ျမန္မာသကၠရာဇ္ ျဖစ္လာပုံ

သကၠရာဇ္

သကၠရာဇ္ဆိုသည္မွာ အခ်ိန္ကာလကို အမွတ္အသားတစ္ခုအေနျဖင့္ သတ္မွတ္ထားေသာ စံတစ္ခုျဖစ္ေပသည္။ အခ်ိန္ ၂၄-နာရီကို တစ္ရက္အျဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး ရက္ေပါင္း ၃၆၅-ရက္ကို တစ္ႏွစ္ဟုသတ္မွတ္သည္။ တစ္ႏွစ္ကို သကၠရာဇ္ တစ္ဟု သတ္မွတ္သည္။

သကၠရာဇ္ (၅)မ်ိဳး

(၁) မဟာ သကၠရာဇ္ = ေဂါတမဘုရားရွင္၏ ဘိုးေတာ္ (သီရိမဟာ မာယာေဒ၀ီ၏ ခမည္းေတာ္) ေဒ၀ဒဟ ျပည့္ရွင္ဘုရင္ အဥၥနမင္းႀကီးသည္ ဒိဗၺစကၡဳအဘိညာဥ္ ရ ေဒ၀ီလရေသ့ႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး မိမိလက္ထက္၌ ေရာက္ဆဲျဖစ္ေသာ သကၠရာဇ္ (၈၆၄၅)ခုကို ထိုႏွစ္ တေပါင္းလကြယ္ စေနေန႔ အထိ ၿဖိဳၿပီးလွ်င္ တန္ခူးလဆန္း(၁)ရက္ တနဂၤေႏြေန႔ကို အစျပဳ၍ သကၠရာဇ္ တစ္ခု ထားေလသည္။ ထိုသကၠရာဇ္ကို မဟာသကၠရာဇ္ဟု ေခၚတြင္ေလ သည္။ ထိုအခ်ိန္သည္ ျမတ္စြာဘုရား ဖြားေတာ္မမူမီ (၆၈)ႏွစ္ အလိုျဖစ္သည္။ ေဂါတမ ဘုရားရွင္ ၏ သက္ေတာ္ (၈၀)ႏွင့္ေပါင္းေသာ မဟာ သကၠရာဇ္၏ သက္တမ္းမွာ (၁၄၈)ႏွစ္သာ ရွိသည္။ ထို ၁၄၈ ႏွစ္ကို ၿဖိဳၿပီး သာသနာသကၠရာဇ္ကို စ၍တြက္သည္။


(၂) သာသနာ သကၠရာဇ္ = မဟာ သကၠရာဇ္၏ သက္တမ္းမွာ (၁၄၈)ႏွစ္သို႔ ေရာက္ေသာ အခါ ေဂါတမဘုရားရွင္သည္ ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူသည္။ ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူၿပီး ေလးလအၾကာ ရာဇၿဂိဳဟ္ ျပည့္ရွင္ဘုရင္ အဇာတသတ္ ႀကီးၾကပ္၍ ပထမသဂၤါယနာတင္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ သကၠရာဇ္ (၁၄၈)ကို ၿဖိဳခြင္းၿပီး သာသနာႏွစ္ သကၠရာဇ္(၁)ခု ၾကြင္းထားခဲ့သည္။ ထိုမွစ၍ သာသနာသကၠရာဇ္ ေပၚေပါက္လာသည္။


(၃) ေကာဇာ သကၠရာဇ္၊ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ = သေရေခတၱရာ မင္းဆက္ သုမုႏၵရီမင္း လက္ထက္မွ စ၍ ေရတြက္သည္။ (လက္ရွိ ျမန္မာ ျပကၡဒိန္)

(၄) ခရစ္ သကၠရာဇ္ (ဘီစီ) = ခရစ္ေတာ္ မေပၚမီကာလ ေနာက္ကို ေရတြက္သည္။

(၅) ခရစ္ သကၠရာဇ္ (ေအဒီ) = ခရစ္ေတာ္ ေပၚၿပီးႏွစ္မွစ၍ အစဥ္အတိုင္း ေရ တြက္ေသာ ႏွစ္မ်ား ျဖစ္သည္။ (လက္ရွိ အဂၤလိပ္ ျပကၡဒိန္)

သကၠရာဇ္ ၿဖိဳျခင္း အစ

ေဂါတမဘုရားရွင္၏ ဘိုးေတာ္ အဥၨနမင္းႀကီး လက္ထက္တြင္ ဒိဗၺစကၡဳအဘိညာဥ္ ရ ေဒ၀ီလရေသ့ႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး ရွိရင္းသကၠရာဇ္(၈၆၄၇)ႏွစ္မွ (၈၆၄၅)ႏွစ္ၿဖိဳ၍ က်န္ႏွစ္ႏွစ္ကို ဘိုးေတာ္အဥၨနမင္း ၿဖိဳၾကြင္းေသာ အဥၨနသကၠရာဇ္ (မဟာသကၠရာဇ္)အျဖစ္ သံုးစြဲခဲ့ေလသည္။

အဥၨနသကၠရာဇ္ အတြင္းမွာပင္ ေဂါတမဘုရားရွင္ သည္ သကၠရာဇ္ ၁၄၈ ခုႏွစ္ ကဆုန္လျပည္႔တြင္ ပရိနိဗၺာန္ စံ၀င္ေတာ္မူခဲ႔ပါသည္။ ထိုႏွစ္မွာပင္ ၀ါေခါင္လ မွ စ၍ ပထမ သဂၤါယနာ တင္ရာ ၇ လၾကာခဲ႔သည္။ ထိုစဥ္က မဂဓတိုင္း၊ ရာဇၿဂိဳလ္ျပည္၌ စိုးစံေသာဘုရင္ အဇာတသတ္ ႏွင္႔ အရွင္မဟာကႆပတို႔ တိုင္ပင္ျပီး ရွိျပီး ၁၄၈-ခုႏွစ္ ကို ျဖိဳ၍ ထိုႏွစ္ကို ဗုဒၶသာသနာႏွစ္ (သာသနာသကၠရာဇ္) ၁ ခုႏွစ္ ဟု သတ္မွတ္ခဲ႔သည္။


ထိုမွတစ္ဖန္ အစဥ္အဆက္ သာသနာသကၠရာဇ္ ကို ဆက္လက္ သံုးစြဲလာခဲ႔ၾကရာ သာသနာသကၠရာဇ္ ၆၂၄-ခု ေရာက္ေသာအခါ သေရေခတၱရာျပည့္ရွင္ သုမုႏၵီရဇ္ မင္းလက္ထက္တြင္ ေရွးဆရာ ပညာရွိ ရေသ့ႀကီးမ်ား၏ နည္းအရ ေဒါေဒါရသ (ေခၚ) ႏွစ္ရွည္ သကၠရာဇ္ ၿဖိဳကိန္းႏွင့္ ၾကံဳႀကိဳက္သျဖင့္ ၆၂၄-ခုႏွစ္မွ ၆၂၂-ခုႏွစ္ကို ျဖိဳ၍ အၾကြင္း ၂ -ႏွစ္ကို ထားကာ သုမုႏၵရဇ္(သေရေခတၱရာ) သကၠရာဇ္ အျဖစ္ မွတ္သားသံုးစြဲ ခဲ့ျပန္သည္။

သုမုႏၵရဇ္သကၠရာဇ္ ၅၆၂-ခုသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ေပါကၠံျပည့္ရွင္ ဆရာသဃၤရာဇ္ ေခၚ ပုပၸါးေစာရဟန္းမင္း(ပုဂံမင္းဆက္ ၂၁ ဆက္ေျမာက္မင္း) လက္ထက္ ခန္းဆပဥၨာ (ေခၚ) ႏွစ္တို သကၠရာဇ္ ၿဖိဳကိန္းႏွင့္ ၾကံဳႀကိဳက္ျပန္သည္ႏွင့္ ၅၆၂ ခုမွ ခန္းဆပဥၨာ ၅၆၀ ခု ျဖိဳၿပီး က်န္ေသာ ၂ ခု ကို ေပါကၠံသကၠရာဇ္ အျဖစ္ ယေန႔ထိ အၿဖိဳမရွိေတာ့ဘဲ ဆက္လက္သံုးစြဲခဲ့သည္။ ထိုသံုး စြဲခဲ့ေသာ ေပါကၠံသကၠရာဇ္သည္ ယခုအခါ ျမန္မာေကာဇာသကၠရာဇ္ (ေဂါဇာသကၠရာဇ္) ဟုေခၚသည္။

ထိုအခ်ိန္ မွ စ၍ သာသနာသကၠရာဇ္ ဟူေသာ မူလ အေခၚ ေပ်ာက္သြားကာ ေကာဇာသကၠရာဇ္ (သို႔) သကၠရာဇ္ ဟုသာ သံုးပါေတာ႔သည္။ သိရိေခတၱရာ ျပည္ ဘုရင္ သုမုႏၵီရဇ္မင္း ျဖိဳေသာ ၆၂၂ ကို ပုပၸား ေစာရဟန္း လက္ထက္ ျဖိဳေသာ ၅၆၀ ႏွင္႔ ေပါင္း လွ်င္ ၁၁၈၂ ႏွစ္ ရပါသည္။ ယင္း ၁၁၈၂ ကို လက္ရွိ ေရာက္ေနေသာ ေကာဇာ သကၠရာဇ္ တြင္ ထည္႔ေပါင္းပါက ပထမသဂၤါယနာတင္ ခ်ိန္ က စခဲ႔ေသာ သာသနာ သကၠရာဇ္ ကို ရပါသည္။
    လက္ရွိ ခရစ္ႏွစ္ က (၆၃၈) ကို ႏႈတ္လွ်င္ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ကို ရမည္။

    ျမန္မာ ျပကၡဒိန္ႏွစ္ ကို (၁၁၈၂) ေပါင္းပါက သာသနာႏွစ္ ကို ရမည္။


သကၠရာဇ္ၿဖိဳရာ အဂၤါ ၃-ပါး

သကၠရာဇ္ၿဖိဳျခင္း ဟူသည္ကား ဂဏန္းသခၤ်ာအေရအတြက္ေတြ မ်ားလာသည္ကို လြယ္ကူစြာ သိမွတ္ႏိုင္ ေစရန္ရည္သန္၍ အသစ္အတို ျပဳျခင္းပင္ျဖစ္၏၊ သို႔ေသာ္ ေအာက္ပါ အဂၤါ၃-ပါးႏွင့္ ညီၫြတ္မွ ၿဖိဳအပ္သည္၊ၿဖိဳေကာင္းသည္ဟု ပညာရွိတို႔တြက္ကိန္းပံုစံ ထားၾကကုန္၏၊ ကံနီ အတြင္း၀န္မင္းကမူ ကိန္းခမ္းညီးေအာင္ၿဖိဳျခင္းသာ လိုရင္းပဓာနမွတ္ ဟု ဆိုေလသည္။

    ေရာက္ဆဲသကၠရာဇ္တည္၇-ခုႏွင့္စား၊ အၾကြင္းမဲ့ျပတ္၊
    ေရာက္ဆဲ သကၠရာဇ္တည္၁၉-ခုစား၊ အၾကြင္းမရွိျပတ္၊
    ေရာက္ဆဲသကၠရာဇ္တည္ ၉၅-ခုစား၊ အၾကြင္းမရွိျပတ္။

သကၠရာဇ္ၿဖိဳမင္း  ၇ မင္း


(၁) အာကာရ႒မင္းႀကီး လက္ထက္ ကမၻာဦးကာလမွစ၍ ``မဟာသုဒၶ၀ယပၸ´´ဟူေသာ ပိဋကသခၤ်ာႏွင့္အညီ သကၠရာဇ္ (၁၁၄၉၇၈၅) ခုႏွစ္တို႔ကိုၿဖိဳခဲ့သည္။

(၂) ကုသမင္းႀကီးလက္ထက္မွာ ``နာတိမဇၨလဒၶံ၀ိယ´´ ဟူေသာ ပိဋကသခၤ်ာကိန္းခမ္းႏွင့္အညီ သကၠရာဇ္ (၁၄၉၃၈၅၆၀) ေသာ ခုႏွစ္တို႔ကိုၿဖိဳခဲ့ေလသည္။

(၃) ဘိုးေတာ္အဥၥနမင္းႀကီးသည္ ေဒ၀ီလရေသ့ႏွင့္တိုင္ပင္ကာ ``မာဃစေႏၵ၊ သို႔မဟုတ္ဏ၀စေႏၵ ´´ ဟူေသာ ပိဋက သခၤ်ာ ကိန္းခမ္းႏွင့္အညီ သကၠရာဇ္ (၈၆၄၅) ခုႏွစ္တို႔ကို ၿဖိဳခဲ့ေလသည္။


(၄) အဇာတသတ္ မင္းႀကီးႏွင့္ ရွင္မဟာကႆပေထရ္ တိုင္ပင္ကာ ``ေဒ၀ီယ´´ ဟူေသာ ပိဋကသခၤ်ာ ကိန္းႏွင့္အညီ သကၠရာဇ္ (၁၄၈)ခုႏွစ္တို႔ကို ၿဖိဳလိုက္ျပန္ေလသည္။

ထိုေနာက္ သာသနာသကၠရာဇ္ ၆၂၄-ခုႏွစ္သို႔ေရာက္ေသာအခါ-

(၅) သုမုႏၵရီမင္းႀကီးသည္ သီရိေခတၱရာျပည္ႀကီး၌ ``ေဒါေဒါရသ ´´ကိန္းခမ္းအရ ၂-ခုၾကြင္းထား ၍ သကၠရာဇ္ (၆၂၂)ႏွစ္ တို႔ကို ၿဖိဳကာ ၂ က ျပန္စသည္။

ထိုေနာက္ ၅၆၂-ခုႏွစ္သို႔ေရာက္ျပန္ေသာအခါ-

(၆) ပုပၸါးေစာရဟံ မင္းႀကီးသည္ ပုဂံျပည္၌ ``အလံဗိက´´ ကိန္းႀကံဳ၍ ``ခဆပဥၥန္း´´  ေခၚ(၅၆၀) တို႔ကို ၂ ခုၾကြင္းထားလ်က္ ၿဖိဳကာ ၂ က ျပန္စသည္။ ယေန႔႔ ျမန္မာသကၠရာဇ္ျဖစ္လာသည္။

ထိုမွေနာက္ သကၠရာဇ္ (၈၀၀)ခုႏွစ္သို႔ေရာက္ေသာ အခါ

(၇) မိုးညႇင္း မင္းတရားႀကီးသည္၊ ``အ႒န၀ သတၱကိန္း´´ သို႔မဟုတ္ ``ဗသွ်ဳဆိဒၵမုနိကိန္း ´´ အရ (၇၉၈) ခုႏွစ္တို႔ကို ၿဖိဳျပန္ေသာ္လည္း ကိန္းခမ္း မေရာက္၍ မၿပိဳ မေၾကဟု ပညာရွိတို႔ ဆိုၾက ကုန္၏၊

ထိုေနာက္ကား သကၠရာဇ္ၿဖိဳမင္း မရွိ မေပၚေသးေပ။