လူမိုက္ရွစ္ဦး

သကၠတဘာသာျဖင့္ ေရးထားေသာတျႏၵသာရအမည္ရွိသည့္ က်မ္းတြင္ လူမိုက္ႀကီးရွစ္ဦးအေၾကာင္းကို ျပဆိုထားေလသည္။
လူမိုက္ႀကီးရွစ္ဦးမွာ
(၁) သူတစ္ပါးရန္ျဖစ္သည္္ကို ၾကားဝင္သူ (၂) ျမင္သမွ်ကို လိုခ်င္သူ (၃) စာသာတတ္၍ စာမေရးတတ္သူ (၄) မိမိေရးေသာစာကို အမွားအမွန္ မတည္းျဖတ္သူ (၅) ေယာကၡမကို ကပ္ရပ္စားသူ (၆) ေဆြမ်ဳိးျခင္း မတည့္ေအာင္ ကုန္းတိုက္သူ (၇) မိန္းမအနားမွ မခြာႏိုင္သူ (၈) သူမ်ားေျပာစကား လက္ခံသူတို႔ ျဖစ္သည္။
ပထမလူမိုက္

ပထမလူမိုက္ႀကီးမွာ သူတစ္ပါးရန္ျဖစ္သည္္ကို ၾကားဝင္ေသာ လူမိုက္ႀကီး ျဖစ္သည္။ သူတစ္ပါး ရန္ျဖစ္သည္္ကို အေဆာတလ်င္ မဆင္မျခင္ ၾကားမဝင္ပါႏွင့္၊ ၾကားဝင္လွ်င္ ကိုယ္သာခံရတတ္သည္။ ရန္ျဖစ္သူ ႏွစ္ဦးမွာ ေဒါသအိုး ေပါက္ကြဲေနခ်ိန္ျဖစ္၍ ၾကားဝင္ဖ်န္ေျဖသူ၏စကားကို ႐ုတ္တရက္ သည္းခံႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ အထူးသျဖင့္ တုတ္ – ဓားလက္နက္ကိုင္စြဲေသာ ရန္ပြဲမ်ဳိးျဖစ္ပါက ပို၍ အႏၱရာယ္ႀကီးမားသည္။

ယင္းရန္ပြဲမ်ဳိးကို မိမိက ေစတနာထား၍ ဖ်န္ေျဖေသာ္လည္း ရန္ျဖစ္သူႏွစ္ဦး၏ ေဒါသအရွိန္ေၾကာင့္ ၾကားဝင္မိသူမွာ တုတ္ျဖင့္ အႏွက္ခံရျခင္း၊ ဓားျဖင့္ အေဆာ္ခံရျခင္းစေသာ ဆိုးက်ဳိးမ်ား ခံရတတ္သည္။ ထိပ္ေပါက္ ေခါင္းကြဲျဖစ္ရုံမွ်မက အခ်ဳိ႕ဆိုလွ်င္ အသက္ဆံုး႐ႈံးရသည္အထိ ေဘးဒုကၡေတြ႕ ရတတ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ သူတစ္ပါးရန္ျဖစ္သည္္ကို ၾကားဝင္မိသူအား လူမိုက္ဟူ၍ ဆိုျခင္းျဖစ္ေလသည္။ ကၽြဲႏွစ္ေကာင္ခတ္ သည့္အၾကား ေျမစာပင္ မျဖစ္ပါေစႏွင့္၊ သူတစ္ပါးဓားခုတ္ရာ လက္ဝင္မလွ်ဳိပါႏွင့္ စေသာ စကားပံုမ်ားမွာ ပထမလူမိုက္ႀကီးကို ရည္ရြယ္ေျပာဆိုေသာ စကားပံုမ်ား ျဖစ္သည္။

ဒုတိယလူမိုက္

ဒုတိယလူမိုက္ႀကီးမွာ ျမင္ျမင္သမွ်ကို လိုခ်င္စိတ္ရွိသူ လူမိုက္ႀကီး ျဖစ္သည္။ သူ႔ကို လူမိုက္ဟု ဆိုရျခင္းမွာ ေလာဘဖိစီးခံရၿပီး ဟိုဟာလိုခ်င္ သည္ဟာလိုခ်င္ ဣေျႏၵမရေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ေတြ႕သမွ် ျမင္သမွ်ကို လိုခ်င္စိတ္ျဖင့္ ေတာင္းရမ္းသည့္အခါ တစ္ဖက္လူက အျမင္ကပ္ၿပီး မုန္းတီးျခင္းကိုပင္ ခံရတတ္သည္။ ေလာဘသည္ ေမ်ာက္ႏွဲေစး ႏွင့္တူ၍ ေလာဘဖိစီးခံရသူမွာ ေမ်ာက္ႏွဲေစး အၿငိခံရေသာ ေမ်ာက္သတၱဝါႏွင့္ တူေနသည္။ ေသဖို႔ရာလမ္းဝသို႔ေရာက္ေသာ ေမ်ာက္ႏွင့္တူေသာေၾကာင့္ ျမင္သမွ် လိုခ်င္တတ္ေသာသူကို လူမိုက္ဟုဆိုထားျခင္း ျဖစ္သည္။ အလိုေလာဘကို မီးပံုးႀကီးႏွင့္တူေၾကာင္း၊ သမုဒၵရာႏွင့္တူေၾကာင္း က်မ္းဂန္ မ်ားတြင္ ဥပမာျပဆိုထားေပသည္။ အလိုေလာဘႏွိပ္စက္၍ တင္းမတိမ္ အားမရႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အက်ဳိး တရား ပ်က္စီးရပံုအေၾကာင္းကို ဧကနိပါတ္ သုဝဏၰဟံသဇာတ္ေတာ္ကို သာဓကအျဖစ္ ၾကည့္သင့္ သည္။ သမီး သံုးေယာက္ႏွင့္ ဇနီးျဖစ္သူတို႔ ဆင္းရဲသည္ကို ခ်ီးေျမာက္လို၍ ဘဝေဟာင္းမွ ဖခင္ျဖစ္ဖူးေသာ ေရႊဟသၤာငွက္က အိမ္သို႔လာၿပီး တစ္ေန႔လွ်င္ ေရႊေတာင္ ေရႊခက္ တစ္ရြက္စီ ေန႔စဥ္မွန္မွန္ ေပးေနပါလ်က္ တင္းမတိမ္ အားမရႏိုင္ေသာ ေလာဘေၾကာင့္ အေမြးအေတာင္ အားလံုးကို ႏုတ္ယူ ပစ္သည့္အတြက္ ေရႊေရာင္ကြယ္ၿပီး ဗ်ဳိင္းေတာင္သဖြယ္ ျဖစ္ကုန္ရသည္။ ေလာဘႀကီးေသာ  မိသားစုတို႔လည္း ဆင္းရဲၿမဲ ဆင္းရဲကုန္သည္။
ဤအေၾကာင္းကို မန္လည္ဆရာေတာ္က မဃေဒဝလကၤာ၌ ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးဖြဲ႕စပ္ဆိုထားေလသည္။

ေရႊဟသၤာငွက္၊ ေတာင္တစ္ရြက္ျဖင့္

ႏွစ္သက္စိတ္က၊ ေပးသမွ်ကို

အားရမရွိ၊ ကဲလြန္ဘိလ်က္

အတိ ဗလဝ၊ ႀကီးေလာဘႏွင့္

အရသုတ္သုတ္၊ ျဖဳတ္ျဖဳတ္မၾကြင္း

နင္း၍ကုန္ေအာင္၊ နတ္ယူေဆာင္ေသာ္

ေရႊေရာင္ကြယ္လစ္၊ ဗ်ဳိင္းေတာင္ျဖစ္၏။

ေလာဘတရားဆိုး၏ အလိုျပည့္ႏိုင္ခဲပံုကို တိကနိပါတ္၊ မႏၶာတုဇာတ္ေတာ္ထဲမွ စၾကာမင္းႀကီး၏ ျဖစ္ရပ္ကို လည္း သာဓကအျဖစ္ ၾကည့္႐ႈသင့္၏။ အထက္ပါသာဓကတို႔ကို ေထာက္၍ ျမင္သမွ် ေတြ႕သမွ် လိုခ်င္ေသာ သူမ်ားကို လူမိုက္ဟု ဆိုရျခင္းျဖစ္ သည္။ ပုဂၢလိကပိုင္ ပစၥည္း၊ အမ်ားပိုင္ ပစၥည္းႏွင့္ ႏိုင္ငံပို္င္ပစၥည္းမ်ားကို မေတာ္ေလာဘျဖင့္ ရလိုသူမ်ား၊ ယူေဆာင္သူမ်ားကိုလည္း လူမိုက္စာရင္းတြင္ သြင္းရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သေဘာ ေပါက္ၾကရန္ ျဖစ္ေပသည္။

တတိယလူမိုက္

တတိယလူမိုက္ႀကီးမွာ စာသာတတ္ၿပီး စာမေရးတတ္ေသာ လူမိုက္ႀကီး ျဖစ္သည္။ သူ႔ကို လူမိုက္ဟု ဆိုရျခင္းမွာ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္၍ ဆိုျခင္း မဟုတ္၊ အကုသိုလ္အမႈ ျပဳလုပ္၍ ဆိုျခင္းမဟုတ္။ မိမိသိထား၊ တတ္ထား၊ ေလ့လာသင္ၾကားထားေသာ အတတ္ပညာမ်ား၊ ဗဟုသုတမ်ား၊ အေတြ႕ အႀကံဳမ်ားကို သူတစ္ပါး နည္းယူႏိုင္ေစရန္ ေရးသားမႈ မျပဳေသာေၾကာင့္ လူမိုက္ဟု တင္စား ေခၚဆိုျခင္း ျဖစ္သည္။ စာေတြ ဘယ္ ေလာက္တတ္တတ္ စာတစ္ေစာင္ ေပတစ္ဖြဲ႔ က်မ္းစာတစ္အုပ္မွ် ေရးသားျခင္း မျပဳခဲ့ေသာ္ ထိုသူ ကြယ္လြန္ သည့္အခါ မည္သည့္ပညာ အေမြအႏွစ္မွ် က်န္ရစ္မည္ မဟုတ္ေပ။ ယင္းကို ရည္ရြယ္၍ လူမိုက္ဟုဆိုထား ျခင္း ျဖစ္သည္။

စတုတၳလူမိုက္

စတုတၳလူမိုက္ႀကီးမွာ မိမိေရးၿပီးစာမ်ားကို အမွားအမွန္ ျပန္လည္မစစ္ေဆးဘဲ ၿပီးစလြယ္လုပ္တတ္သူ လူမိုက္ႀကီး ျဖစ္သည္။ သူ႔ကို လူမိုုက္ဟု ဆိုရျခင္းမွာ အလြန္သဘာဝက်ေလသည္။ မိမိေရးသားေသာ ကဗ်ာ ကိုျဖစ္ေစ၊ သီခ်င္းကို ျဖစ္ေစ၊ ေဆာင္းပါးကို ျဖစ္ေစ၊ ဝတၳဳကို ျဖစ္ေစ၊ မွတ္တမ္း ကို ျဖစ္ေစ၊ ေဝဖန္ခ်က္ စသည္မ်ားကို ျဖစ္ေစ စိစစ္ျခင္း၊ အမွားအမွန္ျပန္လည္ သံုးသပ္ျခင္း၊ ႏွီးေႏွာ တိုက္ဆိုင္ျခင္း မျပဳဘဲ ျဖစ္ကတတ္ဆန္း ေပးပို႔ လွ်င္၊ ျဖန္႔ျဖဴးလွ်င္၊ ထုတ္ေဝလွ်င္ ေနာင္တစ္ခ်ိန္ ျပႆနာ ထိပ္တိုက္ ေတြ႕တတ္ ပါသည္။ မိမိေရးသားေသာစာ၌ သူတစ္ပါးကို ထိခိုက္နစ္နာေစမည့္ အေၾကာင္းမ်ားပါေနလွ်င္၊ ႏိုင္ငံေရး အ႐ႈပ္ အေထြးစာမ်ဳိး ျဖစ္ေနလွ်င္၊ တိုင္းျပည္ႏွင့္လူမ်ဳိး ဂုဏ္သေရ ညွိဳးေစမည့္စာမ်ဳိး ျဖစ္ေနလွ်င္၊ ဘာသာ – သာသနာကို ထိခိုက္ေစမည့္  စာမ်ဳိးျဖစ္ေနလွ်င္ ေရးသူ၌တာဝန္မကင္းပါ။ တာဝန္မကင္းရုံမွ်မက ေလာက သံသရာ ႏွစ္ျဖာအက်ဳိး ထိခိုက္တတ္ ေလသည္။ သို႔ျဖစ္၍ မိမိေရးၿပီးစာမ်ားကို အႀကိမ္ႀကိမ္အခါခါ ေသေသခ်ာခ်ာ တည္းျဖတ္ စိစစ္ သင့္ေပသည္။ ေရးၿပီးစာမ်ား မတည္းျဖတ္ေသာ စာေရးဆရာမ်ဳိးကို လူမိုက္ဟု ဆိုရေတာ့သည္။ လူမိုက္အေခၚ မခံခ်င္ပါက ေရးၿပီးစာကို ျပန္လည္စိစစ္ မွားမွန္သံုးသပ္ပါ။

ပဥၥမလူမိုက္

ပဥၥမလူမိုက္ႀကီးမွာ ေယာကၡမကို ကပ္ရပ္မွီခို အေခ်ာင္ေနလိုေသာ လူမိုက္ႀကီး ျဖစ္သည္။ သူ႔သမီးကို ယူထားၿပီး ကိုယ္စြမ္းကိုယ္စ ဘာတစ္ခုမွ် အားမထုတ္ဘဲ ေယာကၡမအရိပ္ကို ခိုၿပီး လက္ေဝခံ စားေသာက္ ေနထိုင္ေသာ သမက္မ်ဳိးေတြ ဤေလာက၌မ်ားစြာရွိတတ္သည္။ ေယာကၡ မ်က္ႏွာ ၾကည့္ရ၊ မိန္းမအေငါက္ခံရ၊ သူတစ္ပါး အထင္ေသးခံရသူမ်ား ျဖစ္၍ သမက္ေစ်းက်သူမ်ား ျဖစ္သည္။ ေယာကၡမ အိမ္မွာေန၊ေယာကၡမ ေကၽြးတာစား၊ ေယာကၡမ ေပးတာဝတ္၊ ေယာကၡမ ျပဳသမွ် ႏုရေသာသမက္မ်ားအဖို႔ ေရႊသမက္ မဟုတ္၊ ရႊံ႕သမက္မ်ားသာ ျဖစ္ေလသည္။ အစြမ္းအစ ၾကံရည္ ဉာဏ္ရည္ သတၱိ ဗ်တၱိ လူေရးလူရာ အညြန္႔တံုးသူမ်ား ျဖစ္၏။ ဤသမက္မ်ဳိးကို လူမိုက္စာရင္းသြင္းရျခင္း ျဖစ္သည္။ သင္လည္း လူမိုက္စာရင္းတြင္ မပါပါေစလင့္။

ဆ႒မလူမိုက္

ဆ႒မလူမိုက္ႀကီးမွာ ေဆြမ်ဳိးခ်င္း မတည့္ေအာင္ ကုန္းတိုက္ေသာ လူမိုက္ႀကီးျဖစ္သည္။ တစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး သင့္မွ်သည္ကို မသင့္ေအာင္ မတည္႔ ေအာင္ ကုန္းတိုက္ျခင္းမွာ မလုပ္သင့္ မလုပ္ထိုက္ေသာကိစၥ ျဖစ္သည္။ လူမွန္လွ်င္ ဉာတကာနဥၥသဂၤဟ မဂၤလာအရ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းတို႔အား ေထာက္ပ့ံကူညီရၿမဲ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ျဖစ္ေစ၊ အိမ္တြင္းေရးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ျဖစ္ေစ၊ သားေရး သမီးေရး ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ျဖစ္ေစ စိတ္ရိုင္း စိတ္မိုက္ဝင္ၿပီး ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းတို႔အား အခ်င္းခ်င္း မသင့္မွ် ေအာင္ ေသြးခြဲလွ်င္၊ ကုန္းတိုက္လွ်င္ အလြန္မိုက္ရိုင္းရာက်သည္။ မဂၤလာတရားေတာ္ကို ပစ္ပယ္ရာေရာက္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကုန္းတိုက္သူကို လူမိုက္ဟု ဆိုရသည္။

ေရွးအခါက ရာဇၿဂိဳလ္ၿမိဳ႕သား တစ္ဦးသည္ အရပ္သားအခ်င္းခ်င္း မတည့္ေအာင္၊ မင္းမႈထမ္း အခ်င္းခ်င္း မတည့္ေအာင္၊ ျပည္သူႏွင့္ရွင္ဘုရင္ မတည့္ေအာင္ ကုန္းတိုက္ေသာေၾကာင့္ ေသေသာအခါ ငရဲ၌ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ခံရၿပီး ငရဲမွ လြတ္ေသာ္ ဂိဇၥၽကုဋ္ေတာင္၌ အပ္အေမြးေပါက္ ၿပိတၱာႀကီး ျဖစ္ရေၾကာင္း ပါရာဇိကဏ္ က်မ္း၌ ဖတ္႐ႈရသည္။

သတၱမလူမိုက္

သတၱမလူမိုက္ႀကီးမွာ မိန္းမအနားမွ မခြာႏိုင္ေသာ လူမိုက္ႀကီး ျဖစ္သည္။ ေယာက္်ားမွန္လွ်င္ ႀကီးပြားတိုး တက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္လုပ္ကိုင္ ၾကရၿမဲ ျဖစ္သည္။ ယင္းသို႔ ေဆာင္ရြက္ရာ၌ ဇနီးမယားကို ခဏေခတၱ ခြဲတန္ခြဲရမည္။ မခြဲႏိုင္လွ်င္ လူမိုက္စာရင္း အသြင္းခံရမည္။ သားမယားကို မခြဲႏိုင္၍ စီးပြားေရး လမ္းေကာင္း ႏွင့္ လြဲရသူမ်ား၊ ပညာေရးလမ္းခရီး ပိတ္သြားၾကသူမ်ား၊ ရာထူးတိုးတက္မႈႏွင့္ ေဝးရသူမ်ားကို လူ႕ေလာက၌ မၾကာမၾကာ ေတြ႕ရတတ္သည္။ ယင္းသို႔ ဇနီးမယားအပါးမွ မခြာႏိုင္၍ တက္လမ္းပိတ္ေနသူမ်ားကို လူမိုက္ ဟုဆိုရျခင္း ျဖစ္သည္။

အ႒မလူမိုက္

အ႒မေျမာက္လူမိုက္မွာ သူမ်ားေျပာသည္ကို အရမ္းလက္ခံ ယံုၾကည္ေသာ လူမိုက္မ်ဳိး ျဖစ္သည္။ စဥ္းစား ဉာဏ္မရွိ၊ ဆင္ျခင္ေတြးေတာမႈ မျပဳ၊ သူတစ္ပါးေျပာသမွ် အဟုတ္မွတ္၍ လက္ခံယံုၾကည္ပါက လူႏံုလူအ လူငတံုးဟု ဆိုရေပလိမ့္မည္။ သူတစ္ပါးေျပာသည္ကို ယံုၾကည္မိ၍ ဒုကၡေတြ႕ရပံု သာဓကကို ေအာက္ပါ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို ႐ႈ၍ သိသင့္ေပသည္။

ဧကနိပါတ္ သိဂၤါလဇာတ္၌ ေငြ ၂၀၀ ေပးမည္၊ ငါ့ကို ေက်ာပိုး၍ ပို႔ေဆာင္ပါ ဟု ေျမေခြး လွည့္ပတ္ေသာ စကားကို ယံုမိ၍ ပုဏၰားအို အရွက္ကြဲ ရဖူးသည္။

စတုတၳနိပါတ္ ဒုဒၵဳဘဇာတ္၌ ဥသွ်စ္သီးေၾကြက်သည္ကို ေျမၿပိဳပါၿပီဟု ဟစ္ေအာ္ေျပးသြားေသာ ယုန္တစ္ ေကာင္၏ စကားကို ယံုမိ၍ ေတာတြင္း ရွိ တိရစာၦန္အမ်ား ေျပးၾကလႊားၾက ဒုကၡေရာက္ၾကရဖူးသည္။

ဒီဃနိကာယ္ သုတ္မဟာဝါ၌ ေဝႆကာရပုဏၰား၏ ေျပာဆိုေသာ စကားကို ယံုမိ၍ ေဝသာလီျပည္ႀကီး ပ်က္စီးခဲ့ရဖူးသည္။ ဤျဖစ္ရပ္၊ ဤသာဓက မ်ားကို ႐ႈ၍ သူတစ္ပါး ေျပာတိုင္း အရမ္းမယံုပါႏွင့္ ယံုလွ်င္ လူမိုက္ႀကီး အေခၚခံရ ေပလိမ့္မည္။

ကင္းဝန္မင္းႀကီး၏ကဗ်ာ
ဤေဖာ္ျပပါ လူမိုက္ႀကီး ရွစ္ဦိးအေၾကာင္းကို ကင္းဝန္မင္းႀကီးက ေအာက္ပါအတိုင္း ကဗ်ာေရး၍ ထားခဲ့ေလသည္။

သူခိုက္ပြား၊ ဝင္စားတတ္တဲ့လူ။

ျမင္တိုင္းလိုခ်င္လို႔၊ စာသာသင္ စာမေရးႏိုင္ႏွင့္၊

စာေရးလွ်င္ ျဖတ္မတည္းတဲ့ျပင္၊

ကပ္ဆည္းသသူရကို၊ ယမ္းခဘိမူ။

မ်ဳိးေဆြကိုေပး သုညႏွင့္၊

မိန္းမကိုမခြာအားလို႔၊

အမ်ားလက္ခံသူ၊ မွတ္ယူပ ရွစ္ဦး။

မွန္ဘိေခ်၊ ပ႑ိမဟူေစႏွင့္၊

ဇမၺဴေျမ ျမလွ်ံပိုင္းျဖင့္၊ ရိုင္းေခါင္းထိမႉး။

မာဂဓိ-သာစည္

၁၉၉၀၊ ႏိုဝင္ဘာလ၊ အမွတ္ ၁၁။