ပအုိ၀္းအမ်ိဳးသား "ေမာ္" (စာေဟာဆရာ) ဓေလ့

ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အတြင္း မွီတင္းေနထုိင္ေနၾကသည့္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား အမ်ားစုမွာ ဗုဒၶဘာ သာ၀င္မ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး၊ လူမ်ိဳးအလုိက္ မိမိတုိ႔၏စာေပ၊ စကား၊ ၀တ္စားဆင္ယင္ထံုးဖြဲ႕မႈစသည့္ မိရုိးဖလာရိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ား ရွိၾကပါသည္။ စာေပ၊ စကား၊ ၀တ္စားဆင္ယင္ထံုးဖြဲ႕မႈစသည့္ ကိုယ္ပိုင္ယဥ ္ေက်းမႈရွိၾကသည့္တုိင္းရင္းသားမ်ားအနက္ ပအို၀္းတုိင္းရင္းသားလည္းပါ၀င္ေပသည္။ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသား လူဦး ေရ၏ ၉၅ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႕မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ မိဘဘုိးဘြားအစဥ္အဆက္ကပင္ ဗုဒၶဘာသာ ၀င္မ်ားျဖစ္ၾကေသာေၾကာင့္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔သည္ ဗုဒၶဘာသာ သာသနာကုိ အေလးအျမတ္ထား၍ သက္၀င္ယံုၾကည္ ကုိးကြယ္ၾကသည္မက ဗုဒၶသာသနာထြန္းကားျပန္႔ပြားရန္အတြက္ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ား တြင္လည္း အားႀကိဳးမာန္သက္ ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။

ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔သည္ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ရာတြင္ "ပအို၀္းေမာ္ဟိြဳး" ဟုေခၚသည့္ ကြက္စိပ္ ဓမၼကထိကပုဂၢိဳလ္တုိ႕သည္လည္း အဓိကေနရာတြင္ ပါ၀င္ၾကပါသည္။ "ေမာ္" ဆုိသည္မွာ ျမန္မာေ၀ါဟာရ အားျဖင့္ "အတတ္ပညာ" ဟုေခၚၿပီး။ "ဟိြဳး"ဆုိသည္မွာ "ေဟာေျပာျခင္း" ဟုအဓိပၸာယ္ရပါသည္။

ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႕၏ "ေမာ္" ဓေလ့၏ အတတ္ပညာမွာလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိသည္။ ယင္းတုိ႔မွာ
၁) ေမာ္ဟိြဳး .... ကြက္စိပ္ဓမၼကထိက ဗုဒၶတရားေဟာေသာပုဂၢိဳလ္
၂)ေမာ္ေဟာ္လိတ္... ပအုိ၀္းဘာသာျဖင့္ျပန္ဆုိထားေသာ ဇာတ္နိပါတ္ေတာ္မ်ားႏွင့္ တရားစာမ်ားကို ေဟာတတ္ ေျပာတတ္သူ၊ စာေဟာဆရာ
၃) ေမာ္လူ ... နတ္ကိုးကြယ္၍ ေဗဒင္ကဲ့သုိ႕ေသာ အတတ္ပညာကို ေဟာေျပာတတ္သူ
၄) ေမာ္တရ်ား ... ပေယာဂ ကုဆရာ
၅) ေမာ္မူး... လက္သည္မ စသည္တုိ႕ျဖစ္ပါသည္။

ယခုေဖၚျပလုိသည္မွာ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းတြင္ အကၽြမ္း၀င္ေသာ "ေမာ္ဟိြဳး" ၏ အေၾကာင္းအရာျပင္ျဖစ္သည္။ "ေမာ္ဟိြဳး" ဆုိသည့္ ကြက္စိပ္ဓမၼကထိကတရားေဟာ ပုဂၢိဳလ္တုိ႕သည္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားသာ ျဖစ္ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာ သာ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ပါ၀င္ေဆာက္ရြက္မႈရွိသျဖင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ရဟန္း တုိ႔၏ လက္သံုးေတာ္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳၾကသည္။

"ေမာ္" ဆရာတုိ႕သည္ ကာယကမၼ၊ ၀စီကမၼ၊ မေနာကမၼစသည့္အမႈတုိ႔၌ ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕ၾကသည္။ စကား အရာ၌လည္း ၾကြယ္၀သူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ရုိးရာ ဘာသာ သာသနာ ယဥ္ေက်းမႈ ထိန္းသိမ္းရာ၌ အေရးပါအရာ ေရာက္ေသာသူမ်ားလည္း ျဖစ္ၾကပါသည္။

အဆုိပါ ပအုိ၀္းေမာ္ဟိြဳး တုိ႔သည္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္းတရာေက်ာ္ခန္႔ ခရာဇ္ႏွစ္ ၁၈၃၀ မတုိင္မီကပင္ေပၚ ေပါက္ခဲ့ဟု ပညာၾကြယ္၀ေသာေမာ္ဟိြဳးႏွင့္ လူႀကီးမ်ားမွ ဆုိၾကသည္။

ေမာ္ဟိြဳး ပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ မုိင္းပ်ိဳးေဒသမွ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပုိင္းတြင္၊ ေနာင္ဟုိင္း၊ ဆီဆုိင္ (သထြံဳေလး) ခြီေဒသမ်ားသုိ႔ တဆင့္ၿပီးတဆင့္ျပန္ပြားလာခဲ့သည္။ ထုိ႔ေနာက္တြင္တေဒသမွ တေဒသသုိ႔ျပန္႔ပြားလာခဲ့ရာ ေနာက္ဆံုးတြင္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားမ်ားေနထုိင္ရာေဒသ အႏွံ႔အျပားတြင္ ေမာ္ဟိြဳး မ်ား ျပန္႔ႏွံ႕သြားေတာ့သည္။ ယခုထက္တုိင္ ပအို၀္းေမာ္ဟိြဳး ဓမၼကထိကပုဂၢိဳလ္ ႏွစ္ရာေက်ာ္ခန္႔ရွိၿပီး သူတုိ႕ ၏ဓမၼေတးသံမ်ားလည္း ဆြတ္ပ်ံ႕ေ၀ဆာလ်က္ရွိေနပါသည္။

ေမာ္ဟိြဳးတုိ႔သည္ ေလာကုတၱရာ စာေပမ်ားကို ေလ့လာဖတ္မွတ္၍ သူ႕ဘာသာအလုိအေလ်ာက္ ေမာ္တစ္ဦး ျဖစ္လာႏုိင္ဖြယ္မရွိပါ။ ၀ါရင့္ေမာ္ဆရာႀကီးတစ္ဦးဦးထံသို႔ တပည့္အျဖစ္ခ်ဥ္းကပ္၍ ေမာ္ပညာမ်ားကို အပင္ပန္း ခံကာ အားသြန္ခြန္စုိက္ ႀကိဳးစားသင္ယူမွသာလ်င္ ေမာ္တစ္ဦးျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။ ေမာ္ပညာကို သင္ယူေသာ ပုဂၢိဳလ္ မ်ားသည္ ၀ါသနာအထံုနည္းပါးေသာပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ ေအာင္ျမင္မႈလမ္းမရွိႏုိင္ေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ေမာ္ပညာသင္ယူစဥ္ မိမိဆရာထံ၌ ၀တ္ႀကီး၀တ္ငယ္ ေဆာင္ရြက္ဘြယ္ကိစၥတုိ႔ကုိ ပင္ပန္းစြာေဆာင္ ရြက္ေပးရ ပါသည္။ ဆရာေျခရင္းတြင္ အနီးကပ္လုပ္ေကၽြးရပါသည္။ မာန္မာနတရားကို အၿမဲႏွိမ့္ခ်ရပါသည္။ ေမာ္ပညာသင္ ယူရာ၌ သင္ယူခမ်ားမေပးရေသာ္လည္း လူတုိင္းမသင္ယူႏုိင္ေပ။ ေငြေၾကးဓနျပည္႔စံုသူတုိ႔မွာ ဥစၥာမာနေၾကာင့္ ဆရာ့ထံတြင္ အလုပ္အေကၽြးမျပဳလုိသျဖင့္ ၀ါသနာအလြန္႕အလြန္ရွိေသာသူတုိ႔သည္သာလ်င္ ေမာ္ပညာကုိ တတ္ေျမာက္ႏုိင္ရန္ အလားအလာရွိပါသည္။

ေမာ္ ပညာကုိ မသင္ယူခင္ ပရိတ္ႀကီး၊ ရွင္က်င့္၀တ္၊ သိဂၤါေလာ၀ါဒ၊ ေလာကနီတိ၊ သဒၵါ၊ သၤၿဂိဳလ္စသည့္ အေျခခံ ပညာရပ္မ်ားကို ေရွးဦးစြာတတ္ထားဖုိ႔လုိေပသည္။ ထုိ႔ေနာက္မွ ၀ါရင္႔ေမာ္ပညာရွိသူထံသုိ႔ ခ်ဥ္းကပ္၍ တပည့္ခံ ယူကာ မိမိဆရာအား ၀တ္ႀကီး၀တ္ငယ္ေဆာင္ရြက္ဘြယ္ကိစၥအ၀၀တုိ႔ကို အနီးကပ္လုပ္ေကၽြးရင္း ေမာ္ပညာကို ဆက္လက္သင္ယူရပါသည္။

ေမာ္ပညာဆုိသည္မွာ အနေႏၱာ အနႏၱငါးပါးတုိ႔ကုိ ရွိခုိးတုိင္တည္ရန္ ဓမၼလကၤာ၊ သူရႆတီကို တုိင္တည္ရန္ အလကၤာစာေပမ်ားႏွင့္ ဓမၼပဒ၊ ငါးရာငါးဆယ္နိပါတ္ေတာ္၊ ဇိနတၳပကာသနီက်မ္း၊ သံေ၀ကဒီပနီ၊ မဟာဗုဒၶ၀င္ စသည့္ ပိ႗ကတ္က်မ္းစာအမ်ိဳးမ်ိဳးတုိ႔ကိုအတြင္းက်က်ေလ့လာသင္ယူရပါသည္။ ကုိယ္အမူအရာႏွင့္ အႏိွမ့္အျမင့္ အတုိအရွည္ ဒီဃ၊ ရႆ၊ ဂရုသံ၊ လဟုသံစသည္တုိ႔ကို ပီသေအာင္ေလ့က်င့္ယူရပါသည္။ ဤမွ်တတ္ ေျမာက္ရံုျဖင့္ ေမာ္ဆရာ မျဖစ္ႏုိင္ေသးေပ။ ငါးပါးသီလ ခုိင္လံုေအာင္ေစာင့္ထိန္းရေသးသည္။ မူးယာဇ္ေသစာ ေသာက္စားျခင္း သူမ်ားအသက္သတ္ျခင္းစသည့္ ငါးပါးသီလမလံုၿခံဳပါက မည္မ်ျပင္ပညာတတ္ေစကာမူ ေမာ္ဆ ရာဟု မည္သူမ်အသိအမွတ္ျပဳေတာ္မည္မဟုတ္ေတာ့ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေမာ္ပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ ငါးပါးသီလကို ခါး၀တ္ ပုဆုိးကဲ့သုိ႔အၿမဲေစာင့္ထိန္းၾကၿပီး ျဗဟၼာစိုရ္တရားေလးပါးကို လုိက္နာေလးစား၍ မာန္မာနႏွိမ့္ခ်ျခင္း၊ ဣေျႏၵ သိကၡာရွိရွိျဖင့္ သြားလာျခင္း၊ လူတကာကိုယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕စြာ ေျပာဆုိဆက္ဆံျခင္း စသည့္ေမာ္ဥပေဒတုိ႔ကို အၿမဲလုိက္နာရပါသည္။

ဓမၼကထိကေမာ္တစ္ဦးျဖစ္လာသည့္အခါ ေဆးမင္ေၾကာင္မ်ားကိုလည္း ထိုးရေသးသည္။ ဘုရားငါးဆူ၊ သူရ ႆတီ၊ ေမတၱာဓာတ္ပြင့္စသည့္ေဆးမင္ေၾကာင္မ်ားကို ရင္ဘတ္၊ လက္ေမာင္းစသည့္ေနရာမ်ားတြင္ ကတိသစၥာ ခံယူ၍ ထုိးထားၾကသည္။ ဤသုိ႔ေဆးျမင္ေၾကာင္မ်ားထုိးထားရျခင္းသည္ ကာေမသုမိစၧာစာရ၊ သုရာေမရယ စ သည့္အက်င့္သီလမ်ား မေဖါက္ျပားႏုိင္ေစရန္ အတြက္ျဖစ္ပါသည္။

ဓမၼကထိကေမာ္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီးသည့္အခါ လုိအပ္ေသာေမာ္တုိ႔၏အသံုးကိရိယာမ်ားမွာ ပုိးေခါင္းေပါင္းတစ္ထည္၊ ေမာ္ခေမာက္ (ေမာ္ပုဂၢိဳလ္မ်ား သံုးရန္အတြက္ ႏွီးစသည္ျဖင့္ေပ်ာ့ေျပာင္းစြာ ယက္လုပ္ထားေသာခေမာက္ ဦးထုပ္တစ္မ်ိဳး)၊ ပအို၀္းအ၀တ္အစားသန္႔သန္႔ျပန္႔ျပန္႔တစ္စံု၊ ေျခအိပ္တစ္စံု၊ ေခၽြးသုတ္ရန္သ ဘက္တစ္ထည္ စသည္တုိ႔ျဖစ္ပါသည္။

ေမာ္တုိ႔၏အေျခခံပညာႏွင့္ တရားစာအနည္းအက်ဥ္းတတ္ေျမာက္လ်င္ ေရွးဦးစြာ ဆရာေရွ႕တြင္၎၊ မိမိေန အိမ္၌၎ တရားေဟာ ေလ့က်င့္ရပါသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ဆရာႏွင့္လုိက္၍ ပြဲႀကီးပြဲငယ္မ်ားတြင္ တရားေဟာရ ပါသည္။ ဓမၼကထိကအရာ၌ကၽြမ္းက်င္လိမၼာရင္႔က်က္လာေသာအခါ ဗုဒၶသာသနာျပဳလုပ္ငန္းအတြက္ အားထားရ ေသာ ေမာ္ဟြိဳးတစ္ဦးျဖစ္လာပါေတာ့သည္။

ေမာ္ဟြိဳးတုိ႔၏တရားေဟာပြဲမ်ားမွာ ရဟန္းခံရွင္ျပဳပြဲ၊ ေက်ာင္းကန္ဇရပ္ေရစက္ခ်ပြဲ၊ ဆြမ္းသြပ္ပြဲစသည့္ သာေရး၊ နာေရးပြဲမ်ားတြင္ ပြဲဒါယကာတုိ႔၏ ပင္႔ဖိတ္ခ်က္အရ ယင္းပြဲမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာတရားမ်ားကို ခ်ီးျမင္႔ေဟာ ၾကားၾကရသည္။ ရဟန္းခံ ရွင္ျပဳပြဲစသည့္ ပြဲႀကီးမ်ားမွာ ေမာ္ပုဂၢိဳလ္သံုးဦး ေလးဦးပူးေပါင္း၍ အလွည့္က် တရား ေဟာရပါသည္။ ဆြမ္းသြပ္ပြဲ အိမ္တက္မဂၤလာပြဲ စသည့္ပြဲငယ္မ်ားမွာ ေမာ္တစ္ဦးႏွစ္ဦးမွ်သာ ေဟာရပါသည္။ ေမာ္ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတရားေဟာရာတြင္ သံုးနာရီ ေလးနာရီမ် ၾကာသည္။ သူတုိ႕၏တရားေဟာျခင္းသည္ သံုးေလး နာရီခန္႔အခ်ိန္ၾကာေသာ္လည္း တရားနာပရိတ္သတ္တုိ႔ ၿငီးေငြ႕ျခင္း၊ ပ်င္းရိအိပ္ငိုက္ျခင္းမရွိပဲ စိတ္၀င္စား လ်က္ရွိၾကသည္၊ ဤသုိ႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔၏ ဒါနျပဳပြဲ၊ အလွဴပြဲမ်ားတြင္ ဇာတ္သဘင္၊ အၿငိမ့္စ သည့္ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲပါ၀င္ေလ့မရွိသျဖင့္ တရားနာျခင္းအမႈကိုသာ ေပ်ာ္ပြဲ ရႊင္ပြဲအျဖစ္ ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ မည္မွ် ပင္အခ်ိန္ကုန္ၾကန္႕ၾကာေသာ္လည္း ၿငီးေငြ႕ျခင္းမျဖစ္ၾကေပ။ အခ်ိဳ႕ပြဲမ်ားတြင္ တစ္ရက္ႏွင့္တည၊ ႏွစ္ရက္ဆက္ တုိက္ သံုးရက္ စသျဖင့္ ေန႔စဥ္ညဆက္ တရားပြဲမ်ား ရွိၾကသည္။
ေမာ္ပုဂၢိဳလ္မ်ား တရားေဟာရာ၌ .....
၁) အနေႏၱာအနႏၱငါးပါး (ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ၊ မိဘ၊ ဆရာ) တုိ႔ကို ရွိခုိးျခင္း၊
၂)မတ္တတ္ရပ္ အနေႏၱာအနႏၱဂုဏဆုပတၱနာကို အမြန္းတင္ဂုဏ္ေတာ္ဖြင့္လကၤာႏွင့္ သူရႆတီကို တုိင္တည ္ျခင္း၊
၃)ျပဳလုပ္ဆဲအလွဴပြဲႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားကို တရားေခါင္းစဥ္တပ္၍ အက်ိဳးအေၾကာင္း ရွင္းျပ ျခင္း၊
၄) တရားေဟာျခင္း၊
၅) ၀တၳဳသက္ေသသာဓကတုိ႔ကို ကြက္စိပ္ေအာင္ ထုတ္ေဖၚေဟာေျပာျခင္း၊
၆) တရားေဟာ အႏုေမာဒနာျပဳ၍ အဆံုးသတ္ျခင္းဟူ၍ အပိုင္း (၆) ပုိင္းပါ၀င္၏။ ေမာ္ဟိြဳး တရားၿပီးဆံုး၍ အလွဴပြဲ၏ေနာက္ဆံုး အစီအစဥ္အရ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားက တရားခ်ီးျမင္ံေဟာၾကားေပးရသည္။
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔သည္ ေတာင္ယာအလုပ္ခြင္ထဲတြင္ ေန႔စဥ္အခ်ိန္ကုန္ေနရသျဖင့္ ဗဟုသုတစာ ေပမ်ား ႏွင့္ အၿမဲကင္းကြာေနရ၏။ ေလ့လာဖတ္မွတ္ရန္လည္း အခ်ိန္သိပ္မရွိၾကသျဖင့္ ဗဟုသုတနည္းပါး၍ ေနၾကရ သည္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ေမာ္ပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ အလွဴပြဲမ်ားတြင္ အလုပ္သမားမ်ား၏ဗဟုသုတစာအုပ္အျဖစ္ အၿမဲ တရားေဟာေပးေနသျဖင့္၊ ဗဟုသုတတုိးပြားျပည့္စံုၾက၏။ ပညာေရး၊ လူမႈေရးစသည္တုိ႔ကုိ သေဘာသက္ ၀င္လာၾက၏။
ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔ က်င္းပေသာပြဲမ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ မကင္းကြာသျဖင့္ ဗုဒၶတရားေတာ္မ်ားကို အၿမဲ ၾကားေနၾကရ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔သည္ အနေႏၱာ အနႏၱေက်းဇူးဂုဏ္ကိုသိတတ္ျခင္း၊ ရတနာ သံုးပါးကုိၾကည္ညိဳျခင္း၊ ျဖဴစင္ရုိးသားျခင္း၊ မွန္ကန္ေျဖာင့္မတ္ေသာစိတ္ထားရွိျခင္း၊ ျဗဟၼာစုိရ္တရားလက္ ကိုင္ ထားၾကျခင္း၊ ေစတနာ သဒၶါဗလျဖင့္ ျပည့္စံုျခင္းႏွင့္ ဒါနဘာ၀နာမ်ားက်င့္ႀကံ ျပဳလုပ္ျခင္း စသည့္ဗုဒၶသာသနာကို ခ်ီးေျမာက္ၾကေလသည္။ အေလးအျမတ္ျပဳကာ ၾကည္ညိဳၾကသည္။

ပအုိ၀္းတုိင္းရင္းသားတုိ႔၏ ဤကဲ့သုိ႔ဗုဒၶသာသနာအတြက္အားတက္ဖြယ္ျဖစ္ရျခင္းမွာ ပအုိ၀္းရဟန္းသံဃာတုိ႔၏ လက္ရံုးေတာ္ျဖစ္သည့္ နိဗၺၺာန္ေဆာ္ဓမၼကထက "ေမာ္ဟြိဳး" တုိ႔၏ ေက်းဇူးႏွင့္မကင္းႏုိင္ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကြက္စိပ္ ဓမၼကထိက "ပအုိ၀္းေမာ္ဟြဳိး" တုိ႔သည္ ေတာ္ေပၚဗုဒၶဘာသာ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းတြင္ အေရးပါေသာအခန္း က႑တြင္ ပါ၀င္ပါသည္။ ။
မွတ္ခ်က္။ ။ "ဒဲဥ္သီးလက္ေဆာင္း" စာေစာင္မွ ခြန္အာကာ ေရးသားထားသည့္ေစာင္းပါးကို ေကာက္ႏႈတ္ဘာ သာျပန္ထားပါသည္။