အျမင့္ျမတ္ဆုံးအမ်ိဳးသမီး (သို႔မဟုတ္)အနိုင္းမဲ့အျဖည့္ခံ အပိုင္း(၄)

ဗုဒၶဘာသာ ဇစ္ျမစ္ ( ၂၀ ) ပညာပါရမီ

အမွန္စင္စစ္ ပညာ၏သေဘာဟူသည္ ေလာက၏သက္ရွိသက္မဲ့ ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ရပ္အားလုံးကုိ ၎တုိ႔၏သဘာဝအစစ္အမွန္အတုိင္း သိျမင္နားလည္ျခင္းပင္တည္း။ထုိစကားကုိအနည္းငယ္ခ်ဲ႔ပါအ့ံ။ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ သက္ဆုိင္ရာဘာသာရပ္မ်ားကုိ သင္ယူၾကရ သင္ၾကားေပးၾကရ၏။ အဘယ္အတြက္နည္း၊ သက္ဆုိင္ရာဘာသာရပ္၏ မူလသေဘာသဘာဝအစစ္အမွန္ကုိ သိျမင္နားလည္ေရးအတြက္ပင္တည္း။ မွန္၏။ ဝိဇၨာဘာသာရပ္မ်ားကုိသင္ျခင္းသည္ ထုိဝိဇၨာဘာသာရပ္မ်ား၏သေဘာကုိ သူ႔သဘာဝအတုိင္းသိနားလည္ဘုိ႔ျဖစ္သကဲ့သုိ႔ သိပၸံဘာသာရပ္မ်ားကုိသင္ျခင္းသည္လည္း ထုိ႔အတူပင္ျဖစ္၏။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ ေက်ာင္းမ်ားတြင္သင္ေသာ ဘာသာရပ္မ်ားသာလွ်င္ ပညာေရးျဖစ္သေလာ၊ သို႔မဟုတ္ ေက်ာင္းပညာရပ္မွတစ္ပါး အျခားေသာ မိမိပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ေတြ႔ၾကံဳ ျမင္ၾကား ထိသိေနရေသာ ေလာကျဖစ္စဥ္ လူမႈေရးျဖစ္စဥ္စသည္တုိ႔သည္လည္း ပညာေရးမဟုတ္ေလသေလာ။ေသခ်ာစြာေစ့ငုၾကည့္ပါက  ေလာက၏နယ္ပယ္တုိင္း အရာရာတုိင္း အဆင့္တုိင္းတြင္ ယူတတ္ပါက ပညာရပ္မ်ားစြာရွိ၏။ ယေန႔ပညာရပ္အားလံုးသည္ ေလာကထဲမွရယူလာေသာ ပညာရပ္မ်ားပင္မဟုတ္ပါေလာ။အမွန္စင္စစ္ ေလာေကာ သတၱာနမာေစေရာ ဟူေသာစကားအရ ေလာကၾကီးသည္ သတၱဝါအားလံုး၏ ဆရာျဖစ္၏။ ထုိေလာကဆရာထံမွ သင္ယူစရာမ်ား မကုန္ႏုိင္ မခန္းႏုိင္ရွိ၏။ မွန္၏။ ယေန႔ ပညာရွင္ဆုိသူမ်ားႏွင့္ ပညာရွာမွီးၾကသူမ်ားသည္ ပညာကုိအဘယ္မွရသနည္း။ ေလာကထံမွ ေလာကထဲမွရ၏။ ေလာကဟူေသာဆရာထံမွသင္ယူၾကရ၏။ အမ်ားသိၾကသည့္အတုိင္း ေလာကသည္ သတၱေလာက၊ သခၤါရေလာက၊ ဩကာသေလာက ဟူ၍သုံးပါးရွိ၏။ ထုိသုံးပါးတြင္ သတၱေလာကျဖစ္သည့္ သက္ရွိသတၱဝါမ်ားထံမွလည္း ပညာမ်ားရ၏။ ရန္သူထံမွလည္း ပညာရႏုိင္၏။ ခ်စ္သူထံမွလည္း ရႏုုိင္ျပန္၏။ အနိမ့္ႏွင့္အျမင့္ ခ်မ္းသာႏွင့္ဆင္းရဲ ပညာရွိႏွင့္ ပညာမဲ့ ဂုဏ္ရွိႏွင့္ ဂုဏ္မဲ့ အာဏာရွိႏွင့္ အာဏာမဲ့ စသည့္စသည့္ အလႊာမ်ိဴးစုံတုိ႔ထံမွလည္း ပညာမ်ားရယူဆည္းပူးႏုိင္၏။ ယူတတ္ဘုိ႔ ယူႏုိင္ဘုိ႔သာ ပဓာနျဖစ္၏။ ထုိ႔ျပင္ တိရစၦာန္မ်ားထံမွေသာ္လည္းပညာရႏုိင္၏။ အထင္ရွားဆုံး ဥပမာျပရလွ်င္ မုဆုိးဆုိင္သင္ ဟူေသာစကားအရ ဆုိင္ဟူေသာတိရစၦာန္၏ အျပဳအမူမ်ားမွ မုဆုိးလုိက္နည္းပညာကုိရႏုိင္၏။ ပုရြက္ဆိတ္ကေလးမ်ား စည္းလုံးညီညြတ္စြာ အစာရွာေဖြစုေဆာင္းမႈကုိၾကည့္၍ သူတုိ႔ထံမွ ညီညြတ္ေရးစိတ္ဓါတ္မ်ား ခ်စ္ခင္ေရးႏွလုံးသားမ်ား အတၱမာနစြဲကင္းကင္းျဖင့္ အျပန္အလွန္အမွီျပဳကာ ကုိင္းကြ်န္းမွီ ကြ်န္းကုိင္းမွီ ေနထုိ္င္ျခင္း စိတ္ဓာတ္မ်ားကုိရႏုိင္၏။ ပ်ားေကာင္မ်ား သူတုိ႔၏အုံကုိ အသက္ေပး၍သတၱိရွိရွိ ကာကြယ္ၾကပုံကုိၾကည့္၍ အမ်ိဴးသားေရးစိတ္ဓါတ္မ်ား ဇာတိေသြး ဇာတိမာန္မ်ား ရယူေပါက္ဖြားႏုိင္၏။ လူသားအခ်င္းခ်င္းထံမွ ပညာမ်ားလက္ဆင့္ကမ္းကာ ရယူခဲ့ၾက၊ ရယူေနၾကသည္ကုိကား အထူးေျပာဖြယ္မလုိေတာ့ေပ။ နတ္ျဗဟၼာမ်ားထံမွလည္း အသိပညာမ်ားရယူႏုိင္ျပန္၏။ ထုိ႔ျပင္ သခၤါရေလာကျဖစ္သည့္ ျပဳျပင္ ဖန္တီး ေျပာင္းလဲ ျဖစ္ပ်က္ဟူေသာသက္ရွိသက္မဲ့တုိ႔၏ ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ရပ္မ်ားမွလည္း ပညာမ်ားရယူႏုိင္ျပန္၏။ ယေန႔ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ျပ႒ာန္းထားၾကေသာ ဘာသာရပ္မ်ားကုိၾကည့္လွ်င္ အမ်ားစုသည္ သခၤါရေလာကမွ ထုတ္ယူထားၾကသည့္ ပညာရပ္မ်ားျဖစ္သည္ဟု မိမိနားလည္မိ ခံယူမိ၏။ ထုိ႔ျပင္ ဩကာသေလာကျဖစ္သည့္ တိရစၦာန္တုိ႔၏ ေနရာဘုံဌာန လူတုိ႔၏ေနရာဘုံဌာန ငရဲ နတ္ႏွင့္ ျဗဟၼာတုိ႔၏ေနရာဘုံဌာနမ်ားမွလည္း ပညာရပ္မ်ားရယူႏုိင္၏။ ပညာရပ္မွန္သမွ်ကုိ ထုိေလာကသုံးပါးထဲမွ ရႏုိင္ယူႏုိင္၏။ ထုိေလာကသုံးပါးထဲတြင္ ပညာရပ္မွန္သမွ် အားလုံးရွိ၏။ ေလာကီပညာရပ္မ်ားကုိသာမက ေလာကုတၱရာပညာရပ္မ်ားကုိပါ ထုိးထြင္းသိျမင္ဘုိ႔အေရးတြင္လည္း ထုိေလာကသုံးပါးကုိ သဘာဝအတုိင္းသိျမင္ေအာင္ အားထုတ္ၾကရ ၾကိဴးစားၾကရ၏။ထုိသုိ႔သိျမင္ေအာင္ ပညာပါရမီကုိျဖည့္က်င့္ျခင္းျဖင့္ ထုိေလာကသုံးပါးအေၾကာင္းကုိ သိစရာမွန္သမွ် တစ္စမက်န္ရေအာင္ အကုန္အစင္ သဘာဝအတုိင္းသိျမင္ေတာ္မူေသာေၾကာင့္လည္း ေလာကဝိဒူ ဟူေသာဂုဏ္ေတာ္ကုိ ဘုရားရွင္ပုိင္ဆုိင္ေတာ္မူျခင္းျဖစ္ပါ၏။ ထုိေလာကသုံးပါးထက္ သိစရာဘာမ်ားရိွပါေသးသနည္း။ ဘာဆုိဘာမွ်မရွိေတာ့။ ပညာသင္ျခင္းဟူသည္ ထုိေလာကသုံးပါးကုိသဘာဝအတုိင္းသိျမင္ေအာင္ သင္ယူေနၾကျခင္းျဖစ္၏။ ဤအခ်က္ကုိပင္ အေသးစိတ္ခြဲျခမ္း၍ ဘာသာရပ္အမ်ိဴးမ်ိဴးအျဖစ္သတ္မွတ္ထားၾကျခင္းပင္ျဖစ္၏။ မိမိဆုိလုိသည္မွာ ေက်ာင္းမ်ားတြင္သင္ေသာ ဘာသာရပ္မ်ားသည္သာ ပညာေရးမဟုတ္၊ ေက်ာင္းျပင္ပတြင္လည္း ယူတတ္ပါက မကုန္ႏုိင္မခမ္းႏုိင္ေသာ ပညာရပ္မ်ားရွိ၏ဟု ဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါ၏။ ယခုေလာေလာဆယ္ အနီးကပ္ဆုံးဥပမာကုိျပရလွ်င္ မုိက္ကရုိေဆာ့ဖ္ကုမၼဏီပုိင္ရွင္ သူေဌးၾကီးဘီလ္ဂိတ္သည္ ေက်ာင္းပညာေရး မျပီးဆုံးခဲ့။ သို႔ေသာ္ သူ၏ ေက်ာင္းျပင္ပတြင္ရွာေဖြထားေသာပညာစြမ္းအားေၾကာင့္ ယေန႔ ေအာင္ျမင္ေနသည္မွာ အထင္အရွားပင္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ျပင္ မၾကာမီကကြယ္လြန္သြားေသာ အက္ပ္ပဲကုမၼဏီ၏ အမႈေဆာင္အရာရွိခ်ဳပ္ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းၾကီးလူထြက္ စတိပ္ေဂ်ာ့ဘ္သည္လည္း ေက်ာင္းပညာေရးျပီးဆုံးခဲ့သူမဟုတ္ေခ်။ သမုိင္းကုိ အနည္းငယ္ဆန္႔ၾကည့္လွ်င္ အေမရိကားမွ နာမည္ေက်ာ္ သမတေဟာင္း ေအဗရာဟန္လင္ကြန္း၊ မိမိတုိ႔ဗမာျပည္မွ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးသန္႔တုိ႔သည္လည္း ေက်ာင္းပညာေရးျပီးခဲ့သူမ်ားမဟုတ္ၾက။ သုိ႔ေသာ္ ေလာကအတြက္ သူတုိ႔ရွာေဖြထားၾကေသာပညာမ်ားျဖင့္ တာဝန္ေက်ေအာင္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾက ေပးဆပ္ခဲ့ၾကသူမ်ားပင္တည္း။ ဂုဏ္ျပဳအတုယူ အားက်ထုိက္ေပစြတကား။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပညာသာလြန္သူသည္ အရာရာကိုသိကၡာရွိစြာ လႊမ္းမုိးႏုိင္၏။ ထုိပညာျဖင့္လႊမ္းမုိးႏုိင္ျခင္းသည္ ေရရွည္ခုိင္ခံ့၏။ တည္တံ့၏။ ခုိက္ရန္ကင္း၏။ ပညာရွင္သည္ အမ်ားကၾကည္ျဖဴစြာေပးေသာေနရာကုိ သိကၡာရွိစြာလက္ခံရယူ၏။ အာဏာရွင္သည္ သူ၏ေနရာအတြက္ မတရားနည္းျဖင့္ လုယူ၏။ဤသုိ႔ကြာခ်င္တုိင္းကြာျခားလွေတာ့၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ ဘုရားရွင္သည္ ပညာရဘုိ႔အေရးကုိသာ တုိက္တြန္းေတာ္မူခဲ့၏။ နည္းလမ္းျပေတာ္မူခဲ့၏။ ေလာက၏ၾကီးပြါးေရး စီးပြါးေရးနယ္ပယ္တြင္သာမက ေလာကုတၱရာနယ္ပယ္တုိင္ေအာင္  (သီလကုိအေျခခံေသာ) ပညာကုိသာ အသုံးျပဳရန္ညႊန္ၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ အႏႈိင္းမဲ့တန္ခုိးရွင္ျဖစ္ေတာ္မူေသာ္လည္း တန္းခုိးျပျခင္းကုိ မျဖစ္မေနလုိအပ္မွသာျပေတာ္မူခဲ့၏။ သူ၏ တပည့္သားသံဃာေတာ္တုိ႔ကုိလည္း တန္းခုိးမျပရန္ ပညတ္ပိတ္ပင္ထားေတာ္မူ၏။ ပိဋကတ္စာေပတြင္ မိမိေတြ႔မိသေလာက္ ဘုရားရွင္သည္ တန္ခုိးျပသည့္အၾကိမ္အလြန္နည္းပါးေတာ္မူ၏။အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ တန္ခုိးျပျခင္းကိစၥတြင္ အတုအေယာင္မ်ား အၾကံအဖန္မ်ား လိမ္ညာလုပ္ကုိင္စားေသာက္လုိသူမ်ား သာသနာေတာ္ကုိတန္ခုိးတုမ်ားျဖင့္ ဖ်က္ဆီးမည့္သူမ်ား ျဖစ္လာဘြယ္ရွိေသာေၾကာင့္ပင္တည္း။ အထူးသျဖင့္ ပညာသည္မည္မွ်အေရးပါ၍ မည္မွ်သာလြန္သည္ကုိ သာဓကျပရလွ်င္ အထင္ရွားဆုံးမွာ ဘုရားရွင္ပင္တည္း။ အဘယ္ေၾကာင့္ဘုရားျဖစ္သနည္း။ အဓိကအားျဖင့္ ပညာေၾကာင့္ဘုရားျဖစ္၏။ တန္ခုိးအဓိကေၾကာင့္မဟုတ္ေခ်။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ရဟႏၱာျဖစ္သနည္း။ ပညာေၾကာင့္ပင္တည္း။ အဘယ့္ေၾကာင့္ သံသရာမွအဆုံးတုိင္ထိ အျပီးအျပတ္လြတ္ေျမာက္ႏုိင္သနည္း။ ပညာေၾကာင့္ပင္တည္း။ ထုိပညာဟူသည္ ယေန႔သင္ၾကားေနၾကေသာ ေက်ာင္းပညာေရးမ်ားမဟုတ္။ အဟုတ္အစစ္ကား မဂ္ပညာ ဖုိလ္ပညာတုိ႔ပင္ျဖစ္သတည္း။ ထုိ႔ေၾကာင့္ေလာကီသံသရာတြင္ က်င္လည္စဥ္ သိကၡာရွိစြာ ဂုဏ္ယူထုိက္စြာ ျမတ္ႏုိးထုိက္စြာ ထိပ္တန္းသုိ႔ေရာက္ေစႏိုင္သည္မွာလည္း ပညာပင္တည္း။ ထုိေလာကီမွလြတ္ေျမာက္၍ ေလာကုတၱရာသုိ႔ေရာက္ေစႏုိင္သည္မွာလည္း ပညာပင္တည္း။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလာကီ ေလာကုတၱရာ ႏွစ္ျဖာႏွစ္ဘဝတြင္ ပညာသည္အေရးပါလွ၏။ပညာရေရးအေလးေပးသင့္လွ၏။ ပညာေၾကာင့္ပင္ မိမိတုိ႔ထက္အေျပးျမန္ေသာ ျမင္းကုိထိန္းေက်ာင္းကာ ေမာင္းႏွင္ တက္စီးႏုိင္ခဲ့၏။ မိမိတုိ႔ထက္ အားၾကီးေသာဆင္ကုိ ခုိင္းစားႏုိင္၏။ ပညာ၏ အက်ိဴးအျမတ္တုိ႔မွာ မ်ားျပားလွစြာ၏။ ဤအေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ အခန္း ၁၉ တြင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေရးခဲ့ျပီးျဖစ္ပါ၏။ ပညာႏွင့္ပတ္သက္၍ ပိဋကစာေပတြင္ ဤသုိ႔အဓိပၸယ္ဖြင့္ဆုိကာ အဆင့္သတ္မွတ္ေလ၏။ 

ဗုဒၶဘာသာ ဇစ္ျမစ္ ( ၂၁ ) ပညာပါရမီ

ပညာရည္အဆင့္အတန္းကုိ ပိဋကတ္စာေပမ်ားအဆုိအရ ဤသုိ႔သုံးဆင့္ပုိင္းျခားသတ္မွတ္ႏုိင္၏။ ၁။ သညာသိအဆင့္၊ ၂။ ဝိညာဥ္သိအဆင့္ႏွင့္ ၃။ ပညာသိအဆင့္ဟူ၍။ ဤအေၾကာင္းအရာမ်ားကုိ မိမိတုိ႔ ကုိရင္ငယ္ စာသင္သားဘဝတြင္သင္ၾကားခဲ့ရ၏။ သုိ႔ေသာ္ ယၡဳကဲ့သုိ႔ခ်ဲ႔ထြင္ကာ မခံစားတတ္၊ မျမင္တတ္၊ နားမလည္တတ္ခဲ့ေခ်။ အထက္ပါ ပညာရည္အဆင့္သုံးဆင့္တြင္ နံပါတ္တစ္ျဖစ္သည့္ သညာသိအဆင့္ကုိဦးစြာပထမ တင္ျပလုိ္ပါ၏။ သညာဟူသည္ မွတ္သားျခင္းသေဘာမွ်ပင္တည္း။ အရာရာကုိ သူျမင္သည့္အတုိင္း ၾကားသည့္အတုိင္း သင္ေပးထားသည့္အတုိင္း မွတ္သားျခင္းျဖစ္၏။ မိမိတုိ႔၏ ဆုိင္ရာပသာဒရုပ္မ်ားျဖင့္ အာရုံငါးပါးကုိ ထိေတြ႔ကာလက္လွမ္းမီသေလာက္ မွတ္သားရုံသက္သက္မွ် သိျခင္းသေဘာသည္ သညာသိျဖစ္၏။ ေလးနက္ ခုိင္ခံ့၍ အႏွစ္အဆံပါေသာ အသိမဟုတ္ေခ်။ ေမ့ေပ်ာက္တတ္သလုိ ေမ့ေပ်ာက္သြားပါကလည္း ဘာမွ်မက်န္ေတာ့ေသာ အသိအဆင့္မွ်သာျဖစ္၏။ ကုိယ္ပုိင္ဥာဏ္ကုိအားစုိက္၍ စူးစမ္းျခင္း ေဝဘန္သုံးသပ္ျခင္း ေၾကာင္းက်ိဴးယုတၱိကုိဆင္ျခင္ေဆြးေႏြးျခင္းတုိ႔မပါဝင္ေပ။  အမွန္စင္စစ္ လူသားအပါအဝင္ သတၱဝါတုိင္းသည္ ထုိသညာသိအဆင့္မွစ၍ သင္ၾကားခဲ့ၾကရ၏။ နားလည္ခဲ့ၾကရ၏။အနည္းငယ္ ခ်ဲ႔ပါအ့ံ။ မိမိတုိ႔ငယ္စဥ္ဘဝတြင္ မိခင္ထံမွ ဦးစြာပထမသင္ယူၾကရသည္မွာ သညာသိပညာေရးပင္ျဖစ္၏။ ဤအရာကုိ မ်က္လုံးလုိ႔ေခၚတယ္သားရဲ့၊ ဤအရာကုိ နားရြက္လုိ႔ေခၚတယ္သားရဲ့၊ ဤအေရာင္ကုိ အျဖဴေရာင္လုိ႔ေခၚတယ္၊ ဤသူကုိေတာ့ ဦးၾကီး ဘၾကီး ေဒၚၾကီး ေဒၚေလးလုိ႔ေခၚတယ္ စသည္ျဖင့္ မွတ္တတ္ေအာင္ စတင္သင္ၾကားေပး၏။ ဤအတုိင္းပင္ မိမိတုိ႔မွတ္သားခဲ့၏။ ဘာေၾကာင့္မ်က္လုံးဟုေခၚသည္၊ ဘာေၾကာင့္အျဖဴေရာင္ေခၚသည္၊ ဘာေၾကာင့္ ဦးၾကီး ဦးေလးေခၚသည္ စသည္ျဖင့္ ေၾကာင္းက်ိဴး ေဝဘန္စဥ္းစားသုံးသပ္ျခင္းမ်ားမပါဝင္ေပ။ သူ႔အုိးႏွင့္သူ႔ဆန္ တန္ရုံသာ ဟုဆုိသည့္အတုိင္း လူမမယ္ကေလးအရြယ္တြင္ ဤသညာအဆင့္ပညာေရးသည္ သင့္ေတာ္၏။ လိုက္ဖက္၏။ ဤသညာအဆင့္ပညာေရးသည္ မိဘ၏လက္ဦးသင္ၾကားေရးမွသည္ ေက်ာင္းသင္ပညာေရး မူလတန္းႏွင့္အလယ္တန္းျပီးဆုံးသည္အထိ သင့္ေတာ္၏ဟုဆုိကဆုိႏုိင္မည္ထင္၏။ ( မူလတန္းကတည္းက သညာအဆင့္ထက္ေက်ာ္လြန္ႏုိင္ပါကလည္း ပုိ၍ပင္ေကာင္းပါ၏။ ) သုိ႔ေသာ္အထက္တန္းပညာေရးသုိ႔ေရာက္လွ်င္ကား ဤသညာအဆင့္သင္ၾကားမႈပညာေရးသည္ မစပ္ဟပ္မိ၊ မဆီေလ်ာ္ေတာ့ေခ်။ အေၾကာင္းကား အထက္တန္းပညာေရးတြင္ ေၾကာင္းက်ိဴးေဝဘန္မႈမ်ား စဥ္းစားသုံးသပ္မႈမ်ားပါဝင္လာရမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ပင္တည္း။ ဤအေၾကာင္းအရာႏွင့္စပ္၍ သင္ၾကားနည္းေလးမ်ိဴးကုိ တင္ျပလုိပါ၏။ ၁။ Notes: မွတ္စုေပး၍သင္ၾကားနည္း၊ ( ဆရာတုိင္ေပး ေခၚေပးသည့္အတုိင္း တပည့္က လုိက္၍ ေရးရ မွတ္ရ က်က္ရ၏။ ဤအတုိင္းေမးလွ်င္ ဤလုိေျဖ၊ သည္ပုံေမးလွ်င္ သည္လုိေရးဟုဆုိကာ အေမမွာသည့္ဆန္တစ္ခြဲ သုံးစိပ္နဲ႔မလဲ ဆုိသည့္ပမာ မွာထားသည့္အတုိင္းသာ မူေသဆုပ္ကုိင္လွ်က္ ကုိယ္ပုိင္ဥာဏ္ထုတ္သုံးဘုိ႔လဲမလို၊ စဥ္းစားသုံးသပ္ျခင္းလဲကင္းကာ ျပန္လည္ေဆြးေႏြး
ေမးျမန္းခြင့္လဲမရွိေသာ ေရးဖူးမွတ္ဖူးရုံသက္သက္မွ် သင္ၾကားေရးျဖစ္၏။ ထုိေရးမွတ္ထားသည္ကုိသာ ႏႈတ္တက္အာဂုံအလြတ္က်က္မွတ္ရ၏ ) ၂။ Lecture: ေဟာေျပာပု႔ိခ်သင္ၾကားနည္း၊ ( ဆရာေဟာေျပာသည့္အတုိင္းနားေထာင္၊ မွတ္သား၊ ဆရာေျပာသမွ်သည္သာ မွတ္ေက်ာက္၊ အျပီးသတ္အေျဖ ရလာဒ္ျဖစ္၏။ မိမိ၏ကုိယ္ပုိင္ဥာဏ္ကုိ သုံးဖုိ႔မလုိအပ္။ ၾကားနာဖူးရုံသက္သက္မွ် ပညာေရးျဖစ္၏။ ထုိသည့္အတုိင္း အလြတ္က်က္မွတ္ရ၏။ ဧဝံ ေမသုတံ မဟုတ္၊ ဧဝ ေမသုတံ ပညာသင္နည္းတည္း။ ) ၃။ Discussion: ဆရာႏွင့္တပည့္ အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးသင္ၾကားနည္း၊ ( အေၾကာင္းအရာတစ္ခုအေပၚဝယ္ ဆရာ့အျမင္ႏွင့္ တပည့္အျမင္တုိ႔ႏွီးေႏွာယွက္သြယ္ ဖက္တြယ္ၾကလွ်က္ ကုိယ္ပုိင္ဥာဏ္မ်ားကုိအားစုိက္ စုေပါင္းသုံး၍ ခ်စ္ၾကည္စြာ အေျဖရလာဒ္ကုိရွာျခင္းျဖစ္၏။ ) ဤသင္ၾကားနည္းသည္ ယေန႔ကမၻာတြင္ အက်ိဴးသက္ေရာက္မႈအားလည္းမ်ား၍ ေခတ္စားေနေသာသင္ၾကားနည္းလည္းျဖစ္၏။ ဤသင္ၾကားနည္းကုိ အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားအား မိမိကုိယ္မိမိယုံၾကည္စိတ္မ်ားေမြးထုတ္ေပးရာေရာက္၏။ သတၱိႏွင့္ခုိင္မာေသာအရည္အခ်င္းကုိျပဳစုေပးျခင္းလဲျဖစ္၏။ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းအတြင္း ေျပာဆုိစည္းရုံးဆက္ဆံလုပ္ကုိင္ေရးမ်ားအတြက္ အေရာင္တင္ေပးရာလည္းေရာက္၏။ စစ္မွန္ေသာအရည္အေသြးကုိ ျမတ္ႏုိးစိတ္ တန္ဘုိးထားစိတ္မ်ားလည္းတုိးပြါးလာႏုိင္၏။ ၄။ Field: ကြင္းဆင္းေလ့လာသင္ၾကားနည္း ( စာသင္ခန္းတြင္သခၤန္းစာမ်ားျပီးဆုံး၍ လက္ေတြ႔သင္ၾကားျပသျခင္း ) ဟူ၍ျဖစ္ပါ၏။ အထက္ပါ စာသင္နည္းေလးမ်ိဴးတြင္ မိမိတုိ႔ႏုိင္ငံသည္ အဘယ္နည္းမ်ားကုိ အသုံးျပဳေနပါသနည္း။ ေလာကီနယ္ပယ္ ဘာသာေရးနယ္ပယ္ မ်က္ႏွာစာအသီးသီးရွိစာသင္သားမ်ား မည္သုိ႔ေသာနည္းျဖင့္ေျဖဆုိ ေအာင္ျမင္ေနၾကသနည္း။ ေအာင္ျမင္လာသည့္စာေမးပြဲမ်ားအလုိက္ အမွန္တကယ္ တတ္ေျမာက္မႈရွိပါသေလာ။ ဤအခ်က္မ်ားကုိ အားမနာတမ္း ျဖစ္စဥ္အမွန္တုိင္း ေသခ်ာစြာသုံးသပ္ၾကည့္ပါလွ်င္ လက္ရွိ ပကတိျဖစ္ရပ္မွန္ကုိ စာဖတ္သူထင္ထင္ရွားရွားပင္သိႏုိင္ေပမည္။ ဆက္လက္၍ မိမိတုိ႔ႏုိင္ငံႏွင့္ပတ္သက္သည့္ လွမ္းမီသမွ် ခံစားနားလည္မိသမွ်ကုိ သုံးသပ္ျပရလွ်င္ ဤသုိ႔။ နည္းစံနစ္မွန္ကန္ေသာ ပညာသင္ၾကားေရးလည္း မရွိသည့္အျပင္ တည္ျငိမ္ေသာပညာေရးမူဝါဒမရွိျခင္းကလည္း မ်ိဴးဆက္သစ္မ်ားအတြက္ တုိးတက္ဘုိ႔အခြင့္အလမ္းအားနဲေစခဲ့သည္မွာ လက္ေတြ႔ျပယုဂ္အမွန္ပင္ျဖစ္၏။ မတည္ျငိမ္ေသာပညာေရးမူဝါဒျဖင့္ မ်ိဴးဆက္သစ္မ်ား၏ ပညာႏွင့္ဘဝအရည္အေသြးတုိ႔ေမွးမွိန္ေစခဲ့ျပီ။ လုိရာဆြဲ၍ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ႏုိင္ေသာ အဂတိေရာျပြမ္းေသာ အဓမၼဥပေဒမ်ားျဖင့္ ႏုိင္ငံသားေကာင္းမ်ားကုိ အညြန္႔ခ်ိဴးခဲ့ျပီ။ အဂတိေရာင္စုံလႊမ္းျခံဳထားေသာ အခြင့္အေရးႏွင့္ လာဘ္လာဘကုိ အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ က႑စုံ အလႊာအသီးသီးတြင္ စာရိတၱမ႑ိဳင္ကုိ ယုိင္နဲ႔ေစခဲ့ျပီ။ အလႊာအထပ္ထပ္လုပ္ငန္းအရပ္ရပ္၌ အျမီးက်က္ အျမီးစား ေခါင္းက်က္ေခါင္းစားသည္သာမက မက်က္လဲစား က်က္လဲစား ဘယ္သူေသေသ ငေတမာျပီးေရာ ဟူသည့္ငါ့ဘုိ႔စိတ္ထားမ်ားျဖင့္ အတၱကုိ ပုံၾကီးခ်ဲ႔မိတၱဴပြါး၍ ရုိးသားမႈမ်ားကင္းေပ်ာက္ကာ အခ်င္းခ်င္းယုံၾကည္မႈ ကင္းမဲ့ေနၾကေလျပီ။ ဤသည့္ျဖစ္ရပ္ျဖစ္စဥ္တုိ႔မွာ ပညာေရးနယ္ပယ္မွအစျပဳ၍ ေန႔စဥ္လက္ေတြ႔ သက္ဝင္လႈပ္ရွားမႈမ်ား၌ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ ျဖစ္စဥ္အမွန္ပင္တည္း။ ဤအေျခအေနဆုိးတုိ႔မွလြတ္ေျမာက္ေအာင္ ႏုိင္ငံသားတုိင္းတာဝန္ကုိယ္စီရွိသျဖင့္ သညာသိပညာေရးမွလြန္ေျမာက္ေသာ အဆင့္ကုိတက္ညီလက္ညီ တက္လွမ္းသင့္ေပျပီ။  ယခုမိမိေနေသာႏုိင္ငံတြင္ က်ဴရွင္ဟူသည္မရွိ၊ ရွိဘုိ႔ေနေနသာသာ က်ဴရွင္ယူရသည္ကုိၾကားဖူးေသာေက်ာင္းသားပင္မရွိေခ်။ ထုိ႔ျပင္ အိမ္တြင္စာက်က္ေသာ ေက်ာင္းသားဟူ၍ မရွိသေလာက္ပင္တည္း ။ ေက်ာင္းတြင္သာ တည္ျငိမ္ေသာပညာေရးျပ႒ာန္းစာမ်ားကုိ မွန္ကန္ေသာနည္းစံနစ္ျဖင့္ အခ်ိန္ကုိမျဖဴန္းဘဲ တန္ဘုိးရွိေအာင္ သုံးလုိက္၏။ အခ်ိန္ကုိ ပင္ပန္းၾကီးစြာခါးစည္း၍ မရင္းရ၊ ေငြေၾကးလဲ အပုိမကုန္၊ လူလဲမပင္မပန္း လန္းဆန္းသက္သာ၏။ သုိ႔ေသာ္ ပညာရည္အဆင့္အတန္းသည္ ကမၻာ့အဆင့္မီျဖစ္၏။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္ ႏုိင္ငံတကာမွ အစုိးရအဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ အျခားေသာကုိယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ ( ၁၀၀ ) ေက်ာ္တုိ႔၏ ေလ့လာစူးစမ္းမႈအရ ဤႏုိင္ငံ ( ဖင္လန္ )သည္ ဖြ႔ံျဖိဴးျပီးႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ပညာရည္အျမင့္ဆုံးအဆင့္ရွိေၾကာင္းေတြ႔ရွိ မွတ္တမ္းတင္ႏုိင္ခဲ့၏။ ဤသုိ႔ျမင့္မားေသာ ရလာဒ္ကုိရရွိျခင္းသည္ သညာသိပညာသင္ၾကားေရးစံနစ္ သုိ႔မဟုတ္ Notes and Lecture သင္ၾကားနည္းတုိ႔ကုိ အေလးမေပး မ႑ိဳင္မျပဳ ဂရုမထားေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။  မိမိတုိ႔ႏုိင္ငံ၏ သညာသိပညာေရးစံနစ္ႏွင့္ မတည္ျငိမ္ေသာပညာေရးမူဝါဒကုိ အျမန္ပင္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏုိင္ပါေစဟုလည္း ဆုေတာင္းပါ၏။ ထုိ႔ျပင္  မဂၤလသုတ္ပရိတ္ေတာ္တြင္ ဗာဟုႆစၥဥၥ သိပၸဥၥ... ဧတံ မဂၤလမုတၱမံဟူ၍ဘုရားရွင္ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။ ဗာဟုႆစၥ၊ ဟူသည္ အေထြေထြဗဟုသုတဘာသာရပ္မ်ားကုိတတ္သိနားလည္ျခင္းျဖစ္၏။ ႏုိင္ငံတကာနယ္ပယ္မွ ဘာသာရပ္အမ်ိဴးမ်ိဴးကုိတတ္သိနားလည္ျခင္းပင္တည္း။ တနည္းဆုိေသာ္ ယေန႔ေခတ္အရသုံးရလွ်င္  ဝိဇၨာဘာသာရပ္မ်ားကုိ တတ္သိနားလည္ျခင္းပင္တည္း။ သိပၸ ဟူသည္ သူ႔ေခတ္သူ႔အခါအားေလွ်ာ္စြာ သိပၸံပညာမ်ားကုိတတ္သိနားလည္ျခင္းပင္တည္း။ ထုိဆုိခဲ့ျပီးေသာ ဝိဇၨာႏွင့္သိပၸံပညာရပ္မ်ားကုိ တတ္ေျမာက္နားလည္ျခင္းသည္ ၾကီးပြါးေၾကာင္းမဂၤလာျဖစ္၏ ဟုဘုရားရွင္မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့၏။ ဤသုိ႔လွ်င္ ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္ ေလာကီအေရးတြင္သာမက ေလာကုတၱရာအေရးအထိ အၾကံအဖန္ကင္း၍ တုိးတက္ေသာပညာေရးကုိ အေလးေပးမိန္႔ၾကားခဲ့ပါေသာ္လည္း ယေန႔မိမိတုိ႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား၏ ပကတိျဖစ္ရပ္မ်ားကုိၾကည့္လွ်င္ ဗုဒၶ၏တရားေတာ္ႏွင့္ ထက္ေအာက္ေျပာင္းျပန္ လန္ခ်င္တုိင္းလန္ေနသည္ကုိသာ (အမ်ားစု) ေတြ႔ရမည္ျဖစ္၏။ ရွက္ဖြယ္ရွိစြ။ အထူးသျဖင့္ဝမ္းနဲဘြယ္ရာေကာင္းသည္မွာ နည္းမ်ိဴးစုံသုံး၍ အထက္တန္းႏွင့္အျမင့္တန္းပညာေရးဘြဲ႔မ်ားကုိေငြေၾကးျဖင့္ ျပည္တြင္းျပည္ပတြင္ အေရာင္းအဝယ္ တြင္က်ယ္ေနၾကျခင္းပင္တည္း။ ထုိသုိ႔ေသာပညာေရးသည္ ဘုရားရွင္ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ ဗာဟုႆစၥဥၥ သိပၸဥၥ ျဖစ္ႏုိင္ပါမည္ေလာ။ မျဖစ္လွ်င္ ေတာက္ေျပာင္ေသာ ထက္ျမက္ေသာပညာေရးဟူသည္ အဘယ္မွာရွိခ်ိမ့္မည္နည္း။ အစစ္အမွန္ပညာရည္မရွိေသာသူသည္ ဘြဲ႔တုဂုဏ္တုမ်ားျဖင့္ ေလာကမ်က္ႏွာစာအသီးသီးဝယ္ အတုမ်ားကုိအေရာင္ျပကာ လမ္းစဥ္တုျဖင့္ သက္ဆုိင္ရာတုိ႔ကုိ တုေစေတာ့မည္။ ထုိသုိ႔ေသာ ကိစၥမ်ားပေပ်ာက္ရန္မွာ လူထုအမ်ားစုၾကီး ဗာဟုႆစၥ သိပၸမဂၤလာႏွင့္ညီေအာင္ၾကိဴးစားထားဘုိ႔ သိထားဘုိ႔လုိအပ္ပါ၏။ သုိ႔မွသာ လုပ္စားကုိင္စားအတုအေယာင္မ်ား နည္းပါးႏုိင္ေပမည္။ပညာရည္မဲ့လွ်င္ ပညာကုိအေျခခံေသာ ႏွလုံးရည္လည္းမရွိႏုိင္ေတာ့ေခ်။ သုိ႔ဆုိလွ်င္ အဘယ္သုိ႔လွ်င္ ႏုိင္ငံ့သားေကာင္းမ်ားျဖစ္လာႏုိင္ပါမည္နည္း။ အမ်ိဴးဘာသာ သာသနာဂုဏ္ကုိ မည္သုိ႔ေဆာင္ၾကပါမည္နည္း။ အကယ္၍ ေခါင္းေဆာင္လုပ္ၾကမည္ဆုိလွ်င္ မည္သုိ႔ေသာ ပညာရည္ ႏွလုံးရည္မ်ားျဖင့္ ဦးေဆာင္ၾကမည္နည္း။အမွန္စင္စစ္ ပညာရည္ ႏွလုံးရည္ကင္းမဲ့ေသာေခါင္းေဆာင္သည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏လမ္းစဥ္မွေသြဖည္ေသာ လက္ရုံးရည္ကုိသာ အားကုိရေပေတာ့မည္။ ပညာရည္ ႏွလုံးရည္ထက္ လက္ရုံးရည္ကုိသာစြဲကုိင္က်င့္သုံးခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ကမၻာ့ေနရာအႏွံ႔အျပားမွ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအားလုံး ဒုကၡေတြပင္လယ္ေဝခဲ့ၾကဖူးျပီ။ ေသာကမ်က္ရည္ေတြ ေခ်ာင္းစီးခဲ့ၾကဖူးျပီ။ ၾကိတ္မႏုိင္ခဲမရ ေဒါမနႆေဝဒနာအခုိးအေငြ႔မ်ား ေကာင္းကင္တစ္လႊား ဖုံးလႊမ္းခဲ့ၾကဖူးျပီ။ ယေန႔ကမၻာသည္ လက္ရုံးရည္အားကုိးကာ အၾကမ္းဖက္၍ သူရဲေကာင္းလုပ္ေသာဝါဒ ခ်ဳပ္ျငိမ္းေပျပီ။  စ႑ာေသာကမည္သည့္ လက္ရုံးအားကုိးကာ အလြန္ၾကမ္းၾကဳတ္ ခက္ထန္ ရက္စက္ခဲ့ဖူးသူသည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ စစ္မွန္ေသာ ဓမၼပညာမ်ားကုိ သင္ၾကားနားလည္ျပီးေသာအခါ သိရီဓမၼာေသာကဘုရင္အျဖစ္သုိ႔ေရာက္၍ ပညာရည္ ႏွလုံးရည္တုိ႔ျဖင့္ႏုိင္ငံကုိ အုပ္ခ်ဳပ္၍ က်ယ္ျပန္႔စြာ သာသနာျပဳႏုိင္ခဲ့၏။ ႏုိင္ငံေရး သာသနာေရး လူမႈေရး က်မၼာေရး ပညာေရး တိရစၦာန္အေရး သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္အေရးတုိ႔ကုိ ကမၻာဝယ္ ပထမဦးဆုံး ဘက္စုံဖြံ႔ျဖိဴးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ပုံကုိ အေသာကေက်ာက္စာဘာသာျပန္မ်ားမွ ဖတ္ရႈေလ့လာႏုိင္၏။ ထုိ႔ျပင္ ေခတ္ကာလႏွင့္ေလ်ာ္ညီေသာ ေလာကီပညာရပ္မ်ားအျပင္ ေသာတာပတၱိမဂ္ဖုိလ္ပညာကုိ နားလည္ပုိင္ဆုိင္ထားေသာ ဗိမၺိသာရဘုရင္သည္လည္း ႏွလုံးရည္ ပညာရည္ျဖင့္ပင္ တုိင္းျပည္ကုိုအုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္ခဲ့၏။ အထက္ပါ ပညာရည္အဆင့္သုံးမ်ိဴးတြင္  ဤသုိ႔မွတ္သားရုံမွ်သက္သက္သာျဖစ္ေသာ သညာသိပညာေရးသည္ ခုိင္မာမႈလည္းမရွိ၊ ျမင့္မားေသာတုိးတက္ေသာ အေျခအေနသုိ႔လည္းမေရာက္ေစတတ္၊ တီထြင္ဖန္တီးမႈဟူသည္ ေဝလာေဝးျဖစ္ကာ ေမ့ေပ်ာက္သြားပါက ဘယ္အရာကုိမွ်မသိရွာေတာ့ေသာ လူႏုံလူအသဖြယ္ သနားဘြယ္ရာအတိပင္ျဖစ္ေတာ့၏။ဝိညာဥ္သိ အဆင့္ဟူသည္.....

ဗုဒၶဘာသာ ဇစ္ျမစ္ ( ၂၂ ) ပညာပါရမီ

ဝိညာဏ္သိအဆင့္ဟူသည္ သဘာဝျဖစ္စဥ္တုိ႔၏ အေၾကာင္းအက်ိဴးကုိ ဆင္ျခင္စဥ္းစားျခင္း ေဝဘန္သုံးသပ္ျခင္း ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာျခင္း ေစ့ငုစြာေဆြးေႏြးအေျဖရွာျခင္းတုိ႔ျဖင့္သိလာရေသာ ေၾကာင္းက်ိဴးကုိခုိင္လုံစြာတတ္သိနားလည္သည့္ အသိပင္တည္း။ ထုိဝိညာဏ္သိပညာသည္ လြတ္လပ္၏။ စိတ္တံခါးကုိ အက်ယ္ျပန္႔ဆုံး ဖြင့္လုိက္ျခင္းလည္းျဖစ္၏။ ယုံၾကည္မႈလည္းပါ၏။ မိမိ၏အသိပညာကုိ အလုိရွိသေလာက္ခ်ဲ႔ဆန္႔ျဖန္႔က်က္ကာ လူးလြန္႔၏။ အေၾကာင္းမွာ မည္သည့္လြဲမွားေသာဖိအားေပးမႈကုိမွ် ထုိဝိညာဏ္သိပညာက လက္မခံ မယုံၾကည္ေသာေၾကာင့္တည္း။   ယေန႔ကမၻာကုိ တေျဖးေျဖးျဖင့္ အဆင့္ဆင့္တုိးတက္ေသာအေျခအေနသုိ႔ေရာက္ေအာင္ ထုိဝိညာဏ္သိပညာက စြမ္းေဆာင္ခဲ့၏။ သညာသိပညာအဆင့္သက္သက္မွ်ျဖင့္ ယေန႔ကဲ့သုိ႔တုိးတက္ေအာင္ လူမႈေလာကၾကီးတစ္ခုလုံးကုိ တြန္းအားေပးစြမ္းေဆာင္ႏုိင္မည္မဟုတ္ေခ်။ မွန္၏။ နယူတန္၏ ကမၻာေျမဆြဲငင္အား သီအုိရီသည္ ဝိညာဥ္သိအဆင့္ပင္မဟုတ္ပါေလာ။ ထုိ႔ျပင္ အုိင္းစတုိင္း၏ ႏိႈင္းရသီအုိရီသည္လည္း ဝိညာဏ္သိအဆင့္တြင္ပင္စာရင္းဝင္ပါ၏။ ဤသည္မွာ မိမိတုိ႔ပိဋကစာေပမ်ားအလုိအရ သတ္မွတ္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ကမၻာဝယ္ ထြန္းေပါက္ေတာက္ၾကြားကာ တတ္သိခဲ့ၾကေသာ ထုိထုိ နယူတန္ အုိင္းစတုိင္း စတီဖင္ေဟာ့ကင္း စေသာ ပညာရွင္မ်ားစြာတုိ႔၏ ဝိညာဏ္သိပညာသည္ ယေန႔လူမႈကမၻာၾကီးတစ္ခုလုံးကုိ ဖြ႔ံျဖိဴးတုိးတက္ေစရန္ စြမ္းေဆာင္မႈေပးလွ်က္  မ်ားစြာေက်းဇူးျပဳခဲ့ ျပဳေနဆဲ ေက်းဇူးျပဳေနမည္မွာ စာဖတ္သူလက္ေတြ႔ပင္ျဖစ္ပါ၏။ ( ဤေနရာဝယ္ ဝိညာဏ္ဟုဆုိရာ၌ အမ်ားစုက လြဲမွားစြာနားလည္ေနၾကသည့္ အတၱေကာင္ ဝိညာဥ္ေကာင္ လိပ္ျပာေကာင္ မဟုတ္ေၾကာင္း သတိခ်ပ္ပါ။ ) ပါဠိဘာသာမွ ဝိညာဏဟူေသာပုဒ္ကုိ ဝိညာဏ္ဟု ပါဠိသက္ ( ပါသက္ ) စကားအျဖစ္ေျပာဆုိၾကျခင္းျဖစ္၏။ အမွန္စင္စစ္ ဝိညာဏဟူေသာပုဒ္၏ အဓိပၸါယ္မွာ အာရုံကုိအထူးသျဖင့္သိျခင္းပင္တည္း။ အာရုံကုိအထူးသျဖင့္သိျခင္းဟူသည္ သာမန္မွတ္သိ
သိရုံမွ်မဟုတ္မူ၍ အထက္တြင္ဆုိခဲ့သည့္အတုိင္း သဘာဝတရား၏ ျဖစ္စဥ္ကုိ ေၾကာင္းက်ိဴးယုတၱိခုိင္လုံစြာ
တတ္သိနားလည္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ မွန္၏။ ထုိဝိညာဏ္သိပညာကုိတတ္သိထားသူ သုိ႔မဟုတ္ ဝိညာဏ္သိပညာကုိ ျမတ္ႏုိးတတ္သူသည္ အရမ္းယုံမ်က္ကန္းယုံ ယုံၾကည္သည့္သေဘာမရွိေခ်။ ေတြ႔ၾကံဳၾကားသိရသမွ်ေသာ အရာရာတုိ႔ကုိ ယုတၱိယုတၱာရွိ မရွိ စူးစမ္း၏။ သုံးသပ္၏။ ေလ့လာ၏။ ဆင္ျခင္၏။ ေဆြးေႏြး၏။ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ၏။ ထုိဝိညာဏ္သိပညာျဖင့္ ဦးေဆာင္ႏုိင္ၾကမွသာလွ်င္ ေလာကအတြက္ ေကာင္းက်ိဴးျဖစ္ထြန္းမည္ျဖစ္၏။ ထုိ႔အတူ ဝိညာဏ္သိပညာရွိမွသာလွ်င္ ေနာက္လုိက္ေကာင္းမ်ားျဖစ္ႏုိင္ၾကမည္ျဖစ္၏။ ထုိဝိညာဏ္သိပညာမ်ားရွိၾကမွသာလွ်င္ ေရွ႔သု႔ိအဆင့္ဆင့္ တက္လွမ္းႏုိင္ၾကမည္ျဖစ္၏။ သုိ႔မွသာ လူမႈေလာကသည္ ဖြ႔ံျဖိဴးတုိးတက္မႈမ်ားစြာျဖင့္ သာယာေဝျဖာေနေပလိမ့္မည္။ ( ပညာသိအဆင့္ရွိၾကလွ်င္ကား ဆုိဘြယ္ရာမရွိ အေကာင္းခ်ည္းအတိျဖစ္မည္မွာ ေသခ်ာလွေတာ့၏။ )သို႔ေသာ္ ေကာင္းေသာတုိးတက္ျခင္း ျဖစ္လုိလွ်င္ ကိုယ္က်င့္တရားပါဘုိ႔ အေရးၾကီးသည္ကုိလည္းမေမ့အပ္ေပ။ မိမိတင္ျပခဲ့သည့္ အထက္ပါ စာသင္နည္းေလးမ်ိဴးတြင္ Discussion and Field ဟူေသာ ပညာသင္နည္းတု႔ိသည္ ဤဝိညာဏ္သိပညာေရးအဆင့္တြင္ပါဝင္ပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္မိမိတုိ႔ႏုိင္ငံတြင္ ဤအဆင့္ပညာေရးမ်ား အျမန္တုိးပြါးပါေစ က်ယ္ျပန္႔ပါေစ ဟုလည္း ရင္ထဲေသြးထဲမွ နစ္္ေနာစြာဆုေတာင္းပါ၏။ ပိဋကစာေပအရ အသိဥာဏ္သုံးဆင့္တြင္ ေနာက္ဆုံးအဆင့္သည္ ပညာသိအဆင့္ပင္ျဖစ္၏။ ဤပညာသိအဆင့္သည္ ၾကားဖူး ဖတ္ဖူး သင္ဖူး အလြတ္အာဂုံက်က္မွတ္ဖူးရုံမွ်သိေသာ သညာသိအဆင့္ထက္လည္းေက်ာ္လြန္၏။ သဘာဝတရား၏ျဖစ္စဥ္ကုိ ေၾကာင္းက်ိဴးယုတၱိရွိ မရွိ ဆန္းစစ္ေဝဘန္သုံးသပ္ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ၍သိေသာ ဝိညာဏ္သိအဆင့္ထက္လည္း ပိုလြန္ျပန္၏။  ယေန႔ကမၻာဝယ္ ေအာင္လက္မွတ္မ်ား ဂုဏ္ျပဳဆုတံဆိပ္မ်ား အမ်ိဴးမ်ိဴးျဖင့္ ဘြဲ႔ေပးအပ္ကာ အသိအမွတ္ျပဳေနၾကျခင္းသည္ အထက္ပါ သညာသိအဆင့္ႏွင့္ဝိညာဥ္သိအဆင့္တုိ႔ကုိ အသိအမွတ္ျပဳဂုဏ္တင္ေနၾကျခင္းပင္တည္း။ အမွန္စင္္စစ္ ပညာသိအဆင့္ဟူသည္ ပုိင္းပုိင္းျခားျခား ျပတ္ျပတ္သားသား ၾကည္ၾကည္လင္လင္ နက္နက္ရႈိင္းရႈိင္း ခုိင္ခုိင္မာမာျဖင့္ ျငိမ္းေအးမႈရသကုိခံစားလွ်က္ ထုိးထြင္း၍သိျမင္နားလည္ျခင္းတည္း။ ထုိးထြင္းသိပညာအဆင့္ျဖစ္၏။အဘယ္ေၾကာင့္ထုိသုိ႔သိသနည္း။ အေၾကာင္းကား သက္ဆုိင္ရာကိေလသာတုိ႔ကုိ အျမစ္ျပတ္ပယ္သတ္ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ပင္တည္း။ ဤသုိ႔ေသာ အဆင့္သုိ႔ေရာက္ေအာင္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ နည္းလမ္းအသြယ္သြယ္ ေလးဆယ္မွ် ေပးေတာ္မူခဲ႔ သင္ျပေတာ္မူခဲ့၏။ ဤနည္းလမ္္း ေလးဆယ္သည္ အျမတ္ျမတ္ဆုံးေသာ ပညာရေၾကာင္းလမ္စဥ္ျဖစ္၏ ဟူ၍ သတိမမူမိၾက၊ အသိမွတ္မျပဳမိၾကေခ်။ တရားအားထုတ္ျခင္း ဟူ၍သာ သိထားၾက၏။ အမွန္စင္စစ္ ပညာရွာရာ နယ္ပယ္သည္ ရုပ္ႏွင့္နာမ္ ႏွစ္သြယ္သာရွိ၏။ ဤရုပ္ႏွင့္နာမ္မွတစ္ပါး အျခားပညာရွာရာနယ္ပယ္ အဘယ္မွာရွိႏုိင္ေတာ့မည္နည္း။ ရုပ္ႏွင့္နာမ္တုိ႔၏ တကယ့္ျဖစ္စဥ္သဘာဝကုိ ျမတ္ဗုဒၶေပးေသာနည္းအရ ၾကိဴးစား၍ အမွန္တကယ္သိလွ်င္ ေလာက၏အရာရာကုိ ထိပ္တန္္းက်က် ရင္ဆုိင္ေျဖရွင္းဘုိ႔ အျမဲတန္း အဆင္သင့္ျဖစ္ေနမည္သာတည္း။ဤပညာသိအဆင့္သုိ႔ေရာက္ေအာင္ နည္းလမ္းေပးႏုိ္င္ေသာ ဘာသာတရားသည္ မိမိတုိ႔လက္ဝယ္ပုိင္ဆုိင္ထားေသာ ျမတ္ဗုဒၶ၏ သာသနာေတာ္တြင္း၌သာ ရွိပါ၏။ ရႏုိင္ပါ၏။ အျခားမည္သည့္ ဘယ္ဘာသာတရားမွာမွ မည္သည့္ပညာေရးစံနစ္မွာမွ ဤကဲ့သုိ႔ေသာ ပညာရပ္မ်ိဴးကုိသင္ၾကားမေပးႏုိ္င္ေခ်။ သင္ၾကားေပးႏုိင္ဘုိ႔ေဝးစြ၊ ၾကားဖူး မွတ္ဖူးျခင္းပင္မရွိၾကေလတကား။ ေကာင္းကင္ဘုံႏွင့္သာ ဂိတ္ဆုံးၾကေလ၏။ ေကာင္းကင္ဘုံသည္သာ သူတုိ႔၏ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္ျဖစ္၏။ မိမိတုိ႔သာသနာေတာ္၏ သင္ၾကားခ်က္မ်ားအရ ေကာင္းကင္ဘုံဗိမာန္ဟူသည္ ေနာက္ဆုံးပန္းတုိင္မဟုတ္၊ အျမင့္ျမတ္ဆုံးစာရင္းလည္းမဝင္ပါေခ်။ ထုိ႔ျပင္ကိေလသာကုိပယ္သတ္ကာ ထုိးထြင္း၍သိစြမ္းႏုိ္င္ေသာ ဤပညာသိအဆင့္သည္ ေအာင္လက္မွတ္ျဖင့္အသိမွတ္ျပဳရေသာ ပညာရည္အဆင့္မဟုတ္ေခ်။ ေလာကီသားတုိ႔က ဆုတံဆိပ္အပ္ႏွင္း၍ ဘြဲ႔ႏွင္းသဘင္အခမ္းအနားက်င္းပဖုိ႔လည္းမလုိေသာ ပညာရည္အဆင့္ျဖစ္ေလ၏။ ထုိထုိေလာကီဂုဏ္ျပဳျခင္းတုိ႔ထက္ မ်ားစြာသာလြန္၏။ ေလာကသိပညာမ်ားျဖစ္ေသာ သညာသိ ဝိညာဏ္သိအဆင့္တုိ႔ႏွင့္ႏႈိင္းယွဥ္၍မရစေကာင္းေခ်။  မွန္၏။ ကိေလသာသက္ဝင္လႈပ္ရွားေနေသာ အသိသည္ သက္ဆုိင္ရာကိေလသာ၏ အေရာင္၊အရွိန္ႏွင့္ စြမ္းအင္တုိ႔၏ ရုိက္ခတ္မႈေၾကာင့္ မၾကည္လင္မျပတ္သား မနက္ရႈိင္း မထုိးထြင္းႏုိ္င္ေခ်။ ထင္ရွားေသာ ဥပမာျဖင့္ အနည္းငယ္ခ်ဲ႔အ့ံ။ တဏွာေလာဘ သက္ဝင္လႈပ္ရွားမႈအားၾကီးေသာ ေလာကီပညာရွင္တစ္ေယာက္သည္ သူခ်စ္ေသာပုဂၢိဳလ္ကုိ တဏွာေလာဘ၏ အေရာင္အေသြး အရွိန္အဝါကုိအေျခလည္းခံ အသုံးလည္းျပဳ၍ ျမင္မည္၊ ၾကည့္မည္၊ ခံစားမည္၊ ေတြးေတာမည္၊ ေျပာဆုိမည္၊ ျပဳမူမည္ျဖစ္၏။ ပူေဆြးေလာင္ကြ်မ္းမည္ျဖစ္၏။ အသိဥာဏ္သည္ မၾကည္လင္ မသန္႔ရွင္း ေနာက္က်ဴမည္ျဖစ္၏။ သဘာဝ၏ျဖစ္စဥ္အမွန္ကုိ မထင္ရွားမျပတ္သားသလုိ ထုိးထြင္းနက္ရႈိင္းမႈလည္းရွိမည္မဟုတ္ေခ်။  သုိ႔ေသာ္ တဏွာေလာဘ အလြန္နည္းပါးေသာ သုိ႔မဟုတ္ တဏွာေလာဘကုိ အျမစ္ျပတ္ ပယ္သတ္ျပီးေသာ ေလာကုတၱရာပညာရွင္တစ္ေယာက္သည္ ေလာက၏ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ရပ္တုိင္းကုိ ေအးခ်မ္းေသာေမတၱာ စာနာနားလည္မႈအားၾကီးေသာ ကရုဏာတုိ႔ျဖင့္ ၾကည္လင္ျပတ္သားစြာျမင္၏။ ၾကည့္၏။ သူ၏အၾကည့္အျမင္သည္ နက္ရႈိင္း၏။ ျပတ္သား၏။ ၾကည္လင္၏။ ေအးျမ၏။ မပူေဆြးမေလာင္ကြ်မ္းတတ္။ သဘာဝကုိ သဘာဝအတုိင္းသာ သိျမင္ခံစားနားလည္သုံးသပ္ေတာ့၏။ အေၾကာင္းကား ညစ္ႏြမ္းပူေလာင္ေစတတ္ေသာ တဏွာေလာဘ၏ အရိပ္အေရာင္ အရွိန္အစြမ္းမ်ား လုံးဝကင္းစင္ေသာေၾကာင့္ပင္တည္း။ ကိေလသာ ကင္း မကင္း ပါး မပါး၏ ေကာင္းက်ိဴးဆုိးျပစ္ကုိ အညစ္ေၾကးကင္းေသာမွန္ကုိ ၾကည့္ျခင္းႏွင့္ အညစ္ေၾကးထူထပ္ေသာမွန္တုိ႔ကုိၾကည့္ျခင္းတုိ႔ျဖင့္လည္း အၾကမ္းဖ်င္းဥပမာျဖင့္နားလည္ႏုိင္ပါ၏။  ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ေလာကသားတုိ႔အား ထုိပညာသိအဆင့္သုိ႔ေရာက္ေအာင္တုိက္တြန္းေတာ္မူခဲ့သလုိ နည္းလမ္းမ်ားလည္းအျပည့္အစုံေပးေတာ္မူခဲ့၏။ တနည္းဆုိေသာ္ ၁။ သုတမယဥာဏ္အဆင့္ ၂။ စိႏၱာမယဥာဏ္အဆင့္ႏွင့္ ၃။ ဘာဝနာမယဥာဏ္အဆင့္ဟူ၍ သုံးမ်ိဴးပုိင္းျခား၍လည္းရပါ၏။ ထုိတြင္ သုတမယဥာဏ္သည္ သညာသိအဆင့္ႏွင့္ညီမွ်၏။ စိႏၱာမယဥာဏ္သည္ ဝိညာဏ္သိအဆင့္ႏွင့္ညီမွ်၏။ ဘာဝနာမယဥာဏ္သည္ ပညာသိအဆင့္ႏွင့္ညီမွ်ေလ၏။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ပညာပါရမီျဖည့္ရာဘဝမ်ားကိုေလ့လာၾကည့္လွ်င္ ဝိညာဏ္သိအဆင့္ သုိ႔မဟုတ္ စိႏၱာမယဥာဏ္အဆင့္ကုိပုိင္ပုိင္ႏုိင္ႏုိင္ရရွိေအာင္ အသုံးျပဳခဲ့သည္ကုိ ေတြ႔ႏုိင္ပါ၏။ ထုိဝိညာဏ္သိပညာကုိဘဝအဆက္ဆက္ရင္းႏွီး၍ ( ျဖည့္ဆည္း၍ ) ပညာသိအဆင့္ေရာက္ေအာင္ ျဖည့္က်င့္ခဲ့၏။  တတိယအဆင့္ပညာကုိကား သဗၺညဳတဥာဏ္ေတာ္သခင္ ဘုရားရွင္အျဖစ္သုိ႔ေရာက္မွသာ ရရွိခဲ့သည္ကုိေတြ႔ရမည္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိတုိ႔သည္လည္း ျမတ္ဗုဒၶ၏သာဝကမ်ားျဖစ္သည္အားေလ်ာ္စြာ သညာသိအဆင့္ကိုေက်ာ္လြန္ၾက၍ ဝိညာဏ္သိအဆင့္ႏွင့္ ပညာသိအဆင့္တုိ႔သုိ႔ေရာက္ရွိ ရရွိေအာင္ ၾကိဴးစားျဖည့္က်င့္အားထုတ္သင့္ၾကပါ၏။ အားထုတ္ႏုိင္ၾကပါေစဟုလည္း ဆုေတာင္းေမတၱာေခြ်လုိက္ပါ၏။