေတာ္မူသည္။
သစၥာေလးပါးကား-
(၁) ဆင္းရဲအမွန္ဟူေသာ ဒုကၡသစၥာ။
(၂) ဆင္းရဲျဖစ္ေၾကာင္းအမွန္ဟူေသာ သမုဒယသစၥာ။
(၃) ဆင္းရဲခ်ဳပ္ျငိမ္းရာအမွန္ဟူေသာ နိေရာဓသစၥာ။
(၄) ဆင္းရဲခ်ဳပ္ျငိမ္းရာသို႔ ေရာက္ေၾကာင္းအမွန္ဟူေသာ မဂၢသစၥာ-ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

ဘုရားရွင္က ဤတရားတို႔ကို ပူေဇာ္မႈ၊ ယံုၾကည္မႈ သက္သက္မ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ ကိုယ္တိုင္ က်င့္ၾကံပြားမ်ား အားထုတ္ရမည္ဟူ၍လည္း ညႊန္ျပထားေတာ္မူသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကၽြႏု္ပ္တို႔သည္ ဤေန႔ထူးေန႔ျမတ္ျဖစ္ေသာ ၀ါဆိုလျပည့္ ဓမၼစၾကာအခါေတာ္ေန႔တြင္ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ကို ဆင္ျခင္သံုးသပ္၍ ကိုယ္တိုင္ တတ္စြမ္းသမွ် က်င့္ၾကံပြားမ်ား အားထုတ္သင့္ေပသည္။ အထူးသျဖင့္ သစၥာေလးပါးတြင္
ဒုကၡသစၥာကို ပိုင္းျခား၍ သိရမည္။
သမုဒယသစၥာကို ပယ္ရမည္။
နိေရာဓသစၥာကို မ်က္ေမွာက္ျပဳ(ဆိုက္ေရာက္)ရမည္။
မဂၢသစၥာကို ပြားမ်ားရမည္-ဟူေသာ အခ်က္ ၄-ခ်က္ကို ခႏၶာဉာဏ္ေရာက္ ႏွလံုးသြင္း၍ ေလ့လာမွတ္သား ျပဳက်င့္သင့္ေပသည္။

ဤသစၥာေလးပါးတရားကို ခႏၶာဉာဏ္ေရာက္ သိရွိႏိုင္ရန္အတြက္ ၀ိပႆနာတရားစခန္းမ်ားသို႔ ၀င္ေရာက္အားထုတ္ျပီးေနာက္ ေန႔စဥ္ အခ်ိန္အားလပ္ခြင့္ရတိုင္း တရားအားထုတ္ ရႈမွတ္သင့္သည္ဟုလည္း ကၽြႏ္ု္ပ္တို႔ ခံယူမိပါသည္။

ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶေန႔

ကဆုန္လျပည့္ေန႔သည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔၏ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ႀကီး ျဖစ္ေပသည္။

(၁) ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သုေမဓာရွင္ရေသ့သည္ ဤဘဒၵကမၻာ၌ ေလးဆူေျမာက္ျဖစ္ေသာ ေဂါတမအမည္ျဖင့္ ဘုရားစင္စစ္ ဧကန္ျဖစ္လိမ့္မည္ဟု ဒီပကၤရာ ျမတ္စြာဘုရားထံမွ နိယတဗ်ာဒိတ္ကို ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ ခံယူခဲ့သည္။

(၂) မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈-ခု ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ ေဂါတမဘုရားအေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳမင္းသားအား ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့သည္။

(၃) မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခု ကဆုန္လျပည့္ေန႔ အရုဏ္တက္ခ်ိန္တြင္ ေဂါတမဘုရားအေလာင္းေတာ္သည္ သဗၺညဳတဉာဏ္ေတာ္ကို ရရွိ၍ ဘုရားျဖစ္ေတာ္မူခဲ့သည္။

(၄) မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈-ခု ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ မလႅာမင္းတို႔၏ အင္ၾကင္းဥယ်ဥ္၌ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္ေတာ္မူခဲ့သည္။

ဤသို႔ ထူးျခားခ်က္ ၄-ရပ္ႏွင့္ ျပည့္စံုသျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အေပါင္းတို႔က ကဆုန္လျပည့္ေန႔အား ဘုရားေန႔ဟု သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဘုရားရွင္သည္ ဤေန႔ဤအခါ၌ သဗၺညဳတေရႊဉာဏ္ေတာ္ကို ရေတာ္မူရန္အတြက္ ေဗာဓိပင္အား အမွီျပဳ၍ တရားအားထုတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔သည္ ေဗာဓိပင္အား ေရသြန္းေလာင္းျခင္းစေသာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈတို႔ကို ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ေရသြန္းေလာင္းၾကသည္မွာ ကဆုန္လတြင္ ေရရွားျပတ္လပ္၍ ညႇိဳးေလ်ာ္အံ႔ဆဲျဖစ္ေသာ ေဗာဓိပင္ကို လန္းဆန္းစိုေျပေစရန္အတြက္ ျဖစ္ေပသည္။

ထိုအေလ့အထသည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔တြင္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားျခင္းမရွိဘဲ ယေန႔ထက္တိုင္ ရွင္သန္ဆဲျဖစ္သည္။ ႏွစ္စဥ္အျမဲပင္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ ေညာင္ေရသြန္းပြဲမ်ား ျပဳလုပ္လ်က္ရွိၾကသည္။

ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔၏ ေကာင္းျမတ္ေသာ အစဥ္အလာျဖစ္၍ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာႀကိဳဆိုပါသည္။ ဤသို႔ႀကိဳဆိုရာမွ ဗုဒၶေန႔ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ ဂုဏ္ေတာ္ကို အထူးေအာက္ေမ့ ႏွလံုးသြင္းလ်က္ ဗုဒၶတရားေတာ္ကို ထာ၀စဥ္ ပိုမိုက်င့္ၾကံအားထုတ္သင့္ေၾကာင္း ကၽြႏ္ုပ္တို႔ တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္အပ္ပါသည္။

ဒု႒ဂါမဏိမင္း အဓိ႒ာန္

အတၱသုခါယ ၀ါယေမာ၊ ေနေသာ မမ ကဒါစိပိ။
သမၺဳဒၶ သာသနေႆ၀၊ ဌပနာယ အယံ မမ။ ( မဟာ၀င္)

မမ=အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာႏွင့္ ပညာစီးပြား အက်ိဳးမ်ားကို တိုးပြားေစလို ဤငါ့ကိုယ္၏။

အတၱသုခါယ=မိမိတြက္သာ တသက္လွ်ာမွ် ခ်မ္းသာသုခ ျပည့္၀ဖို႔အက်ိဳးငွါ။

ဧေသာ ၀ါယေမာ=သို႔ကေလာက္ျပင္းျပ ဇြဲလုံ႔လျဖင့္ ေန႔ညမအား လြန္ႀကိဳးစားျခင္းသည္။

ကဒါစိပိ= ေန႔စဥ္မွန္မွန္ ျပဳဖို႔ရန္မ်ား မဆိုထားဘိ စိတ္အားျဖင့္ၾကံ တခါတရံမွ်လည္း။

န ေဟာတိ=စင္စစ္ မျဖစ္ပါေခ်။

မမ=ငါ၏။

အယံ ၀ါယေမာ=ေရွးေရွးအေလာင္း သူေတာ္ေကာင္းတို႔ ထံုးေဟာင္းရည္မွန္း ဤႀကိဳးပမ္းျခင္းသည္။

သမၺဳဒၶ သာသနႆ=ဗုဒၶဘုရား တည္ေထာင္ထားသည့္ အမ်ားတြက္တာ သာသနာေတာ္ႀကီးကို။

ဌပနာယ ဧ၀=ျမဲျမံခိုင္ၾကံ႔ တည္တံ႔ေစျခင္း အက်ိဳးငွါသာလွ်င္။

ေဟာတိ=စိတ္ျဖင့္လည္းၾကံ ႏႈတ္ျဖင့္အံလ်က္ အမွန္ပင္ ျဖစ္ပါေပ၏။

ဗုဒၶေဃာသ ဆုေတာင္း ၄-ခ်က္

စိရံ တိ႒တု သဒၶေမၼာ၊ ဓေမၼ ေဟာႏၲဳ သဂါရ၀ါ။
သေဗၺပိ သတၱာ ကာေလန၊ သမၼာ ေဒေ၀ါ ပ၀ႆတု။

(၁)
သဒၶေမၼာ=ပရိယတ္ ပဋိပတ္ ပဋိေ၀ဓဟု သဒၶမၼတြင္ေခၚ သာသနာေတာ္ သံုးရပ္သည္။

စိရံ=အႏွစ္ငါးေထာင္ ျမားေျမာင္ရွည္ၾကာ အခါကာလပတ္လံုး။

တိ႒တု=၀ိတ႑၀ါဒီ ရန္မသီဘဲ လွ်ံျခည္ေ၀ရႊမ္း ေနစက္၀န္းသို႔ တည္ထြန္းေတာက္ပပါေစသတည္း။

(၂)
သေဗၺပိ=ၾကြင္းမဲ့ဥႆံု အလံုးစံုလည္းျဖစ္ကုန္ေသာ။

သတၱာ=လူ နတ္ ျဗဟၼာ သတၱ၀ါတို႔သည္။

ဓေမၼ=ရွင္ေစာဘုရား ေဟာၾကားျမြက္ေဖာ္ တရားေတာ္၌။

သဂါရ၀ါ ေဟာႏၲဳ=ကိုးကြယ္ရာစစ္ ဧကန္ျဖစ္ဟု နစ္နစ္ကာကာ ယံုၾကည္စြာျဖင့္ ပညာဆီမီး ထြန္းညႇိသီး၍ ေက်ာက္ထီးအတူ အေလးမူၾကပါေစကုန္သတည္း။

(၃)
ေဒေ၀ါ=လူသူအေပါင္း ပြားစည္းေညာင္းေအာင္ ေၾကာင္းရင္းမွန္တံု ေက်းဇူးပံုသား ပဇၨဳန္ေခၚလွ်င္း မိုးနတ္မင္းသည္။

ကာေလန=ရြာခ်ိန္သင့္ရာ ညဥ့္အခါ၌။

ပ၀ႆတု=အရည္ထန္စြာ ျမိဳ႔ျပည္ရြာတို႔ သာယာတင့္ေမာ စည္ပင္ေျပာေအာင္ ေျဖာေျဖာ၀ွန္၀ွန္ ရြာျဖိဳးသြန္းပါေစသတည္း။

(၄)
ယထာ ရကၡႎသု ေပါရာဏာ၊ သုရာဇာေနာ တေထ၀ိမံ။
ရာဇာ ရကၡတု ဓေမၼန၊ အတၱေနာ၀ ပဇံ ပဇံ။

ေပါရာဏာ=ေရွးအထက္ေက်ာ္ အခါေတာ္က ေတေဇာ္ထြန္းသစ္ ဘုန္းေရာင္လွစ္ၾကကုန္ေသာ။

သုရာဇာေနာ=မဟာသမၼတ ဤသို႔စသည့္ ဘုရားအေလာင္း ေရွးမင္းေကာင္းတို႔သည္။

ပဇံ=တိုင္းသားျပည္သူ ဗိုလ္လူအေပါင္းကို။

ဓေမၼန=ရာဇဓံဆယ္ပါး မင္းက်င့္တရားျဖင့္။

ရကၡႎသု ယထာ=မိဘအရာ တည္ေနကာျဖင့္ ျပစ္ဆာမလိမ္း ရန္မာန္ျငိမ္းေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ကုန္သကဲ့သို႔။

တေထ၀=ထုိဘုရားအေလာင္း ေရွးမင္းေကာင္းတို႔ အတူသာလွ်င္။

ရာဇာ=ႏွလံုးဉာဏ္ရည္ လက္ရံုးရည္ျဖင့္ ျမန္ျပည္ေထာင္စု စိုးမိုးျပဳသား သမုတိနတ္ တို႔မင္းျမတ္သည္။

ဣမံ ပဇံ=ေမတၱာခ်ည္ေႏွာင္ ညီႏွင့္ေနာင္ဟု ျပည္ေထာင္စုသား ဤလူမ်ားကို။

ဓေမၼန=ရာဇဓံဆယ္ပါး မင္းက်င့္တရားျဖင့္။

အတၱေနာ ပဇံ ဣ၀=ရင္မွေပါက္ဖြား မိမိသားကဲ့သို႔။

ရကၡတု=ေမတၱာ ကရုဏာ ျဖန္႔ခ်ိကာျဖင့္ သဒၶါေဆာ္ႏႈိး ျဗဟၼစိုရ္မိုးကို ေစြျဖိဳးသြန္ကာ တိုင္းရပ္သာေအာင္ ပညာ၀ုန္ေတာက္ တံခြန္ေဆာက္၍ ေစာင့္ေရွာက္ခ်ီးပင့္ႏိုင္ပါေစသတည္း။

( အ႒သာလိနီက်မ္း နိဂံုးမွ ျဖစ္၍ မဟာဗုဒၶ၀င္ ဆ႒မတြဲ ဒုတိယပိုင္းမွ အနက္ျပန္ ျဖစ္ပါသည္။)

ေအာင္ျခင္း ဂါထာေတာ္

ဥံဳ နေမာ ေတ ၀ိေဇတံု ေမ၊ ဇယေတာ ဒဒေတာ ဇယံ။
န႒ထမၻံ သဗၺသႏၲံ၊ ကရ ေမ ဇယမဂၤလံ။

ဥံဳ=အႏၲရာယ္ကင္း ရန္စြယ္ရွင္း၍ ေကာင္းျခင္းစဥ္ကာ မယွဥ္သာေအာင္ မဂၤလာႀကီး ျဖစ္ပါေစသတည္း။

န႒ထမၻံ=ေထာက္ပံ႔မည့္သူ ကူညီမည့္နတ္ ရံပတ္၀ဲယာ ျဗဟၼာလည္း မရွိပါဘဲ။

သဗၺသႏၲံ=ကိုယ္ေနရွိန္မပ်က္ တသိန္းထြက္ဖို႔ ျငိမ္သက္ေဖြးျဖဴ ေအးေအးလူလူသာလွ်င္။

ဇယေတာ=ပါရမီစက္ဟုန္ လက္နက္စံုျဖင့္ ခ်က္ကုန္မလြဲ ပြဲတိုင္းမေရွာင္ ႏႊဲတိုင္းပင္ ေအာင္ျမင္ေတာ္မူေပထေသာ။

ဇယံ ဒဒေတာ=ေအာင္ရာစည္းကမ္း ေအာင္နည္းလမ္း၌ မွီးျငမ္းမလစ္ အသစ္အဆန္း တစ္ဂဏန္းက မွန္းဆ၍ေမွ်ာ္ ပန္းရေအာင္လည္း လမ္းျပေပးသနားေတာ္မူေပထေသာ။

ေတ တ၀=မကိုဋ္ေရာင္လွ်ံ ဥေသွ်ာင္ပ်ံမွာ ေအာင္လံစြင့္စြင့္ လႊင့္တလူလူ ေအာင္ေတာ္မူ ျမတ္ဘုရားအား။

ေမ အမွာကံ=မေအာင္ေသးခင္ ေအာင္ေၾကြးတင္၍ ေအာင္ျမင္ရန္ေမွ်ာ္ ဘုရားတပည့္ေတာ္တို႔၏။

၀ိေဇတံု=မေရွာင္ခပင္း အေခါင္ႏွင္း၍ ေအာင္ျခင္းႀကီး ေအာင္ပါရျခင္း အက်ိဳးငွါ။

နေမာ=ေအာင္ခဲ့သည့္ တန္ခိုးဂုဏ္ကို အမ်ိဳးစံု မွန္းဆ၍ တမ္းတရွိခိုးပါ၏ဘုရား။

ေမ အမွာကံ=မေအာင္ေသးခင္ ေအာင္ေၾကြးတင္၍ ေအာင္ျမင္ရန္ေမွ်ာ္ ဘုရားတပည့္ေတာ္တို႔အား။

ဇယမဂၤလံ=ေအာင္ရန္အတိတ္ ေအာင္နိမိတ္ျဖင့္ ေအာင္ဘိသိက္သြင္း ေအာင္ဟိတ္က်င္းလ်က္ ေအာင္ျခင္းဆင္ကာ မဂၤလာကို။

ကရ=သေျပအႏု ေငြခရုျဖင့္ ေဇယ်တုပံု ေမရုတုန္ေအာင္ အဖံုဖံု အမႈေအးေစဖို႔ ျပဳေပးေတာ္မူပါ့ ေအာင္ေတာ္မူ အရွင္ျမတ္ႀကီးဘုရား။