“ဂ်ီဟက္အဓိပၸါယ္”

had ဆိုသည္မွာ မြတ္စလင္တို႔၏ ဘာသာေရးတာ၀န္တစ္ခုကို ေခၚဆိုေသာ အစၥလာမ္ဘာသာေရး စကားလံုးျဖစ္သည္။ အာရဗီစကားတြင္မူ  ဂ်ီဟဒ္ကို ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားမွဳဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ နာမ္ပုဒ္တစ္ပုဒ္အျဖစ္ ဘာသာျပန္ၾကသည္။ ကိုရမ္က်မ္းစာတြင္ ဂ်ီဟဒ္ဟူေသာ စကားလံုး ၄၁ ၾကိမ္ပါရွိၿပီး ဘုရားသခင္အလိုေတာ္က် ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားျခင္း ဟူေသာ အီဒီယမ္အသံုးအႏွံဳးျဖင့္ မၾကာခဏသံုးသည္။ ဂ်ီဟဒ္တြင္ ပါ၀င္လွဳပ္ရွားသူကို မူဂ်ာဟစ္ ဟုေခၚၿပီး၊ အမ်ားကိန္းမွာမူ မူဂ်ာဟစ္ဒင္ ျဖစ္သည္။ ဂ်ီဟဒ္သည္ မြတ္စလင္တို႔အတြက္ အေရးၾကီးေသာ ဘာသာေရးတာ၀န္တစ္ခုျဖစ္သည္။ တခါတရံတြင္ ဆြန္နီ ပညာရွင္မ်ားအတြင္းရွိ လူနည္းစုကမူ ထိုဘာသာေရးတာ၀န္ကို အစၥလာမ္ဘာသာ၏ နံပတ္ေျခာက္ အေလးအျမတ္ျပဳအပ္ေသာအရာအျဖစ္ ရည္ညႊန္းသည္၊ သို့ေသာ္ ထိုဘာသာေရးတာ၀န္သည္ ထိုကဲ့သို႔ တရား၀င္ အဆင့္အတန္းမရွိပါ။ တြယ္လ္ဗာ ရွီအက္ အစၥလမ္တြင္မူ ဂ်ီဟဒ္သည္ ဘာသာေရးအက်င့္ ဆယ္ ခုအနက္ တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္သည္။

အခ်က္အလက္ျပည့္စံုေသာ အစၥလမ္ အဘိဓာန္တစ္ခုမွာ ဂ်ီဟဒ္္ကို - မိုဟာမက္၏ ဘာသာျပန္႔ပြါးေရးတြင္ အစၥလမ္ဘာသာ တိုးတက္ေရးႏွင့္ မြတ္စလင္တို႔အထံမွ မေကာင္းမွဳမ်ားကို ဖယ္ရွားေရးတို႔အတြက္ အထူးရည္ရြယ္ကာ ျပဌာန္းထားေသာ ၄င္းဘာသာကို မယံုၾကည္သူမ်ားႏွင့္ တိုက္ခိုက္ရေသာ ဘာသာေရး စစ္ပြဲဟု အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုထားသည္။ ထင္ရွားတဲ့ ၿဗိတိန္-အေမရိကန္ အေရွ့တိုင္းပညာရွင္ ဘားနဒ္ လူး၀စ္ကေတာ့ တမန္ေတာ္ မိုဟာမက္ရဲ့ အဆံုးအမမ်ားႏွင့္ အစၥလမ္ ဥပေဒရဲ့ ေရွးေဟာင္း လက္စြဲစာအုပ္ေတြမွာ ဂ်ီဟဒ္္က က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ကိစၥအမ်ားစုမွာ စစ္အဓိပၸါယ္ပါတဲ့ စကားလံုးျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာဆိုပါတယ္။ Al-Minhaj လို့ေခၚတဲ့ တမန္ေတာ္မိုဟာမက္ရဲ့ အဆိုအမိန္႔ေတြရဲ့ အဖြင့္က်မ္းမွာ အလယ္ပိုင္းေခတ္ အစၥလမ္ပညာရွင္ Yahya ibn Sharaf al-Nawawi က အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုလံုးရဲ့ စုေပါင္းတာ၀န္တစ္ခုသည္ တရား၀င္ ဆန္႔က်င္မွဳတစ္ခု တည္ရွိေနဖို႔၊ ဘာသာေရး ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔၊ ဘုရားရဲ့ ဥပေဒေတြကို နားလည္ဖို႔၊ အမွန္တရားကို သိျမင္ဖို႔နဲ႔ မွားတဲ့ အျပဳအမူေတြကို တားျမစ္ဖို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဘီဘီစီက ဂ်ီဟဒ္ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို တိတိက်က် ဖြင့္ဆိုေပးထားသလို၊ မြတ္စလင္ေတြက မတူကြဲျပားျခားနားတဲ့ ရုန္းကုန္လွဳပ္ရွားမွဳ သံုးမ်ိဳးကို ဘယ္လို အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုေဖာ္ျပတယ္ဆိုတာကိုလဲ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

၁။ မြတ္စလင္ ယံုၾကည္မွဳကို တတ္နိဳင္သမွ် အေကာင္းဆံုး ေတြ႔ၾကံဳခံစားနိဳင္ဖို႔ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူ တစ္ေယာက္ရဲ့ ကိုယ္တြင္း ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားမွဳ၊

၂။ မြတ္စလင္အဖြဲ႔အစည္းေကာင္းတစ္ခု တည္ေဆာက္နိဳင္ဖို႔ ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားမွဳနဲ႔၊

၃။ ျမင့္ျမတ္ေသာ စစ္ပြဲ (သို႔မဟုတ္) လိုအပ္ရင္ အင္အားသံုးကာ အစၥလမ္ဘာသာကို ကာကြယ္ဖို႔ရာ ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားမွဳတို႔ျဖစ္ပါတယ္။

အေနာက္တိုင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာရွိတဲ့ မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြက ဂ်ီဟဒ္ကို ျမင့္ျမတ္ေသာစစ္ပြဲလို႔ ဘာသာျပန္ၾကပါတယ္၊ အစၥလမ္ဘာသာကို ေလ့လာသူ ပညာရွင္မ်ားကေတာ့ ဒီစကားလံုးႏွစ္လံုးဟာ အဓိပၸါယ္တူအသံသာကြဲတဲ့ စကားလံုးေတြ မဟုတ္ဘူးလို႔ မၾကာခဏ အေလးအနက္ထားေျပာဆိုၾကပါတယ္။ အတိအက်ေျပာရရင္ေတာ့ မြတ္စလင္ စာေရးဆရာေတြက ဂ်ီဟဒ္ဆိုတဲ့ စကားလံုးရဲ့ ဆင့္ပြါးအဓိပၸါယ္ေတြကို အေလးထားတဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မွဳမ်ိဳးကို ျငင္းပယ္လိုၾကပါတယ္။

ဇာစ္ျမစ္

ဂ်ီဟဒ္ဆိုတဲ့ စကားလံုးရဲ့ အစမ်ားကို မိုဟာမက္ရဲ့ အဆိုအမိန္႔မ်ား လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ကိုရန္က်မ္းမ်ားမွာ ေျခရာခံနိဳင္ပါတယ္။ ဒီလိုေျခရာခံေတြ႔ရွိမွဳဟာ ဂ်ီဟဒ္အသံုးအႏွံဳးသည္ မြတ္စလင္မဟုတ္သူမ်ားကို ဆန္႔က်င္သည္ဟူသည့္ သေဘာတရားကို အားေကာင္းေစပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ကိုရန္က်မ္းတြင္ ဂ်ီဟဒ္ကို အလႅာဟ္၏ အမည္ျဖင့္ တိုက္ခိုက္ေရး သို႔မဟုတ္ စစ္ေရးအတြက္ မည္သည့္အခါမွ မသံုးဘဲ၊ qital ကိုသာ တိုက္ခိုက္ေရးအဓိပၸါယ္ျဖင့္ သံုးပါတယ္။ ကိုရန္က်မ္းလာ ဂ်ီဟဒ္ကို မူလအားျဖင့္ မြတ္စလင္မ်ား၏ အိမ္နီးခ်င္းမ်ားကိုသာ ရည္ညႊန္းေသာ္လည္း အခ်ိန္ကာလၾကာျမင့္လာသည္ႏွင့္အမွ် ရန္သူပိုမ်ားလာသည္ႏွင့္အမွ် ဂ်ီဟဒ္ကို အေထာက္အပံ့ျပဳေသာ ကိုရန္က်မ္း၏ ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားမွာလည္း ရန္သူအသစ္မ်ားအတြက္ပါ အဆင့္ျမွင့္လာခဲ့သည္။ ဂ်ီဟဒ္ဥပေဒဆိုင္ရာ ပထမဆံုးစာတမ္းကို Abd al-Rahman al-Awza'i ႏွင့္ Muhammad ibn al-Hasan al-Shaybani တို႔ေရးသားခဲ့ၾကသည္။ ထိုစာတမ္းမွာ မိုဟာမက္ေသဆံုးၿပီးအခ်ိန္ကစ၍ ေပၚေပါက္လာခဲ့ေသာ အျငင္းပြါးမွဳမ်ားမွ ထြက္ေပၚလာျခင္းျဖစ္သည္။

ေခတ္သစ္ အာရဗီစကားလာ ဂ်ီဟတ္သည္ ဘာသာေရး၊ ေလာကအေရး၊ အၾကမ္းဖက္မွဳ၊ မဖက္မွဳ စသည့္ မည္သည့္ အေၾကာင္းေၾကာင့္ဘဲျဖစ္ျဖစ္ ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားမွဳအတြက္ မွန္ကန္ေသာ အသံုးအႏွံဳးတစ္ခု ျဖစ္သည္။  ဥပမာ၊ မဟတၱမဂႏၵီ၏ အိႏၵိယ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ သတြျဂဟ လွဳပ္ရွားမွဳကို ေခတ္သစ္ အာရဗီစကားျဖင့္ေရာ အျခား ေဒသသံုး အာရဗီစကားျဖင့္ပါ ဂ်ီဟဒ္ဟုေခၚသည္။ ထို႔အျပင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားလြတ္လပ္ေရးအတြက္ တိုက္ခိုက္မွဳကိုလည္း ဂ်ီဟဒ္ဟုပင္ သံုးႏွံဳးၾကသည္။

အသံုးအႏွံဳးမ်ား

ဂ်ီဟဒ္ဟူေသာ စကားလံုးသည္ အၾကမ္းဖက္မွဳ အၾကမ္းမဖက္မွဳ အဓိပၸါယ္ႏွစ္မ်ိဳးလံုးျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ တိုးတက္လာသည္။ သာမန္အားျဖင့္ အျခားအရာမ်ားၾကားတြင္ မတရားမွဳႏွင့္ ႏွိပ္ကြပ္မွဳမ်ားကို ဆန္႔က်င္ျခင္း၊ အစၥလမ္ဘာသာျဖန္႔ျဖဴးျခင္းႏွင့္ ၄င္းကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္ေသာ ဘ၀မွာ ေနထိုင္နိဳင္ဖို႔ ၾကိဳးစားျခင္းလို႔ ဂ်ီဟဒ္ကို ဘာသာျပန္နိဳင္ပါတယ္။ ဂ်ီဟဒ္ ႏွစ္မ်ိဳးအၾကား ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ အေရးပါမွဳကေတာ့ အျငင္းပြါးဖြယ္ရာ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွား မြတ္စလင္မ်ားအၾကား ထင္ရွားသူအမ်ားစုက ဂ်ီဟဒ္ကို အစၥလမ္ဘာသာအတြက္ (သို႔မဟုတ္) ဘုရားသခင္အတြက္ (သို႔မဟုတ္) တခုတည္းေသာ အေၾကာင္းအရာအတြက္ ကိုယ့္အသက္ကို စြန္႔လႊတ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အစၥလမ္ဘာသာကို ဆန္႔က်င္သူမ်ားကို တိုက္ခိုက္ျခင္းဟု အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၾကပါတယ္လို႔ Gallup အဖြဲ႔ရဲ့ စစ္တမ္းတစ္ခုမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ လက္ဘႏြန္၊ ကူ၀ိတ္၊ ေဂ်ာ္ဒန္ႏွင့္ ေမာ္ရိုကိုရွိ မြတ္စလင္အမ်ားစုကေတာ့ ဂ်ီဟဒ္ကို ဘုရားသခင္အတြက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ျခင္း၊ ဘုရားသခင္ေပးတဲ့တာ၀န္ (သို႔မဟုတ္) ဘုရားသခင္ကို ရွိခိုးျခင္းလို႔ စစ္သေဘာတရားမပါတဲ့ အဓိပၸါယ္မ်ိဳးဖြင့္ဆိုကာ သံုးႏွံဳးၾကပါတယ္။ အျခားသူမ်ားက

၁။ ခက္ခဲတဲ့အလုပ္မွာ ျမွဳပ္ႏွံလုပ္ကိုင္ျခင္းႏွင့္ ဘ၀မွာ ကိုယ့္ရည္မွန္းခ်က္ေအာင္ျမင္ျခင္း။

၂။ ျမင့္ျမတ္ေသာ အေၾကာင္းတရားရရွိေအာင္ ၾကိဳးစားအားထုတ္ျခင္း။

၃။ ျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ညီညြတ္ေရးႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးတို႔ကို ျမွင့္တင္ျခင္းႏွင့္ အျခားသူမ်ားကို ကူညီျခင္း။

၄။ အစၥလမ္ဘာသာရဲ့ ဥပေဒအတိုင္းေနထိုင္ျခင္း ဆိုတဲ့ အဆင့္ေတြကို ရည္ညႊန္းကာ တု႔ံျပန္ၾကပါတယ္။

ဂ်ီဟဒ္အၾကီးစားႏွင့္ ဂ်ီဟဒ္အေသးစား ျခားနားမွဳ

၁၁ ရာစုေခတ္ အစၥလမ္ ပညာရွင္ Al-Khatib al-Baghadadi က သူေရးတဲ့ the history of Baghdad ဆိုတဲ့ စာအုပ္မွာ Jabir ibn Abd-Allah ရဲ့ Companion of Muhammad စာအုပ္မွာပါတဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ကိုးကားထားပါတယ္။ တမန္ေတာ္သည္ စစ္ပြဲတစ္ခုမွအျပန္ ကြ်န္ဳပ္တို႔ကို  သင္တို့ဟာ ေကာင္းေသာျပန္လာျခင္းနဲ႔ ျပန္လာခဲ့ၾကတာျဖစ္တယ္၊ သင္တို႔ဟာ အေသးစားဂ်ီဟဒ္မွ  ျမင့္ျမတ္ေသာစစ္ပြဲလို႔ေခၚတဲ့ ကိုယ့္အလိုဆႏၵကိုဆန္႔က်င္ကာ အလႅာအရွင္ရဲ့ တပည့္တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ၾကိဳးစားအားထုတ္မွဳေခၚ အၾကီးစားဂ်ီဟဒ္သို႔ ေရာက္ရွိလာတာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒီကိုးကားခ်က္က အၾကီးစားဂ်ီဟဒ္ႏွင့္ အေသးစားဂ်ီဟဒ္လို႔ ဂ်ီဟဒ္ႏွစ္မ်ိဳး ကြဲျပားေစခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိဳ႔ အစၥလမ္ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ဒီကုိးကားခ်က္ရဲ့ အေရးပါမွဳနဲ့ ပတ္သက္လို့ အျငင္းပြါးၾကၿပီး ဂ်ီဟဒ္ရဲ့ အဓိပၸါယ္ကို ျမင့္ျမတ္ေသာစစ္ပြဲလို႔ ဖြင့္ဆိုတာက ပိုအေရးပါတယ္လို႔ ထင္ျမင္ၾကပါတယ္။

David Cook ဆိုတဲ့ မြတ္စလင္မဟုတ္တဲ့ ပညာရွင္ရဲ့ အလိုအရ ဘာသာေရး ဂ်ီဟဒ္က အၾကမ္းဖက္မွဳပါတဲ့ ဂ်ီဟဒ္ကို ဘယ္လိုမွ မလႊမ္းမိုးနိဳင္ဘူးလို႔ ေအာက္ပါ အတိုင္း သူ႔အျမင္ကို ေရးထားပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းေရာ ေခတ္ၿပိဳင္ပါ မြတ္စလင္စာေပေတြကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ ဘာသာေရးဂ်ီဟဒ္ရဲ့ အေရးပါမွဳကို မ်က္ကြယ္ျပဳထားလို႔ရတယ္ဆိုတဲ့ အေထာက္အထားမ်ိဳးေတြ႔နိဳင္ပါတယ္။ ဒီဘက္ ေခတ္မွာ ေသခ်ာတာကေတာ့ ဂ်ီဟဒ္ဆိုတာ အဓိကအားျဖင့္ အၾကမ္းဖက္မွဳမပါတဲ့ သေဘာတရားလို႔ (သို႔မဟုတ္) ဘာသာေရးဂ်ီဟဒ္က အၾကမ္းဖက္မွဳပါတဲ့ ဂ်ီဟဒ္ကို လႊမ္းမိုးသြားၿပီလို႔ မြတ္စလင္မဟုတ္တဲ႔ဘယ္သူကမွ အာရဗီစာ၊ ပါရွန္းစာ၊ အူရဒူစာလို ဘယ္ဘာသာစကားနဲ႔မွ ေၾကြးေၾကာ္မွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာပါဘဲ။ အခုလိုမ်ိဳး ေၾကြးေၾကာ္မွဳကို ျပဳလုပ္တာက အေနာက္တိုင္းပညာရွင္မ်ား အဓိကအားျဖင့္ ဆူဖီဇမ္ (Sufism) ကိုေလ့လာထားတဲ့ (သို႔မဟုတ္) ဘာသာေပါင္းစံု ေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ အလုပ္လုပ္တဲ့ အေနာက္တိုင္း ပညာရွင္ေတြနဲ႔ အစၥလမ္ ဘာသာကို လံုး၀အႏၲရာယ္ကင္းတဲ့ ဘာသာအျဖစ္ တတ္နိဳင္သမွ် တင္ျပလိုၾကတဲ့ မြတ္စလင္ကာကြယ္ေရး သမားေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။

အဇၥ်တၱရုန္းကန္လွဳပ္ရွားမွဳဟာ အၾကီးစားဂ်ီဟဒ္ျဖစ္တယ္လို႔ မိုဟာမက္က ေျပာတယ္ဆိုၿပီး ကိုးကားထားတာဟာ မယံုၾကည္ရတဲ့ အရင္းအျမစ္ကလာတာပါလို႔ မြတ္စလင္ ဥပေဒပညာရွင္ Ibn Hajar al-Asqalani ကဆိုပါတယ္။ ဘာျဖစ္ လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီစကားဆင္းသက္လာမွဳ ျဖစ္စဥ္မွာ အားနည္းခ်က္ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုထားလို့ပါဘဲ။

အေကာင္းဆံုး ဂ်ီဟဒ္

အာရပ္ေႏြဦးလွဳပ္ရွားမွဳအတြင္းမွာ အာရပ္နိဳင္ငံမ်ားမွာ ျဖစ္ပြါးခဲ့တဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပမွဳမ်ားဟာ အစိုးရပိုင္းက အာဏာရွင္မ်ားရဲ့ အၾကမ္းဖက္မွဳ ပစ္သတ္မွဳမ်ားနဲ႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတယ္။ ဒီလိုပစ္ခတ္ႏွိမ္နင္းမွဳမ်ားက ဆႏၵျပသူမ်ားကို အားျဖစ္ေစခဲ့တယ္၊ အေကာင္းဆံုးဂ်ီဟဒ္လို႔သူတို႔ေခၚတဲ့အေပၚ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ယံုၾကည္မွဳကို အေျခခံကာ ေတာ္လွန္ေရးဆီသို႔ သယ္ေဆာင္ေပးခဲ့တယ္။ ႏွိပ္စက္လြန္းတဲ့ ဆူလတန္ေတြေရွ႔မွာ တရားမွ်တမွဳကို ေျပာဆိုျခင္းဟာ အေကာင္းဆံုးဂ်ီဟဒ္ဘဲ ဆိုတဲ့ တမန္ေတာ္ မိုဟာမက္ရဲ႔ စကားက အေကာင္းဆံုးဂ်ီဟဒ္ကို အားျဖစ္ေစ ခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေျမျပင္ဆိုင္ရာ အသံုးအႏွံဳးမွာေတာ့ ဂ်ီဟဒ္ကို စစ္ပြဲလို႔ဖြင့္ဆိုပါတယ္။ အလႅာရဲ႔ တမန္ေတာ္ (မိုဟာမက္)ကို အေကာင္းဆံုးဂ်ီဟဒ္ဆိုတာဘာလဲလို႔ေမးေတာ့ သင့္ျမင္းလဲ ေသၿပီ သင့္ကိုယ္မွာလဲ ေသြးအလိမ္းလိမ္းျဖစ္ေနခ်ိန္အထိ တိုက္ပြဲ၀င္သူဟာ အေကာင္းဆံုးဂ်ီဟဒ္ဘဲလို႔ ေျဖထားတာကိုေတြ႔ရပါတယ္။ ထို႔အတူဘဲ ေနာက္ဆံုးေသြးစက္က်သည္အထိ တိုက္ပြဲ၀င္သူကိုလဲ အျမင့္ဆံုး ဂ်ီဟဒ္လုိ႔ တမန္ေတာ္ရဲ့စကားကို ကိုးကားၿပီး ဖြင့္ဆိုတာလဲေတြ႔ရပါတယ္။ ေဆာ္ဒီ အာေရးဗီးယားနိဳင္ငံမွာရွိတဲ့ မကၠာကို ဘုရားဖူးသြားျခင္းဟာ မြတ္စလင္ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ အေကာင္းဆံုးဂ်ီဟဒ္ျဖစ္တယ္လို႔ မိုဟာမက္က သတ္မွတ္ ပါတယ္လို့လဲ ေဖာ္ျပထားတာရွိပါတယ္။

စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားထုတ္မွဳ

မွန္ကန္တဲ့ ဂ်ီဟဒ္ရဲ့ ပန္းတိုင္ဟာ အစၥလမ္ဘာသာ၊ ယံုၾကည္မွဳႏွင့္ မွန္ကန္တဲ့ အသက္ေမြးမွဳတို႔အၾကား ညီညြတ္မွဳရရွိျခင္းျဖစ္တယ္လို႔ မြတ္စလင္ပညာရွင္ မာမြတ္ အာယြဘ္က ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေခတ္သစ္မွာေတာ့ ဂ်ီဟဒ္ကို ကိုယ္က်င့္တရားနဲ႔လူမွဳေရးအစီအစဥ္ညီမွ်မွဳ တည္ေဆာက္ဖို႔ၾကိဳးစား အားထုတ္ျခင္း လို႔ ပါကစၥတန္ပညာရွင္ ပါေမာကၡ Fazlur Rahman malikက ဖြင့္ဆိုသလို တူနီးရွား သမၼတ Habib Bourguibaက ဂ်ီဟဒ္ကို တူနီးရွားနိဳင္ငံမွာ စီးပြါးေရးဖြံ႔ျဖိဳး တိုးတက္ေအာင္ ၾကိဳးစားအားထုတ္မွဳလို႔ ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။

စစ္ပြဲ

တမန္ေတာ္ေသဆံုးၿပီးေနာက္ ပထမပိုင္းရာစုႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ တိုးတက္ လာတဲ့ ေရွးေဟာင္းအစၥလမ္ဥပေဒေလ့လာမွဳမ်ားမွာ- အစၥလမ္ဥပေဒ ေအာက္မွာ ခြင့္ျပဳေပးလို႔ရတဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ စစ္ပြဲဟာ ဂ်ီဟဒ္ပါ၊ ဒီဂ်ီဟဒ္မွာ အစၥလမ္ကိုမယံုၾကည္သူမ်ား၊ အစၥလမ္ဘာသာကို ပစ္ပယ္သြားသူမ်ား၊ သူပုန္မ်ား၊ လမ္းဓားျပမ်ားႏွင့္ အစၥလမ္အာဏာကို စြန္႔လႊတ္ျငင္းဆန္ၾကသူမ်ားကို ဆန္႔က်င္တဲ့ စစ္ပြဲလဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ စစ္ပြဲအသြင္ပါတဲ့ ဂ်ီဟဒ္ရဲ့ အဓိက ရည္မွန္းခ်က္က မြတ္စလင္မဟုတ္သူမ်ားကို မြတ္စလင္အျဖစ္ သြတ္သြင္းျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ အစၥလမ္နိဳင္ငံခ်ဲ႔ထြင္ျခင္းနွင့္ အစၥလမ္နိဳင္ငံကို ကာကြယ္ျခင္းဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းရာစုႏွစ္ေတြမွာ အထူးသျဖင့္ မြတ္စလင္ကမၻာရဲ့ေနရာမ်ားစြာကို ကုိလိုနီလုပ္လာတဲ့ေခတ္ တစ္ေလွ်ာက္မွာေတာ့ စစ္သေဘာမပါတဲ့ ဂ်ီဟဒ္ကို ပိုအေလးေပးလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီဘက္ေခတ္မွာေတာ့ တခ်ိဳ႔မြတ္စလင္စာေရးဆရာေတြ ဆိုရင္ စစ္ပြဲဆိုတာ ကိုယ့္ပိုင္နက္ကို ကာကြယ္ဖို႔နဲ႔ တရား၀င္ ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ကို ကာကြယ္ဖို႔ ေလာက္ဘဲ သိထားပါေတာ့တယ္။

ကိုရမ္က်မ္းက ကာကြယ္ဖို႔စစ္ပြဲကိုသာ သတ္မွတ္ထားသလား မြတ္စလင္မဟုတ္သူ ေတြကို ဆန္႔က်င္တဲ့ စစ္ပြဲေတြဆင္ႏႊဲဖို႔ အမိန္႔ေပးထားသလားဆိုတာ က်မ္းစာမွာ ပါတဲ့ စကားေတြကို ရွင္းလင္းဖြင့္ဆိုမွဳေပၚမူတည္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ မြတ္စလင္ ေတြ ဆင္ႏႊဲရမဲ့ စစ္ပြဲရဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ကို တိတိက်က်ေဖာ္ျပထားတာ မရွိသလို၊ ဂ်ီဟဒ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာပိုဒ္ေတြဟာလဲ စစ္ပြဲဆိုင္ရာက်င့္၀တ္ေတြကို ေဆြးေႏြးထားတာ မ်ိဳးမရွိဘဲ၊ အစၥလမ္အေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္မဲ့သူတိုးပြါးေရးသာ ဦးတည္တာေတြ႔ရပါတယ္။

အစၥလမ္ဥပေဒဆိုင္ရာ ေရွးေဟာင္းလက္စြဲေတြမွာ လက္နက္ကိုင္စစ္ပြဲနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒအမ်ား အျပားပါရွိပါတယ္။ ဒီဥပေဒေတြထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ကေလးသူငယ္မ်ား၊ စစ္ပြဲမွာ မပါ၀င္သူမ်ား ကိုမသတ္ဖို႔နဲ႔ စိုက္ပ်ိဳးသစ္ပင္မ်ား လူေနအိမ္ယာမ်ားကို မဖ်က္စီးဖို႔လဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ သိပ္မၾကာေသးခင္ကဘဲ ေခတ္သစ္မြတ္စလင္ေတြက ဂ်ီဟဒ္သည္ အဓိကအားျဖင့္ မြတ္စလင္မ်ားနွင့္ အစၥလမ္ဘာသာကို ကာကြယ္ဖို႔ ရည္ရြယ္တဲ့ ကာကြယ္ေရးစစ္ပြဲပါလို႔ အစၥလမ္ဘာသာလာ မူလအဆိုအမိန္႔မ်ားကို ထပ္ဆင့္ဖြင့္ဆိုဖို႔ၾကိဳးစားလာၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႔မြတ္စလင္ပညာရွင္ေတြက ဂ်ီဟဒ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ေနရာမွာ ျခားနားတဲ့ အယူအဆရွိၾကေသာ္လဲ ဂ်ီဟဒ္မွာ ခြဲျခားဆက္ဆံမွဳနဲ႔ ႏွိပ္စက္ညွင္းပန္းမွဳေတြကို ဆန္႔က်င္တဲ့ လက္နက္ကိုင္လွဳပ္ရွားမွဳအၿမဲပါေနရမယ္ဆိုတဲ့သေဘာတရားကို အားလံုးက သေဘာတူၾကပါတယ္။

ျငင္းခံုမွဳ

ဂ်ီဟဒ္ဆိုတဲ့ စကားလံုးအေပၚမွာ စစ္ပြဲကိုရည္ညႊန္းတဲ့ အသစ္ဖြင့္ဆုိမွဳမ်ိဳးမပါဘဲ ဖြင့္ဆိုလို႔ရ-မရ။ ဂ်ီဟဒ္အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုမွဳကို အခြင့္ေကာင္းယူကာ အမ်ားစိတ္ရွဳပ္ ေထြးေအာင္ တခ်ိဳ႔လူေတြ လုပ္ေနသလားဆိုတဲ့ အေပၚ အျငင္းပြါးလ်က္ရွိပါတယ္။

အေရွ႔အလယ္ပိုင္းသမိုင္းပညာရွင္ Bernard Lewis ကေတာ့ ဂ်ီဟဒ္ရဲ့ အဓိက တာ၀န္ကို စစ္ပြဲအဓိပၸါယ္နဲ့ ေရွးေဟာင္းဘာသာေရးသမားေတြ၊ တရားသူၾကီးေတြနဲ့ တမန္ေတာ္ရဲ့ အဆိုအမိန္႔ေတြမွာ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ေရွးရိုးစြဲအမ်ားစုက နားလည္လက္ခံ ထားၾကတယ္လို႔ ျငင္းဆိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ Lewisရဲ့ အစၥလမ္သမိုင္း မွတ္တမ္း အမ်ားစုမွာ  တမန္ေတာ္ မိုဟာမက္ အသက္ရွိစဥ္ကစၿပီး ဂ်ီဟဒ္ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို အဓိကအားျဖင့္ စစ္ပြဲအဓိပၸါယ္နဲ႔ဘဲ သံုးတယ္လို႔ ခိုင္ခိုင္မာမာေျပာဆိုပါတယ္။

ဘားနဒ္လူး၀စ္ရဲ့ ဂ်ီဟဒ္ကို ဒီလိုဖြင့္ဆိုမွဳဟာ တ၀က္ေတာ့မွန္ပါတယ္၊ အစၥလမ္ ဥပေဒ အေျခခံျပဌာန္း စာအုပ္မွာ ဂ်ီဟဒ္ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေလးမ်ိဳးခြဲၿပီး ဖြင့္ျပ ထားပါတယ္။

၁။ အတၱ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ ဂ်ီဟဒ္။ အတၱကိုဆန္႔က်င္ကာ ဘာသာေရးအတြက္ ၾကိဳးစားမွဳ၊ ဘာသာတရားက ေဟာၾကားသည့္အတိုင္းလိုက္နာက်င့္သံုးမွဳ၊ အျခားသူမ်ားကို ဘာသာေရးအတိုင္းလိုက္နာက်င့္သံုးဖို႔ ေျပာဆိုမွဳ။

၂။ ေစတန္၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ ဂ်ီဟဒ္။ ယံုမွားမွဳနဲ႔ အလိုရမက္မပါဘဲ ေစတန္ကို ဆန္႔က်င္နိဳင္ရန္ ၾကိဳးစားမွဳ။

၃။  မယံုၾကည္သူမ်ားႏွင့္ ယံုၾကည္ဟန္ေဆာင္သူမ်ားကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ဂ်ီဟဒ္။ ဒီဂ်ီဟဒ္ကို ႏွဳတ္ျဖင့္၊ လက္ျဖင့္၊ ႏွလံုးသားျဖင့္၊ စီးပြါးဥစၥာျဖင့္ ေဆာက္ရြက္ရန္။

၄။ ဘာသာျခားမ်ား၊ လိမ္ညာသူမ်ား၊ လူဆိုးမ်ားကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ဂ်ီဟဒ္၊ ဒီဂ်ီဟဒ္ကို လက္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရန္၊ လက္ျဖင့္မရလွ်င္ ႏွဳတ္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရန္၊ ႏွဳတ္ျဖင့္ မရလွ်င္ ႏွလံုးသားျဖင့္ေဆာင္ရြက္ရန္။

အျခားမြတ္စလင္အုပ္စုမ်ား၏ အျမင္

Ahmadiyya အစၥလမ္မွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးသည္ အားအၾကီးဆံုးအယူအဆျဖစ္ၿပီး ဂ်ီဟဒ္သည္လည္း လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ့ ကိုယ္တြင္းရုန္းကန္လွဳပ္ရွားၾကိဳးစားမွဳျဖစ္သည္။ ဂ်ီဟဒ္ကို နိဳင္ငံေရးရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ အၾကမ္းဖက္ကာ မသံုးရဘဲ အၾကမ္းဖက္မွဳကေတာ့ ဘာသာတရားကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ႏွင့္ ခြဲျခားႏွိပ္စက္ခံရတဲ့ အေျခအေနဆိုးမ်ိဳးေရာက္မွ ကိုယ့္ဘ၀ကို ကာကြယ္ဖို့ အတြက္သာ အသံုးျပဳရတဲ့ ေနာက္ဆံုးေရြးခ်ယ္မွဳျဖစ္သည္။

Sunni အစၥလမ္မွာေတာ့ ဂ်ီဟဒ္ကို အၾကီးစားဂ်ီဟဒ္ အေသးစားဂ်ီဟဒ္လို႔ ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခားထားပါတယ္။ အၾကီးစားဂ်ီဟဒ္က မိမိရဲ႕အတၱနဲ႔ တစ္ကိုယ္ေကာင္းဆန္မွဳကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ၾကိဳးစားမွဳျဖစ္ၿပီး အေသးစားဂ်ီဟဒ္ကေတာ့ စစ္ပြဲအတြက္ မၾကာခဏ အသံုးျပဳၿပီး ခႏၶာကိုျပင္ပနဲ႔ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားထုတ္မွဳမ်ိဳးပါ။ (Shiite အစၥလမ္မွာလဲ ဂ်ီဟဒ္ကို အလားတူခြဲျခားထားပါတယ္။)

ခႏၶာကိုယ္တြင္းနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ ဂ်ီဟဒ္ကို အၾကီးစားဂ်ီဟဒ္လို႔ ယံုၾကည္မွဳအေပၚ Gibril Hadded က ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာထားပါတယ္။ ဒီယံုၾကည္မွဳရဲ့ သမိုင္း၀င္ အေျခခံဟာ တမန္ေတာ္မိုဟာမက္ရဲ့ စစ္ပြဲက ျပန္လာသူေတြကို သင္တို႔ဟာ မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြကို တိုက္ခိုက္တဲ့ အေသးစားတိုက္ပြဲမွ မိမိတို႔ရဲ႔ ကိုယ္တြင္းမွာရွိတဲ့ အလိုရမက္ကိုတိုက္ခိုက္ရမဲ့ အၾကီးစားစစ္ပြဲကို ျပန္လာၾကတာ ျဖစ္တယ္လို႔ေျပာတဲ့ မိန္႔ခြန္းဘဲဟုသတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒီမိန္႔ခြန္းဟာ တမန္ေတာ္ရဲ့ အမွာစကား ဟုတ္-မဟုတ္ဆိုတဲ့ သံသယျဖစ္ဖြယ္ အေနအထားကို Hadded က လက္ခံေပမဲ့ ကိုရမ္ႏွင့္ အျခားစာေပေတြမွာလဲ ဒီအဇၥ်တၱဂ်ီဟဒ္ရဲ့ သာလြန္ျမင့္ျမတ္မွဳ အတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့ အေထာက္အထားေတြရွိတယ္လို႔ သံုးသပ္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဆြန္နီမြတ္စလင္မွာရွိတဲ့ ဘာသာေရးဥပေဒပညာရွင္ Ibn Qayyim Al-Jawziyya ကေတာ့ အဇၥ်တၱဂ်ီဟဒ္ရဲ့ အေရးပါမွဳကို လက္ခံယံုၾကည္ေပမဲ့ ႏွလံုးသား၊ သုိ႔မဟုတ္ ၀ိညာဥ္အတြက္ဂ်ီဟဒ္ က လက္နက္ကိုင္ေျဖရွင္းတဲ့ ဂ်ီဟဒ္ထက္ပိုအေရးၾကီးတယ္လို႔ လက္ခံဖို႔အတြက္ေတာ့ တမန္ေတာ္ရဲ့ အဆိုအမိန္႔ဟာ အားနည္းပါတယ္လို႔ အၾကံျပဳပါတယ္။ ေခတ္ၿပိဳင္ အစၥလမ္ပညာရွင္ Abdullah Yusuf Azzamကလည္း တမန္ေတာ္ရဲ့အဆိုအမိန္႔ဟာ အားနည္းရံု သာမကဘဲ အေျခအျမစ္မရွိဘဲ တီထြင္ထားတဲ့ အလိမ္အညာမွ်သာျဖစ္တယ္လို႔ ျငင္းဆိုပါတယ္။ တမန္ေတာ္ရဲ့ ဒီမိန္႔ခြန္းဟာ Ibrahim Ibn Abi Abalah ရဲ့ အဆိုအမိန္႔မွ်သာျဖစ္ၿပီး တကယ့္အျဖစ္မွန္ေတြ စာေပအေထာက္အထားေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္ေနတယ္လို႔လဲ ဆိုပါေသးတယ္။

မြတ္စလင္တရားသူၾကီးေတြကေတာ့ God အတြက္ ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားတဲ့ ဂ်ီဟဒ္ ေလးမ်ိဳးရွိေၾကာင္း ရွင္းျပၾကပါတယ္။

၁။ ႏွလံုးသားအတြက္ ဂ်ီဟဒ္၊ ဒီဂ်ီဟဒ္ဟာ နတ္ဆိုးေတြနဲ့ တိုက္ခိုက္မွဳနဲ႔ မေကာင္းမွဳေတြရဲ့ စြဲေဆာင္မွဳေတြက လြတ္ေျမာက္ဖို႔ၾကိဳးစားျခင္းနဲ႔ သက္ဆိုင္ ပါတယ္။

၂။ ႏွဳတ္ျဖင့္ေဆာင္ရြက္ရေသာ ဂ်ီဟဒ္၊ ဒီဂ်ီဟဒ္ကေတာ့ အမွန္တရားကို ေျပာဆိုျခင္းနဲ႔ အစၥလမ္အဆံုးအမေတြကို ႏွဳတ္ျဖင့္ ျပန္႔ပြါးေအာင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းနဲ႔ သက္ဆိုင္ပါတယ္။

၃။ လက္ျဖင့္ေဆာင္ရြက္ရေသာ ဂ်ီဟဒ္၊ ဒီဂ်ီဟဒ္ကေတာ့ အမွန္တရားကိုေရြးခ်ယ္ဖို႔၊ မတရားမွဳ၊ အမွားေတြကို အေရးယူတိုက္ဖ်က္ဖို႔ ရည္ညႊန္းၿပီး

၄။ လက္နက္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရေသာ ဂ်ီဟဒ္။ ဒီဂ်ီဟဒ္ကေတာ့ Holy war အေနနဲ႔ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ပြဲ၀င္မွဳကို ရည္ညႊန္းပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီဂ်ီဟဒ္ဟာ Salafi မြတ္စလင္ေတြနဲ႔ အာရပ္ကမၻာမွာ အင္အားအၾကီးဆံုး မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔မွ ေပါက္ဖြားလာသူမ်ား အမ်ားဆံုးအသံုးျပဳတဲ့ ေဂ်ဟဒ္ပါဘဲ။

ေခတ္ၿပိဳင္မြတ္စလင္ေတြကေတာ့ အစၥလမၼစ္နိဳင္ငံေတြကိုခ်ဲ႕ထြင္ဖို႔၊ ကာကြယ္ဖို႔နဲ႔ အစၥလမၼစ္နိဳင္ငံေတြထူေထာင္ဖို႔ Holy war ဆိုတဲ့ အေသးစားေဂ်ဟဒ္ကို မိမိရဲ႕ အလိုရမက္ကို ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္ရမဲ့ အၾကီးစားေဂ်ဟဒ္ရဲ့ ေနရာမွာ အစားထိုး နိဳင္ခဲ့ၾကပါတယ္။

Sufic မြတ္စလင္ေတြရဲ့အျမင္မွာေတာ့ အၾကီးစားေဂ်ဟဒ္ အေသးစားေဂ်ဟဒ္လို႔ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲထားပါတယ္။ မိုဟာမက္က အၾကီးစားေဂ်ဟဒ္ကို အေလးအနက္ထားၿပီး ျမင့္ျမတ္တယ္ဆိုတာ မိမိကိုယ္ကိုယ္ ျပန္လည္တိုက္ပြဲ၀င္ေနသူပါလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီအဓိပၸါယ္ကို ယူမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေစတန္နတ္ဆိုးကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ျပင္ပစစ္ပြဲ ေတြဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုျပန္တိုက္ၿပီးေအာင္နိဳင္သူရဲ့ စစ္မွန္တဲ့ ေဂ်ဟဒ္ရဲ့ အတုအပ မ်ားသာျဖစ္တဲ့အျပင္၊ လူတိုင္းရဲ့ထာ၀ရလြတ္ေျမာက္မွဳဆိုတာ မိမိကိုယ္တိုင္ စင္ၾကယ္ရန္ လုပ္ကိုင္ျခင္းပါ၀င္တဲ့ ကိုယ့္ရဲ့ ၾကိဳးစားအားထုတ္မွဳမပါဘဲ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္နိဳင္ဘူးလို႔ ဆိုလိုေနပါတယ္။ ဒါဟာ Sufic ေတြရဲ့ စံႏွံဳးနဲ့ အေတာ္နီးစပ္တဲ့ အေနာက္တိုင္းအျမင္ Holy Grail ျဖစ္ပါတယ္။ Sufic ေတြအတြက္ကေတာ့ အစစ ျပည့္စံုသြားျခင္းကို Grail လို႔ေခၚၿပီး Holy Grail ဆိုတာကေတာ့ မိမိမွာရွိသမွ် အရာအားလံုးကို မရွိႏြမ္းပါးသူေတြကို ေပးကမ္းၿပီး God နဲ႔အတူေလွ်ာက္လွမ္းနိဳင္သူ ျဖစ္သြားတဲ့ Enochလို အေကာင္းဘက္ကို အစစေျပာင္းလဲသြားသူပါဘဲ။ မြတ္စလင္မွာ Holy Ones ျမင့္ျမတ္တဲ့သူေတြဟာ Hadrat သို႔မဟုတ္ ထာ၀ရတည္ ရွိေနသူ ဆိုတဲ့ ဂုဏ္ထူးေဆာင္နာမည္ကို ရေလ႔ရွိပါတယ္။

သမိုင္း (ေရွးမြတ္စလင္တို႔၏ ေအာင္ျမင္မွဳမ်ား)

ေအဒီ ၆၃၂ခုႏွစ္ အစၥလမ္ပေရာဖက္ မိုဟာမက္ကြယ္လြန္ၿပီး (၂)ႏွစ္အၾကာမွာ အစၥလမ္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ Umar ရဲ့ဦးေဆာင္မွဳနဲ႔ ဘိုင္ဇန္တိုင္း (Byzantine) အင္ပါယာနဲ႔ ွဆက္ေဆးနီးယန္း (Sassanian) အင္ပါယာေတြကိုဆန္႔က်င္တဲ့ စစ္ပြဲမ်ားအစျပဳလာခဲ့ၾကတယ္။ ေအဒီ ၆၃၆ခုႏွစ္ Yarmuk စစ္ပြဲမွာ ဘိုင္ဇန္တိုင္း စစ္တပ္နဲ႔ အင္ပါယာကို ဆီးရီးယားမွ အျပီးတိုင္ထြက္သြားေစျခင္းျဖင့္ မြတ္စလင္ေတြ ေအာင္ျမင္မွဳရခဲ့ၿပီး ေအဒီ ၆၄၁ခုႏွစ္မွာေတာ့ ကိုင္ရိုၿမိဳ႔နားမွာ ဘိုင္ဇန္တိုင္းတို႔ လက္နက္ခ်ခဲ့ၾကတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အီဂ်စ္ၿမိဳ႔ေတာ္ ကိုင္ရိုျဖစ္လာမဲ့ အလက္ဇန္း ဒရီးယားကို သိမ္းပိုက္မွဳဟာ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး ဘိုင္ဇန္တိုင္း ဥပေဒေအာက္မွာ ေနထိုင္ခဲ့ၾကတဲ့ ေဒသခံေတြဆီက တန္ျပန္ တိုက္ခိုက္မွဳ အနည္းငယ္ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ေအဒီ ၆၃၇ခုႏွစ္ Al-Qadisiyya စစ္ပြဲမွာ ပါရွန္းစစ္တပ္ကို စတင္ေခ်မွဳန္းခဲ့ၿပီး ၆၄၂ ခုႏွစ္ Nahævand စစ္ပြဲမွာေတာ့ ပါရွန္းေတြကို သုတ္သင္နိဳင္ခဲ့ျခင္းျဖင့္ မြတ္စလင္သိမ္းပိုက္ေအာင္ျမင္မွဳမ်ားကို တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ၁၅ႏွစ္အတြင္းမွာ အီရန္ကို ေအာင္ျမင္စြာ သိမ္းပိုက္နိဳင္ခဲ့ၿပီး မၾကာခင္မွာဘဲ အာရွအလယ္ပိုင္းကို ထိုးေဖာက္၀င္ေရာက္ လာခဲ့တယ္။

ၾကီးက်ယ္တဲ့ ေအာင္ျမင္မွဳလို႔ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္သံုးလာခဲ့ခ်ိန္မွာ မြတ္စလင္ေတ အၾကား အစၥလမ္ရဲ့ အခန္းက႑ဟာလည္း အျငင္းပြါးဖြယ္ရာ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အလယ္ပိုင္းေခတ္ အာရပ္စာေရးဆရာမ်ားက ဒီလိုတိုက္ခိုက္ေအာင္ျမင္မွဳေတြကို Godရဲ့အမိန္႔ေပးေစခိုင္းမွဳျဖစ္တယ္လို႔ဆိုၾကတယ္။ အစၥလမ္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ့အမိန္႔ေအာက္မွာ ဒီအေၾကာင္းအရာေတြကို စည္းကမ္းရွိရွိ စနစ္တက် တင္ျပထားၾကတယ္။ တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ေအာင္ျမင္မွဳမွာ ေဂ်ဟဒ္ရဲ့ တြန္းအားေပးမွဳစြမ္းအင္ေတြပါတယ္ဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚကို ေခတ္သစ္ရွင္းလင္း ဖြင့္ဆိုမွဳေတြက ျငင္းဆိုေနၾကပါတယ္။ ၄င္းတို႔အဆို က်ဴးေက်ာ္ တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္မွဳေတြမစခင္မွာ အာရပ္ေတြဟာ အလြန္ဆင္းရဲၾကတယ္၊ အာေရဗီယန္ ကြ်န္းဆြယ္ေတြ သဲကႏၲာရျဖစ္ကုန္ၿပီး အာရပ္ေတြေနထိုင္ရာ အရပ္မွာ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ေတြ ေလ်ာ့နည္းကုန္တယ္။ ဒီရွင္းျပခ်က္ေတြက က်ဴးေက်ာ္ တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္မွဳေတြရဲ့ အဓိကအေၾကာင္းရင္းဟာ ဘာသာေရးေၾကာင့္ဆိုတဲ့ အဆိုကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ရုပ္၀တၳဳပစၥည္းေတြေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လို႔ေဖာ္ျပပါတယ္။ အခ်ိဳ႔ေသာ လက္ငင္းရွင္းျပခ်က္ေတြကေတာ့ ဒီလိုက်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ မွဳေတြဟာ ဘာသာေရးေၾကာင့္ေရာ ရုပ္၀တၳဳပစၥည္းေတြေၾကာင့္ပါ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။

မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ား

၁၉၂၈ခုႏွစ္မွာ Hassan al-Bannaက မြတ္စလင္အင္ပါယာတစ္ခုကို ျပန္လည္ အသက္သြင္းဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ျပင္းထန္တဲ့ ေရွးရိုးစြဲျဖစ္တဲ့အျပင္ အထူးလွ်ိဳ႔၀ွက္စြာ လုပ္ေဆာင္ၾကတဲ့ အီဂ်စ္အေျခစိုက္ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ား (Muslim Brother-hood) အဖြဲ႔ကို တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ al-Bannaရဲ့အဆိုကေတာ့ အစၥလမ္ရဲ့ သဘာ၀ဟာ လႊမ္းမိုးဖို႔ျဖစ္ၿပီး လႊမ္းမိုးခံဖို႔မဟုတ္ဘူး၊ အစၥလမ္ဥပေဒေတြကို နိဳင္ငံ တိုင္းမွာ ျပဌာန္းဖို႔နဲ႔ ကမၻာၿဂိဳဟ္တစ္ခုလံုး အစၥလမ္အာဏာ ခ်ဲ့ထြင္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ Muslim Brotherhood သို႔မဟုတ္ Muslim Brethren (jamiat al-Ikhwan al-muslimun) လို႔ေခၚတဲ့ ဒီအဖြဲ႔အစည္းဟာ အစၥလမၼစ္နိဳင္ငံေတြရဲ့ ေလာကီဆန္တဲ့ သေဘာတရားအယူအဆေတြကို ဆန္႔က်င္ၿပီး ကိုရန္က်မ္းလာက်င့္၀တ္ေတြအတိုင္း လိုက္နာေစလိုတဲ့အျပင္ အေနာက္နိဳင္ငံေတြရဲ့ လႊမ္းမိုးမွဳကိုလဲ ဆန္႔က်င္ေစ လိုပါတယ္။ Al Bannaဟာ ကိုရမ္က်မ္းကို ေခတ္မီဆန္းသစ္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းကို ဆန္႔က်င္လိုတဲ့ မြတ္စလင္အစြန္းေရာက္ လက္ယာအုပ္စုမွ ေမြးဖြားလာသူျဖစ္ၿပီး မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔ရဲ့ မူ၀ါဒမွာလဲ အေသခံအၾကမ္းဖက္မွဳကို အမႊန္းတင္ထားတဲ့ တိက်တဲ့ကိုရန္က်မ္းအဖြင့္ပါ၀င္ပါတယ္။ Al Bannaနဲ႔အတူ အဲဒီေခတ္ကၾသဇာတိကၠမအလြန္ၾကီးမားတဲ့ အျခားမြတ္စလင္ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ကေတာ့ ေဂ်ရုစလင္ရဲ့ Grand Mufti Haj-al Amin Al-Husseini ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ေပါင္းၿပီးေတာ့ အစြန္းေရာက္ အစၥလမ္ဥပေဒေတြကို ျပဌာန္းဖို႔ေတာင္းဆိုျခင္း ကမၻာ႔ျပႆနာမ်ိဳးစံုကို ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြအေပၚ ပံုခ်ျခင္းတို႔ျဖင့္ အင္အားၾကီးမားၿပီး အမ်ားၾကိဳက္တဲ့ အစၥလမၼစ္ပါတီတစ္ခုတည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီပါတီအတြက္ Al-Banna ေပးခဲဲ့ၿပီးအခုထိလဲ အသံုးျပဳေနေသးတဲ့ ေဆာင္ပုဒ္ကေတာ့ "ငါတို႔ ရည္မွန္းခ်က္က အလႅာဟ္၊ ငါတို႔ေခါင္းေဆာင္က တမန္ေတာ္၊ ငါတို႔ဥပေဒက ကိုရန္၊ ငါတို႔ေလွ်ာက္ရမဲ့လမ္းက ေဂ်ဟဒ္၊ ငါတို႔ရဲ့ အျမင့္ဆံုးပန္းတိုင္က God အတြက္ အသက္ေပးျခင္း" ဆိုတာဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ၉၊၁၁ စံုစမ္းေရးအဖြဲ႔ရဲ႔ ျပန္ၾကားခ်က္မွာ ၁၉၉၃ခုႏွစ္ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးအေဆာက္အအံုကို တိုက္ခိုက္မွဳအတြက္ Osama bin Laden နဲ႔ Sheik Omar Abdel Rahman တို႔အေပၚ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ား အဖြဲ႔ရဲ႔ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမွဳမွာ တာ၀န္ရွိတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ မြတ္စလင္ ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔ရဲ့ မူ၀ါဒမ်ားအနက္ အေရးပါတဲ့ လမ္းေၾကာင္းတစ္ခုကေတာ့ အီရတ္မွာရွိတဲ့ အေမရိကန္နိဳင္ငံသားေတြကို ဓားစာခံအျဖစ္ဖမ္းဆီး သတ္ျဖတ္ျခင္း ဟာ မြတ္စလင္ေတြရဲ့ ဘာသာေရးတာ၀န္ျဖစ္တယ္လို့ သတ္မွတ္ၿပီး ထုတ္ျပန္တဲ႔ Sheih Yousef Al-Qaradhawiရဲ့ ၂၀၀၄ခုႏွစ္ fatwaေၾကျငာခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအဖြဲ႔ဟာ အဂၤလိပ္ေတြနဲ႔ ဂ်ဴးေတြအေပၚဆန္႔က်င္တဲ့ အာရပ္စစ္ပြဲ၊ အစၥလမၼစ္ ေဂ်ဟဒ္ေတြကို ေထာက္ခံပါတယ္။ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔ဟာ Hama အစုအၿပံဳလိုက္ မ်ိဳးတုန္း သတ္ျဖတ္မွဳျဖစ္ၿပီးေနာက္ ဆီးရီးယားကို ဆန္႔က်င္တဲ့ Holy war ကိုလဲ ဆင္ႏႊဲခဲ့ပါေသးတယ္။

ေဂ်ဟဒ္ရဲ့ ဇာစ္ျမစ္နဲ႔ Bin Ladenရဲ့ ေဂ်ဟဒ္အယူအဆ စတင္ျဖစ္ေပၚလာပံုမ်ားကို ကိုလိုနီ၀ါဒနဲ႔ ၄င္းေနာက္ပိုင္းအေျခအေနကို တု႔ံျပန္တဲ့အေနနဲ႔ အားၾကီးတဲ့ အစၥလမၼစ္ျပန္လည္ရွင္သန္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို စတင္ခဲ့တဲ့ ၂၀ရာစုအေစာပိုင္း မွာေပၚေပါက္ခဲ့တဲ့ ထင္ရွားသူႏွစ္ဦးမွာ ေျခရာခံနိဳင္တယ္လို႔ ဘီဘီစီက ရွင္းျပပါတယ္။ al-Banna ကေတာ့ မြတ္စလင္ေတြ အားေလ်ာ့ေစဖို႔ အတြက္ အေနာက္နိဳင္ငံေတြရဲ့ ဘာသာေရးနဲ့ နိဳင္ငံေရးခြဲျခားမွဳအယူအဆကို ျပစ္တင္ရွဳတ္ခ်ပါတယ္။ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားရဲ့ ထင္ရွားေသာ အဖြဲ႔၀င္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ Sayed Qutbဆိုရင္ al-Bannaရဲ့ အေနာက္နိဳင္ငံေတြအေပၚ အျပစ္တင္မွဳထက္ပိုဆိုးတဲ့ အျပစ္တင္မွဳေတြကိုပါ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ Qutb အေနနဲ႔ကေတာ့ " စာသမားလို႔ဆိုသူေတြေရာ၊ ခရစ္ယန္ေတြေရာ ဂ်ဴးေတြပါ မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြဟာ ဘာသာျခားေတြဘဲ" ျဖစ္တဲ့အျပင္ အစၥလမ္နဲ႔အေနာက္နိုင္ငံေတြအၾကား ယဥ္ေက်းမွဳနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မၿငိမ္သက္မွဳေတြ တျဖည္းျဖည္း ျဖစ္လာမယ္လို႔လဲ သူက ေဟာကိန္းထုတ္ထားခဲ့ပါေသးတယ္။ Ayatollah Khomeini အပါအ၀င္ အစၥလမၼစ္မ်ိဳးဆက္ အားလံုးဟာ Qutbကိုအားက်အတုယူၾကပါတယ္။ ၁၉၆၇ခုႏွစ္ စစ္ပြဲမွာ အာရပ္ေတြရဲ့ေအာင္ျမင္မွဳအတြက္ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ Qutbရဲ့ အယူအဆေတြကို မြတ္စလင္ကမၻာရွိ အမ်ားစုက လက္ခံၾကပါတယ္။

မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔ဟာ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွဳမ်ားမွာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔ရဲ့ သံစဥ္နဲ့ အမွတ္အသား၊ အလံမွာ အျဖဴေရာင္နဲ့ေဘာင္ခတ္ထားတဲ့ အစိမ္းေရာင္ စက္၀ိုင္းအတြင္း အညိဳေရာင္ ေလးေထာင့္ကြက္ပါရွိပါတယ္။ အနီေရာင္ကိုရန္က်မ္းရဲ့ေအာက္က စက္၀ိုင္းအတြင္းမွာ ဓားႏွစ္လက္ကို ၾကက္ေျခခတ္ထားတဲ့ပံုပါရွိတယ္။ ကိုရန္က်မ္းရဲ့ မ်က္နွာဖံုးမွာ တကယ္ေတာ့ ဒါဟာ ရက္ေရာတဲ့ ကိုရန္က်မ္းပါ၊ လို႔ဆိုထားပါတယ္။ ဓားရိုးေအာက္နားမွာေတာ့  အဆင္သင့္လုပ္ထားပါ လို႔ အာရပ္ဘာသာနဲ႔ ေရးထားပါတယ္။ ဒါဟာလဲ Godရဲ့ ရန္သူေတြကို တိုက္ခိုက္ဖို႔ျပင္ဆင္ၾကလို႔ ေျပာထားတဲ့ ကိုရန္က်မ္းလာ ဂါထာတစ္ပုဒ္ကို ရည္ညႊန္းထားတာပါ။ မြတ္စလင္ ညီအကိုမ်ား အဖြဲ႔ဟာ ရုရွားနဲ႔ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ား အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွဳ စတင္ခဲ့ရာ အီဂ်စ္တို႔က ျပဳစုထားတဲ့ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ ၁၇ ဖြဲ႔အနက္ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ အီဂ်စ္မွာေတာ့ လက္ရွိအစိုးရက အဲဒီအဖြဲ႔အမည္စာရင္းကို ပယ္ဖ်က္ထားလိုက္ပါၿပီ။

"The Muslim Brotherhood's Conquest of Europe" ဆိုတဲ့ စာအုပ္မွာ ဒီအဖြဲ႔ရဲ့ အမွန္တကယ္ဦးတည္တာက အစၥလမ္ဥပေဒ Sharia ကို ဥေရာပတခြင္နဲ႔ အေမရိကန္အထိ ခ်ဲ႔ထြင္ဖို႔ျဖစ္တယ္လို႔ ပညာရွင္မ်ားက ဆိုထားပါတယ္။

ေခတ္ၿပိဳင္ အစၥလမ္ဘာသာေတြကေတာ့ အစၥလမ္ဘာသာဟာ အခုအခါမွာ တိုက္ခိုက္မွဳေတြခံေနရပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဂ်ဟဒ္ဟာ အခုအခါမွာ ကာကြယ္ေရးစစ္ပြဲျဖစ္တယ္၊ ဒီလိုစစ္ပြဲမ်ိဳးဟာ စုေပါင္းတာ၀န္သာမက ကန္႔သတ္မွဳခ်ဳပ္ခ်ယ္မွဳမပါတဲ့ တစ္ဦးခ်င္းစီရဲ့ တာ၀န္လဲ ျဖစ္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ေဂ်ဟဒ္သည္ အစၥလမၼစ္အားလံုးအတြက္ျဖစ္ၿပီး ေယာက်္ားမိန္းမ လူငယ္ လူၾကီး မေရြး မြတ္စလင္အာလံုး ပါ၀င္ရမဲ့တာ၀န္ျဖစ္တယ္၊ ဘာသာျခားအားလံုးကို ျခြင္းခ်က္ မရွိ ႏွိမ္နင္းသုတ္သင္ပစ္ရမယ္၊ မည္သည့္လက္နက္မဆို အသံုးျပဳနိဳင္တယ္လို့ ကြ်မ္းက်င္သူေတြက ရွင္းျပၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ၄င္းတို႔အဆိုအရ အေနာက္နိဳင္ငံ မ်ားနွင့္ မဟာမိတ္ျဖစ္ေနေသာ မြတ္စလင္အစိုးရမ်ားကိုလဲ ဘာသာတရားကို စြန္႔လႊတ္ထားသူမ်ား ဘာသာျခားမ်ားအျဖစ္သတ္မွတ္ပါတယ္။ အစၥလမ္အေတြး အေခၚမွာ အဓိကၾသဇာလႊမ္းမိုးသူတစ္ဦးကေတာ့ အီဂ်စ္နိဳင္ငံသား Sayyid Qutb ျဖစ္ပါတယ္။ Sayyid Qutb မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔ရဲ႔လွဳပ္ရွားမွဳမွာ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ၿပီး အီဂ်စ္သမၼတ Gamal Abd Al-Nasser ကိုလုပ္ၾကံမွဳမွာ သစၥာေဖာက္တစ္ဦးအျဖစ္ သတ္မွတ္ခံရကာ ၁၉၉၆ခုနွစ္မွာ ေသဒဏ္ေပး ခံရပါတယ္။ သူဟာ အစၥလမၼစ္ သေဘာတရားဆိုင္ရာ စာေပေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ေရးခဲ့သူလဲျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔အလိုအရ ကမၻာၾကီးမွာ အုပ္စု ႏွစ္အုပ္စုဘဲရွိပါတယ္၊ တအုပ္စုက အလႅာဟ္ရဲ့အုပ္စုျဖစ္ၿပီး ေနာက္တအုပ္စုကေတာ့ ေစတန္ရဲ့ အုပ္စုျဖစ္ပါတယ္၊ အလႅာဟ္အုပ္စု၀င္ေတြဟာ အလႅာဟ္ရဲ့ အလံ ေအာက္မွာ ရပ္တည္ၾကၿပီး အလႅာဟ္ရဲ့ သေကၤတေတြကို ကိုင္ေဆာင္ထား ၾကပါတယ္၊ ေစတန္ရဲ့ အုပ္စု၀င္ေတြကိုသတ္မွတ္ရာမွာေတာ့ အလႅာဟ္ရဲ့အလံ ေအာက္မွာ မရပ္တည္ၾကတဲ့ မည္သည့္အသင္းအဖြဲ႔ အုပ္စု မ်ိဳးႏြယ္ လူမ်ိဳးကိုမဆို ေစတန္ရဲ့ အုပ္စု၀င္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

ပါလက္စတိုင္းေတြရဲ့ ျမင့္ျမတ္နယ္ေျမတည္ေထာင္ေရးကိစၥမွာ Arab al-Arianေတြရဲ့ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔အစည္းကို ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ျခင္းျဖင့္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနမွဳ၊ အေမရိကန္ကို ထိမ္းခ်ဳပ္ဖို႔အစီအစဥ္ေတြကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားတဲ့ မြတ္စလင္ ညီအကိုမ်ား အဖြဲ႔ရဲ့ စာတမ္းမ်ားနဲ႔၊ အစၥလမၼစ္အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ရဲ႔ အေမရိကန္ကို သိမ္းပိုက္ဖို႔ စနစ္တက်စီစဥ္ထားမွဳေတြကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားတဲ့ အေထာက္ အထားတခ်ိဳ႔ကို ေဖာ္ထုတ္လိုက္တဲ့အခါ ဒီအဖြဲ႔ရဲ့ သိမ္းပို္က္မဲ့ အစီအစဥ္ေတြ ေပၚလာ ေတာ့တာပါဘဲ။ အၾကမ္းဖက္၀ါဒ သုေတသနပညာရွင္ေတြကေတာ့ နိဳင္ငံတကာ အစၥလမၼစ္အဖြဲ႔ျဖစ္တဲ့ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔ရဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားမွဳေတြပါ၀င္တဲ့ လက္ေရးမွတ္တမ္းေတြ အသံဖိုင္ေတြနဲ႔ အာရပ္ဘာသာမွ ျပန္ဆိုထားမွဳမ်ားစြာက အစြန္းေရာက္ေတြဟာ အေျခခံဥပေဒကို Shariah ေခၚ အစၥလမၼစ္ဥပေဒနဲ႔ အစားထိုးဖို႔ ကာလၾကာျမင့္စြာ ၾကိဳးစားအားထုတ္ ေနၾကတယ္ဆိုတဲ့ သက္ေသေတြျဖစ္ပါတယ္။  အေမရိကန္အစိုးရရဲ့ အဆိုအရ အစၥလမၼစ္ဥပေဒနဲ့ အစားထိုးဖို႔ ျပင္းထန္တဲ့ စစ္ပြဲပံုေဖာ္သတင္းျဖန္႔မဲ႔ ရံပံုေငြစု ေဆာင္းမဲ့ အလုပ္ဘဲရွိတဲ့ မြတ္စလင္အဖြဲ႔ငယ္ေလးေတြနဲ႔ ၾကီးမားတဲ့ ကြန္ယက္ခ်ိတ္ ဆက္ၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ လမ္းေၾကာင္းေဖာ္ေနၾကတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔ဟာ အေမရိကန္မြတ္စလင္အုပ္စုမ်ား ဖြဲ႔ေပးခဲ့တယ္၊ ျမင့္ျမတ္ေသာေျမ (Holy Land) ကိစၥမွာ အျပစ္တင္မခံရတဲ့ အုပ္စုမွာပါတဲ့ CAIR လိုအျခားအဖြဲ႔ေတြ အေပၚ ၾသဇာလႊမ္းမိုးဖို႔ၾကိဳးစားခဲ့ တာေတြရွိပါတယ္။

ရမဒန္ကို သစၥာခံတဲ့ ၀က္ဆိုဒ္တစ္ခုမွာ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔က Dr. Ahmad 'Abd Al-Khaleq ရဲ့ အထူးသျဖင့္ အစြန္းေရာက္ ဖြင့္ဆိုမွဳကိုေဖာ္ျပသည့္  မြတ္စလင္အဖြဲ႔အစည္းအေပၚ လံုး၀သစၥာခံဖို႔ မြတ္စလင္မဟုတ္သူမ်ားႏွင့္ အစၥလမ္လမ္းေၾကာင္းမွ ေသြဖည္သူ မြတ္စလင္မ်ားကို လံုး၀ျငင္းပယ္ဖို႔ လွံဳ႔ေဆာ္ေလ့ရွိတဲ့ အစၥလမၼစ္တရားအေၾကာင္း ေရးတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြကို တင္ေလ့ရွိပါတယ္။အဲဒီေဆာင္းပါးမွာ ခရစ္ယန္မ်ား ဂ်ဴးမ်ား ဘာသာမဲ့မ်ား ဘုရားအမ်ား ကိုးကြယ္သူမ်ားစတဲ့ မြတ္စလင္မဟုတ္သူအားလံုးကို မုန္းတီးျခင္း၊ ထိုသူမ်ားကို ရတဲ့နည္းနဲ့ ဆန္႔က်င္ကာ ေဂ်ဟဒ္စစ္ပြဲဆင္ျခင္းတို႔ျဖင့္ မြတ္စလင္ တစ္ေယာက္ဟာ အလႅာဟ္နဲ႔ ပိုနီးစပ္နိဳင္တယ္လို႔ အထက္ပါအစၥလမ္ စည္းမ်ဥ္းနဲ႔ အခိုင္အမာျငင္းဆိုထားပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ားအဖြဲ႔ဟာ အေနာက္နဲ႔ စစ္ျဖစ္ေနတာၾကာပါၿပီ။ ၁၉၄၈မွသည္ ၁၉၇၀ႏွစ္မ်ားတိုင္ေအာင္ ဒီအဖြဲ႔ဟာ အီဂ်စ္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ လုပ္ၾကံ သတ္ျဖတ္မွဳမ်ား အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွဳမ်ားမွာ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့အျပင္ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မွဳေတြမွာ ဆက္လက္ပါ၀င္ေနသူေတြကိုလဲ လမ္းညႊန္မွဳေတြ ေပးေနခဲ့တာပါ။ အယ္လ္ကိုင္ဒါရဲ့ ဘင္လာဒင္ဟာ ေဂ်ဟဒ္တိုက္ပြဲ၀င္သူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ ေၾကျငာခ်က္ကိုလဲ ဒီအဖြဲ႔ရဲ့ supreme guideက ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ၉၊၁၁ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ အၾကမ္းဖက္သတ္ျဖတ္မွဳမွာ ေနာက္ကြယ္ အၾကံေပးအျဖစ္ စြပ္စြဲသတ္မွတ္ခံရတဲ့ Khalid Sheikh Mohammed ဟာ ကူ၀ိတ္မွာ ပ်ိဳးေထာင္ျခင္းခံရၿပီး အသက္ ၁၆ႏွစ္မွာ မြတ္စလင္ညီအကိုမ်ား အဖြဲ႔ထဲ ၀င္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။

မြတ္စလင္ေတြၾကားက တိုက္ပြဲမ်ား

မြတ္စလင္မင္းဆက္ေတြထဲမွာ အဓိကထင္ရွားေသာ Ottoman Turkey (ဆြန္နီ)ႏွင့္ Persia (ရွီရာ) မင္းဆက္မ်ားသည္ မိရိုးဖလာ အစၥလမၼစ္အဖြဲ႔မ်ားအၾကားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မ်ားကို အသီးအသီး တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ Ottoman အင္ပါယာမွာ ဂါဇာအေတြးအေခၚကို ေဂ်ဟဒ္၏ ညီမေတာ္တာ၀န္အျဖစ္ သတ္မွတ္ျပဌာန္းထားသည္။ Ottoman ေခါင္းေဆာင္ Mehmed IIက  ဂါဇာကို အေျခခံတာ၀န္တစ္ရပ္ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ ခရစ္ယန္ ဘိုင္ဇန္တီယမ္လို႔ေခၚတဲ့ ကြန္စတင္တိုင္းကို သိမ္းပိုက္ေရးကို အတင္းတြန္းအားေပးခဲ့သည္ဟု ေျပာဆိုၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပါရွန္းေတြရဲ့ Safavid မင္းဆက္ကိုဆန္႔က်င္ကာ စစ္ပြဲမ်ားဆင္ႏႊဲျခင္းျဖင့္ Ottoman အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြက ဂါဇာကို စစ္ပြဲအသြင္ျဖင့္ သက္ေသျပခဲ့ၾကသည္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီရန္သူ အင္ပါယာႏွစ္ခုလံုးဟာ အခ်င္းခ်င္းအျပန္အလွန္ ဘာသာျခားမ်ား မိစၧာမ်ားအျဖစ္ စြပ္စြဲၾကၿပီး စစ္မွန္တဲ့ ယံုၾကည္မွဳအမည္ေအာက္မွာ တိုက္ပြဲ၀င္ဖို႔ စစ္တပ္ကိုေစလႊတ္နိဳင္သူကိုသာ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္သတ္မွတ္တဲ့ ထံုးစံတစ္ခုကို တည္ေထာင္ခဲ့ၾကတယ္။ မြတ္စလင္ မင္းဆက္ေတြရဲ့ ဘာသာျပန္႔ပြါးေရး စြမ္းရည္ဟာ အျပည့္အ၀အုပ္ခ်ဳပ္သူရဲ့ ပံုစံတစ္ခုအေနနဲ႔  Osman နန္းေတာ္ရဲ့ ေျခာက္ေယာက္ေျမာက္ ဘုရင္ကို The Ottoman Sultan Murad Khan II Khoja-Ghazi ဆိုတဲ့ ဘြဲ႔တံဆိပ္လိုမ်ိဳး တရား၀င္ေပးအပ္တဲ့  Sultan ul-Mujahidin လိုဘြဲ႔တံဆိပ္ေတြကိုၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ အေတာ္ေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္လို႔ဆိုရမွာပါ။ Fulbe ေဂ်ဟဒ္လို႔ေခၚဆိုရလို႔ရတဲ့ တိုင္းျပည္မ်ား၊အေနာက္အာဖရိကရွိ ေဂ်ဟဒ္တိုင္းျပည္မ်ားကိုလဲ ရက္စက္ ျပင္းထန္တဲ့ တိုက္ပြဲေပါင္းမ်ားစြာ ဆင္ႏႊဲၿပီး ထူေထာင္ခဲ့ၾကပါေသးတယ္။

အစၥလမ္ဘာသာကိုမကိုးကြယ္သူေတြနဲ့ အစၥလမ္ဘာသာအတြက္ အခြန္အခ မေပးေဆာင္သူေတြကို တိုက္ခိုက္ဖို႔ရာ မြတ္စလင္ေတြကို လမ္းညႊန္ထားတဲ့ ကိုရမ္က်မ္းပါ အမိန္႔မ်ားမွာေတာ့ မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြနဲ့ တိုက္ခိုက္ေနတဲ့ မြတ္စလင္ေတြကို ျပန္လည္တိုက္ခိုက္ဖို႔ ဖြင့္ဆိုထားျခင္းမရွိပါဘူး။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဆိုရင္ မြတ္စလင္ဘာသာေရး ဆရာေတြကသာ အေထြေထြစစ္ပြဲကို အမိန္႔ေပး လမ္းညႊန္ၾကပါတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဆြန္နီလဲမဟုတ္ အြတ္တမန္လဲမဟုတ္တဲ့ မြတ္စလင္နိဳင္ငံကလူေတြကေတာ့ ဘာသာေရးၾသဇာမရွိတဲ့ ဘာသာေရးဆရာေတြရဲ့ အမိန္႔ကိုလိုက္နာေလ့မရွိဘဲ သူတို႔နိဳင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္သူေတြရဲ့ ေဂ်ဟဒ္စစ္ပြဲအမိန္႔ကိုသာ နာခံေလ့ရွိပါတယ္။ ၊ မြတ္စလင္နိဳင္ငံေတြမွာ အစိုးရစနစ္စတင္သည့္ အေစာပိုင္းကာလေတြက စၿပီး မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြအေပၚတိုက္ခိုက္တဲ့ စစ္ပြဲေတြမွာ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ေဂ်ဟဒ္အသြင္လဲ စတင္ေပ်ာက္ကြယ္လာခဲ့ပါတယ္၊ အခ်ိဳ႔လူေတြက ၁၈၈၂ခုႏွစ္က ဆူဒန္နိဳင္ငံသား Mahommed Ahmadလိုမ်ိဳး  သူတို႔ကိုသူတို႔ Mahdiလို႔ ေၾကြးေၾကာ္ၿပီး ေဂ်ဟဒ္ေၾကျငာတာမ်ိဳးေတာ့ ရွိခဲ့ပါတယ္။

မြတ္စလင္မဟုတ္သူေတြရဲ႔ အယူအဆ

အေမရိကန္နိဳင္ငံ တရားေရးဌာနက အၾကမ္းဖက္လုပ္ငန္းေတြမွာ ပါ၀င္ေနသူမ်ားကို စြပ္စြဲရာမွာ ဂ်ီဟဒ္ရဲ့အဓိပၸါယ္ကို ျဖစ္စဥ္ေပၚမူတည္ၿပီး ေအာက္ပါအတိုင္း အသံုးျပဳေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။  ထင္ရွားတဲ့ ဒီစြပ္စြဲခ်က္မွာ ျပဆိုထားတဲ့အတိုင္းဆိုရင္ ေဂ်ဟဒ္ဆိုတာ ျမင့္ျမတ္ေသာ စစ္ပြဲလို႔ အဓိပၸါယ္ရတဲ့ အာရပ္စကားလံုးျဖစ္ၿပီး အစၥလမ္အစြန္းေရာက္ေတြရဲ့ ရန္သူလို႔ သတ္မွတ္ခံထားရတဲ့ လူမ်ားႏွင့္ အစိုးရမ်ားကို ဆန္႔က်င္ပုန္ကန္မွဳမ်ားပါ၀င္ေသာ အၾကမ္းဖက္နည္းလမ္းသံုးျခင္းကို ရည္ညႊန္းပါတယ္။  အၾကမ္းဖက္ေဂ်ဟဒ္ သို႔မဟုတ္ ေဂ်ဟဒ္မွာ သတ္ျဖတ္မွဳ၊ ဖ်က္ဆီးမွဳ၊ျပန္ေပးဆြဲမွဳ၊ ဓားစာခံဖမ္းဆီးထားမွဳေတြပါ၀င္တဲ့ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ မည္သည့္အၾကမ္းဖက္မွဳမ်ိဳးကိုမဆို စီစဥ္ျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ကိုယ္တိုင္ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္း အားလံုး ပါ၀င္ပါတယ္။ တမန္ေတာ္မိုဟာမက္ရဲ့ အတၳဳပၸတၱိစာအုပ္မွာ B.A Robinsonက တခါတရံမွာ စစ္တိုက္ဖို႔လိုအပ္ေကာင္း လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ ေဂ်ဟဒ္တစ္ခုလံုးရဲ့ သို႔မဟုတ္ လွဳပ္ရွားမွဳ တစ္ခုလံုးရဲ့ ေသးငယ္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းေလမွ်သာ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ေရးထားပါတယ္။

အေရွ႔တိုင္းစာေပပညာရွင္ Maxime Rodinson က ေဂ်ဟဒ္ဟာ လိုအပ္တဲ့အခါ ကိုယ္လိုတဲ့ဘက္ကိုဆြဲၿပီး အဓိပၸါယ္ဖြင့္လို႔ရတဲ့ ကိရိယာတစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး လက္နက္ကိုင္လွဳပ္ရွားမွဳကို အေထာက္အပ့ံေပးပါတယ္ လို႔ေရးသားပါတယ္။

အေမရိကန္လို အဂၤလိပ္စကားေျပာတဲ့ နိဳင္ငံေတြမွာရွိတဲ့ အေနာက္တိုင္း မီဒီယာေတြ မွာေတာ့ Jihadistနဲ႔ Mujahidကို အသံကြဲ အေၾကာင္းအရာတူ စကားလံုးမ်ား အျဖစ္သတ္မွတ္သလို အစၥလမၼစ္ အၾကမ္းဖက္လမ္းစဥ္ကိုသာမက အစၥလမၼစ္ စစ္ေသြးၾကြအုပ္စုေတြကိုပါ ရည္ညႊန္းၿပီး အသံုးျပဳေလ့ရွိပါတယ္။ Understanding Jihad ဆိုတဲ့ စာအုပ္ကိုေရးတဲ့ စာေရးဆရာ David Cookက ေခတ္ေဟာင္း ေခတ္သစ္ မြတ္စလင္စာေပေတြကုိ ဖတ္ၾကည့္တဲ့အခါ အဇၥၽတၱေဂ်ဟဒ္ရဲ့ အေရးပါမွဳဟာ မွံဳ၀ါး၀ါးမွ်သာျဖစ္တာကို ေတြ႔နိဳင္ပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္မွာ ေဂ်ဟဒ္ဟာ အၾကမ္းမဖက္တဲ့လုပ္ငန္းစဥ္ပါ၊ အၾကမ္းဖက္မွဳပါတဲ့ ေဂ်ဟဒ္ကို အဇၥၽတၱေဂ်ဟဒ္က အနိဳင္ယူသြားပါၿပီလို႔ ဘယ္မြတ္စလင္ကမွ မေျပာဘူးဆိုတာ အေသအခ်ာပါဘဲ။ ေဂ်ဟဒ္ဟာ အၾကမ္းမဖက္တဲ့လုပ္ငန္းစဥ္ပါ၊ အၾကမ္းဖက္မွဳပါတဲ့ ေဂ်ဟဒ္ကို အဇၥၽတၱေဂ်ဟဒ္က အနိဳင္ယူသြားပါၿပီလို႔ ေျပာဆိုေရးသားၾကတာဟာ Sufismကို ေလ့လာေနတဲ့ သို႔မဟုတ္ ဘာသာေပါင္းစံုေဆြးေႏြးပြဲေတြကိုေလ့လာေနတဲ့ အေနာက္တိုင္း စာေရးဆရာေတြရယ္ အစၥလမ္ဘာသာကို အျပစ္ကင္းနိဳင္ သမွ်ကင္းေအာင္ တင္ျပလိုၾကတဲ့ မြတ္စလင္ကာကြယ္ေရးသမားေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္၊ David Cook က ဒီလိုတင္ျပမွဳေတြဟာ အေတြးအေခၚတရပ္မွ်သာ ျဖစ္တဲ့အျပင္ ဘက္လိုက္မွဳ ဘာသာရပ္ကိုနားမလည္မွဳေတြပါ၀င္တဲ့ အတြက္ အေရးမပါတဲ့ တင္ျပမွဳမ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ဆက္လက္ျငင္းဆိုထားပါတယ္။

http://en.wikipedia.org/wiki/Jihad ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။