ဝါဆိုလပြည့် ဓမ္မစကြာအခါတော်နေ့-
ဝါဆိုလမြတ်နှင့် ဝါကပ်သံဃာတော် -
ဝါဆိုသင်္ကန်းအကြောင်း
အုံ့မှိုင်းငယ်တဲ့၊ နယ်ရှစ်ခွင်
ငွေစန်း အာသဠှီနှင့်၊
ယှဉ်ကာမှီ ပုဏာပြည့်တယ်၊
ထွန်းသည့်ဝေဟင်။
နဘံမှာ ပြာမှိန်ခပါလို့
ဝသန္တာ ခါချိန်စမှာမို့
နာဂိန်ပ တာရာဆင်
အာကာခွင်က ပဇ္ဇုန်ဖျန်း။
ပဉ္စင်းတော်ခံ
မယွင်းနော် အခါတန်ပေါ့
မဟာဒါန် အဌင်္ဂငယ်နှင့်
ဘဂဝါ အရဟံ ရင်ပြင်ဝမှာလ
တင်သရန် မာလာကုံးကြတယ်
ပုန်းညက်ငွေပန်း။
မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၃၇၃ခုနှစ် ခရစ်နှစ်၂၀၁၁ခုနှစ် ယခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၅-ရက်နေ့တွင် ဝါဆိုလပြည့် ပါတော့မည်။ မြန်မာပြက္ကဒိန်အရ လေးနှစ်တိုင်း ဝါတစ်ခါ ထပ်သဖြင့် ပထမဝါဆို၊ ဒုတိယဝါဆိုဟု ခွဲခြားထားရသည်။ သို့တိုင် ဝါထပ်နှစ်တိုင်း ဒုတိဝါဆိုကိုသာ ဝါဆိုလပြည့်နေ့ဟု သတ်မှတ်ကြသဖြင့် (ပထမ ဒုတိယ ခွဲမနေဘဲ) ဝါဆိုလပြည့်ဟုသာ ရိုးရိုး ပင်သတ်မှတ်ကြသည်။
ဝါဆိုလသည် အရပ်ရှစ်မျက်နှာတိုင်း မိုးသားတို့ဖြင့် အုပ်ဆိုင်းသော အချိန်သမယ ဖြစ်သည်။ အာသဠှီနက္ခတ်နှင့် ယှဉ်သော ဂြိုလ်ခွင်ကာလ ဖြစ်သည်။ ဝဿန္တ မိုးလေးလတို့၏ ဥတုအစ ဖြစ်သည်။ ကောင်းကင်တစ်ခုလုံး မိုးချုန်းသံတို့ဖြင့် တဂျိန်းဂျိန်း မြည်သံပေးသော အခါသမယ ဖြစ်သည်။ ရဟန်းခံ ရှင်ပြုသော ကာလ ဖြစ်သည်။ အဖြူရောင် ပုန်းညက်ပန်းတို့ ပွင့်လန်းရာ ရာသီဦး ဖြစ်သည်။
မြန်မာဆယ့်နှစ်လ ရာသီပွဲတော်တွင် ဝါဆိုလ၏ အဓိပ္ပါယ်မှာ “ရဟန်းသံဃာတော်တို့ မိမိ၏ ကျောင်းအရာမ်အတွင်း၌ ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး အရပ်တစ်ပါးသို့ မရွှေ့မပြောင်းဘဲ နေထိုင် သီတင်းသုံးခြင်းကို ရည်စူး၍ ဝါဆိုလ ခေါ်သည်” ဟု ဖွင့်ဆိုသည်။ ဝါဆိုလတွင် ရှင်၊ ရဟန်း ပဉ္စင်းခံသည့်လဟုလည်း သတ်မှတ်ကြသည်။ အကြောင်းကား ဝါတွင်းသုံးလအတွင်း ညအိပ် ခရီးသွားလာခွင့် မရှိသဖြင့် ရဟန်းသံဃာတော်များ အစုံအလင်ရှိကြသည်။ ထိုကြောင့် ရှင်၊ ရဟန်း ခံရန်၊ ပြုရန် အတင့်တော်ဆုံးလဟု ဆိုသင့်ပေသည်။
ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်ဖြစ်ကြသည့် ကျွနု်ပ်တို့သည် ဝါဆိုလပြည့်နှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဗုဒ္ဓဝင် အချက်အလက် များကို သိရှိထားကြသည်။ ကျက်မှတ်ထားကြသည်။ “သနေ္ဓ၊ တောထွက်၊ ဓမ္မစက်၊ ဟောမြွက်သံချို လဝါဆို” ဟူ၍ နှုတ်တက်နေကြသည်။ ဗုဒ္ဓရှင်ဘုရား ပဋိသနေ္ဓ တည်တော်မူခြင်း၊ ထွက်တော်မူ နန်းက ခွါခြင်း၊ တရားဦးဓမ္မစကြာ ဟောကြားခြင်းတို့သည် တိုက်ဆိုင်စွာ ဝါဆိုလပြည့်နေ့ချည်း ဖြစ်နေခဲ့သည်။ ထိုကြောင့်လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာ တိုင်းပြည်မှန်သမျှ ဝါဆိုလပြည့်ကို နေ့ထူးနေ့မြတ် တစ်ရက်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားကြခြင်း ဖြစ်နိုင်ပေသည်။
ဝါဆိုလမြတ်
ဝါဆိုလပြည့်နေ့ကို ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့ အဖြစ်လည်းကောင်း၊ သံဃာတော်များ ဝါကပ်သည့်နေ့ အဖြစ်လည်းကောင်း လူသိများကြသည်။
တကယ်တမ်း စီစစ်ကြည့်ပါမူ အထက်ပါ ကျွန်ပ်တို့ နှုတ်တက်နေသော ကဗျာလင်္ကာအတိုင်း ဗုဒ္ဓရှင်တော်ဘုရား မယ်တော်မဟာမာယာဒေဝီ ဝမ်းကြာတိုက်သို့ ပဋိသနေ္ဓ ယူတော်မူသည့်နေ့၊ နိမိတ်ကြီးလေးပါးကို မြင်တော်မူ၍ တောထွက်တော်မူသည့်နေ့၊ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိကာ တရားဦး ဓမ္မစကြာ ဟောကြားတော်မူသောနေ့တို့သည် ဝါဆိုလပြည့်နေ့တွင် ဖြစ်ကြပါသည်။ သို့သော်လည်း တရားဦး ဓမ္မစကြာ ဟောကြားသောနေ့ကိုသာ အဖျားဆွတ် ယူလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ လူအဖြစ်သို့ မရောက်ရှိဘဲ၊ ဘုရားအဖြစ်သို့ မရရှိဘဲနှင့် ဓမ္မစကြာ တရားတော်ကို ဟောတော်မမူနိုင်။ ထိုကြောင့်လည်း ဝါဆိုလပြည့်နေ့ကို ဓမ္မစကြာ အခါတော်နေ့အဖြစ် (ရလာဒ်ကိုကြည့်) သတ်မှတ်ခြင်းသည် သင့်တော်သော သတ်မှတ်ချက်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။
ပထမဦးဆုံး ဓမ္မစကြာ (ဓမ္မစက္ကပဝတ္တနသုတ်) တရားတော်ကို ပဉ္စဝဂ္ဂီ ၅-ဦးတို့အား ဟောကြားခြင်း သည်လည်းကောင်း၊ တရားတော်၏ အနှစ်ချုပ်ဖြစ်သော အစွန်း ၂-ပါးလွတ် အလယ်အလတ်လမ်း ကျင့်စဉ်ကိုလည်းကောင်း ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တိုင်း သိရှိကြပြီး ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဤတရားဦးမှ ခန္ဓာ ၅-ပါးအကြောင်းနှင့် သစ္စာ ၄-ပါးတို့အကြောင်းကို လူသားတို့အား ပထမဦးဆုံးအဖြစ် ဗုဒ္ဓဂေါတမ တစ်ပါးသည်သာ မိတ်ဆက်ပေးနိုင်ခဲ့သည်ကိုကား လူသိနည်းလှပါသည်။ ဗုဒ္ဓမှတပါး အခြား မည့်သည့်ဆရာကမှ ဤအဆန်တရားတော်ကို ဟောကြားခြင်း မရှိသေး။
ဒုတိယ တရားတော် ဖြစ်သော အနတ္တလက္ခဏသုတ်တွင်လည်း မိမိသည် မရှိ၊ ငါ၊ သူတစ်ပါး၊ ယောကျၤား၊ မိန်းမ မရှိ၊ ခန္ဓာ ၅-ငါးတို့၏ အစုအဖွဲ့မျှသာဟု ရဲဝံ့စွာ ထုတ်ဖော်ခဲ့ပြန်သည်။ ငါ၊ ငါ ဟူ၍ လူသားတိုင်း လက်ခံထားသည့် အချိန်တွင် “အနတ္တ-ငါမရှိ”ဟု ထုတ်ဖော် ဟောကြားခဲ့ခြင်းသည် အဆန်တရားတော်ကို ဟောကြားခြင်းဖြစ်သကဲ့သို့ လူအကြိုက်ကို မလိုက်၊ အမှန်တရားကိုသာ လက်ကိုင်ထား ဟောကြားသည့် တရားတော်လည်း ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့်လည်း ဗုဒ္ဓ၏ ပထမခြေလှမ်း ဤတရားတော် ၂-ပုဒ်သည် လောကကြီး တစ်ခုလုံးကို ပွက်လောစေခဲ့သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့အတွက် ပထမဦးဆုံး စတင်ကျင့်သုံးရမည့် ပထမခြေလှမ်း အခြေခံတရားတော် တစ်ကွက်ဟုလည်း ဆိုနိုင်သော တရားတော်များ ဖြစ်သည်။
ဝါကပ် သံဃာတော်
သံဃာတော်တိုင်း (ဝါထပ်ပါက ဒုတိယ) ဝါဆိုလပြည့်နေ့တွင် ဝါကပ်တော်မူကြရပါသည်။ ဝါကပ်ခြင်းကို ဝါဆိုခြင်း၊ ဝါဝင်ခြင်းဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ကြသည်။ ဝါကပ်ခြင်း အဓိပ္ပါယ်မှာ ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး အရေးကြီးသော ကိစ္စရပ် ငါးခုမှ အပ ကျောင်းတိုက်တစ်ခု၏ အရာမ် (ဝင်း) အတွင်းတွင်သာ ညဥ့်အိပ်ညဥ့်နေ သီတင်းသုံး (ကပ်နေရ) ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ပါဠိဝေါဟာရ “ဝဿံ ဥပေမိ - ကျွနု်ပ် ဝါကပ်ပါ၏ ” ဟု အဆိုရှိသဖြင့် ဥပ-သဒ္ဒါကို ဆည်းကပ်ခြင်း၊ ကပ်ခြင်းဖြင့် အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်ထားသည်။
ဝါဆိုလပြည့်နေ့တွင် ဝါကပ်ရမည်၊ ဝါဆိုရမည်ဟု သာမန် ဆိုလိုက်သော်လည်း အမှန်ကား ဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၁-ရက်တွင်မှ ဝါကို စတင် ကပ်ရ၊ ဝင်ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ဝါဆိုလပြည့်နေ့သည် နေ့ထူးနေ့မြတ် ဖြစ်သည့်အားလျှော်စွာ မိမိ အမှန်တကယ် သီတင်းသုံးရမည့် ကျောင်း (သို့မဟုတ်) ကျောင်းတိုက်အတွင်း အသင့်ရှိနေရမည်ကို ရည်ရွယ်ကာ ဝါဆိုလပြည့်နေ့တွင် ဝါကပ်မည်ဟု သာမန် ဆိုလိုက်ခြင်း ဖြစ်ပေသည်။ သီတင်းကျွတ်လပြည့်နေ့တွင် ပဝါရဏာပြုရမည်ကို နောက်ပြန် တွက်ချက်ခြင်းအားဖြင့် ဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၁-ရက်တွင် ဝါကပ်မှသာလျှင် သုံးလအတိ ပြည့်မည် ဖြစ်သောကြောင့်တည်း။ ပါဠိအလို “တေ မာသံ - သုံးလ” ဟု လာရှိသည်။
ရဟန်း သံဃာတော်တိုင်း ဝါမကပ် မနေရ၊ ကပ်ကို ကပ်ရမည်ဟု ပညတ်ချက်ရှိသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ရာဇဂြိုဟ်မြို့၊ ရှဥ့်များကို အစာကျေွးရာ ကလန္ဒကနိဝါပ ဥယျာဉ်၊ ဝေဠုဝန်ကျောင်းတွင် သီတင်းသုံးစဉ် သံဃာတော်များအား မိုးတွင်းသုံးလ ဝါကပ်ကြရန် ပညတ်ချက် ထားတော်မူသည်။ ပညတ်တော်မူရခြင်း အကြောင်းရင်းကား ဤသို့တည်း။
ရဟန်းတော်များသည် မြတ်စွာဘုရား၏ သာသနာပြု အဓိဌာန်ဖြစ်သော “မာ ဧကနေ ဒွေ- လမ်းတစ်ကြောင်းတည်း နှစ်ပါးမသွားပါနှင့် ” အလိုတော်အရ သာသနာပြုခရီး ကြွချီကြသည်။ နေ့မရွေး၊ ညမနား၊ နေမိုးကို အန်တု၊ ဆောင်းကို မမှု သာသနာပြု စိတ်ဓာတ်ဖြင့် အရပ်အရပ် အရွာအရွာသို့ လှည့်လည်ကာ အသိအမြင် မပွင့်လင်းသေးသော သူတို့အား ဗုဒ္ဓတရားတော်များ ပြန့်ပွါးအောင် ပြောဆိုဆုံးမ သွန်သင်ကြသည်။ သို့ဖြင့် ရာသီမရွေး ခရီးထွက်ကြသည်။ နွေရာသီ၊ ဆောင်းရာသီတို့တွင် ခရီးထွက်သည့်အခါ ကိစ္စမရှိ။ လမ်းခရီးများ ခြောက်သွေ့နေသဖြင့် ခရီးထွင်သည်။ ကြွလိုသည့် လမ်းခရီးကို အလွယ်တကူနှင့် အမြန်ရောက်နိုင်သည်။ သို့သော် မိုးတွင်းကာလတွင် ခရီးထွက်သည့်အခါ ပြဿနာ ရှိနိုင်သည်။ လမ်းခရီးတွင် ရွံနွံဗွက်အိုင်တို့ဖြင့် ပြည့်နှက်နေမည်။ ချောင်းမြစ်အင်းအိုင်တို့တွင် ရေဖြင့် ပြည့်လျှံနေမည်။ ထိုအခါ ကွေ့ရ ပတ်ရမှ သွားနိုင်သကဲ့သို့၊ မြေဖို့ထားသော လယ်ကန်သင်းကို လမ်းအဖြင့် အသုံးပြုကာ သွားရမည်လည်း ရှိနိုင်ပေသည်။ လယ်ယာလုပ်သည့်ကာလ ဖြစ်သည့်အလျှောက် လယ်သမားများက သူတို့ ဖို့ထားသည့် ကန်သင်းကို ဖြတ်သန်းသွားလာနေသည်မှာ ကြိုက်မည်မဟုတ်။ ဘာသာခြား လယ်သမားဆို ပိုပင် ဆိုးမည်။
ထိုကြောင့် ခရီးသွားသည့်ရဟန်းကို မြင်တိုင်း ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင်ကြသည်။ “သာကီဝင်နွယ်ဖြစ်တဲ့ ရဟန်းတွေများ နွေမိုးဆောင်း မရှောင် ခရီးသွားနေကြတာပဲ။ စိမ်းလန်းတဲ့ ကောက်တွေကို ဖျက်စီးပစ်ကြလိုက်တာ၊ ပိုးမွှားတွေကို ဖြတ်နင်းသတ်လိုက်ကြတာ။ စွတ်စိုတဲ့ကာလမှာတောင် တစ်နေရာထဲ နေဖို့ မကြိုးစားကြချင်ဘူး။ ကျေးငှက်သာရကာတွေတောင် မိုးတွင်းကာလရောက်ရင် အသိုက်အမြုံ အကျအန ဆောက်ပြီး နေကြသေးတာပဲ။ ဒီရဟန်းတွေက ခရီးထွက်ဖို့ပဲ စိတ်ကူးနေကြတာ” အစရှိသည့် စကားတို့ဖြင့် ကဲ့ရဲ့ကြသည်။ အပြစ်တင် ကြသည်။ ဝေဖန်ကြသည်။
ဤအမနာပ စကားသံတို့သည် ဗုဒ္ဓဘုရားထံ တိုက်ရိုက်ရောက်လာသည့်အခါ အများ၏ အကြည်ညိုခံ ရဟန်းတော်များအတွက် သာသနာပြုလမ်း ဖြောင့်တန်းရေးအတွက် ဝါကပ်ကြရန် ပညတ်ချက် ထားတော်မူရသည်။ ပညတ်ချက်အပေါ်တွင် အကျိုးခံစားခွင့်လည်း ဗုဒ္ဓက ဖွင့်ပေးထားသည်။ ကထိန်သင်္ကန်း ဆက်ကပ်သည့် အလှူရှင်ပေါ်လာသည့်အခါ ဝါတွင်းသုံးလအတွင်း ဝါမကျိုးသော (ကျောင်းပြင်ပသို့ မထွက်ဘဲ ထိန်းနိုင်သော) ရဟန်းတော်များအတွက် ကထိန်အနိသင် ၅-မျိုး ခံစားခွင့်ရကြသည်။
မြန်မာပြက္ကဒိန်အရ လေးနှစ်ရောက်တိုင်း ပထမဝါဆို ဒုတိယဝါဆို ဟူ၍ ခွဲခြားထားသော်လည်း သံဃာတော်များ၏ ပထမဝါဆို ဒုတိယဝါဆိုမှာ ပြက္ကဒိန်အလို မဟုတ်ပါ။ ဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့တွင် ဝါဆို ဝါဝင် ဝါကပ်သော ရဟန်းတော်များကို ပုရိမ-ဝါဆို ပုရိမ-ဝါဝင် ပုရိမ-ဝါကပ် (အရပ်သုံးစကား- ပထမ-ဝါဆို၊ ပထမ-ဝါဝင်၊ ပထမ-ဝါကပ်) ဟူ၍ ခေါ်ပြီး၊ အကြောင်းကြောင်းကြောင့် ဝါခေါင်လပြည့်ကျော် ၁-ရက်တွင်မှ ဝါဆို ဝါဝင်် ဝါကပ်နိုင်သော သံဃာတော်များကို ပစၦိမ-ဝါဆို ပစၦိမ-ဝါဝင်၊ ပစၦိမဝါကပ် (အရပ်သုံးစကား- ဒုတိယ-ဝါဆို၊ ဒုတိယ-ဝါဝင်၊ ဒုတိယ-ဝါကပ်) ဟူ၍ သတ်မှတ်သည်။
ဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့တွင် ဝါဆို ဝါဝင် ဝါကပ်သော သံဃာတော်များသည် သီတင်းကျွတ်လပြည့်နေ့တွင် သုံးလပြည့်၍ ဝါကျွတ်သည်။ ပဝါရဏာပြု ရသည်။ ကထိန်အကျိုး ၅-မျိုး ခံစားခွင့် ရသည်။ ဝါခေါင်လပြည့်ကျော် ၁-ရက်နေ့တွင်မှ ဝါဆို ဝါဝင် ဝါကပ်သော သံဃာတော်များသည် တန်ဆောင်မုန်းလပြည့်နေ့တွင် သုံးလပြည့်၍ ဝါကျွတ်သည်။ ပဝါရဏာပြု ရသည်။ ကထိန်အကျိုး ၅-မျိုး ခံစားခွင့် ဆုံးရှုံးသည်။
ဝါပန်ခြင်းနှင့် ဝါကျိုးခြင်း
ဝါဆိုဝါကပ်ထားတဲ့ ရဟန်းတော်များဟာ ဝါတွင်းကာလမှာ တခြားနေရာအရပ်ဒေသသို့ ညအိပ်ညနေ ကြွသွားလို့ မရပါဘူး။ နေ့လည်နေ့ခင်း နောက်နေ့ အာရုဏ်မတက်မီ ကျောင်းကိုပြန်ရောက်နိုင်ရင်တော့ ကြွလို့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အကြောင်းကိစ္စရှိလို့ မဖြစ်မနေ ကြွရောက်ရမယ့် ကိစ္စပေါ်ပေါက်လာပါက ဝါပန်ပြီး ခုနှစ်ရက် ကြွလို့ရပါတယ်။ ခုနှစ်ရက်ထက်ပိုပြီး ကြွလို့မရပါဘူး။ ကျော်လွန်ပါက အာပတ်သင့်ပါတယ်။ ဝါပန်တယ်ဆိုတာ ခုနှစ်ရက်အတွင်း မိမိဝါဆိုဝါကပ်ပြုထားသည့် ကျောင်းကိုပြန်လည်ကြွရောက် ပါမည့်အကြောင်း အဓိဋ္ဌာန်ပြုခြင်းကို ဝါပန်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဝါဆိုဝါကပ်ပြုပြီး ဝါမပန်ဘဲ ကြွသွားခဲ့မိသော် သို့မဟုတ် ခုနှစ်ရက်ထက် ကျော်လွန်သွားခဲ့သော် ဝါကျိုးပါတယ်။
ဝါကျိုးခြင်းနှင့် ဝါအရေအတွက် မရခြင်း
ဝါကျိုးတယ်ဆိုတာ ဝိနည်းဥပဒေ မလိုက်နာမိ၍ ဥပဒေ ကျိုးပျက်သွားခြင်းဖြစ်ပြီး ဒုက္ကဋ်အာပတ်သင့်ခြင်းကို ဆိုပါတယ်။ တစ်ချို့က ဝါကျိုးရင်ကိုပဲ ဝါမရဘူး ဒီကျိုးတဲ့ ဝါကို ဝါအရေအတွက်ထဲ ထည့်ရေလို့မရဘူးလို့ ထင်တတ်ပါတယ်။ ရေတွက်လို့ရပါတယ်။ ဝါကျိုးပျက်လို့ အာပတ်သင့်ခြင်း၊ ကထိန်ခံခွင့် မရခြင်းပဲ ရှိပါတယ်။ ဝါအရေအတွက်လျော့ခြင်း မရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဝါကျိုးပျက်တိုင်းလည်း အာပတ်မသင့်ပါဘူး။ အန္တရာယ်တစ်စုံတစ်ခု ကျရောက်ဖြစ်ပေါ်ခြင်း သံဃာကွဲခြင်းကြောင့် ဝါဆိုဝါကပ်ပျက်ခြင်း ဝါကျိုးခြင်း ဖြစ်တဲ့အခါ ဒီဝါပျက်ဝါကျိုးခြင်းကြောင့် အာပတ်မသင့်ပါဘူး။
ဝါဆိုသင်္ကန်း
ဝါဆိုသင်္ကန်းဆိုပြီး ကပ်လှူလေ့ရှိတဲ့ သင်္ကန်းကို စာပေကတော့ ဝဿဝါသိကစီဝရလို့ ခေါ်ပါတယ်။ တိုက်ရိုက်မြန်မာပြန်ရင် မိုးရေခံသင်္ကန််းလို့ အဓိပ္ပါယ်ရပါတယ်။ ဝိသာခါ ဒါယိကာမကြီးရဲ့ တောင်းဆိုချက်ကြောင့် မြတ်စွာဘုရားရှင်က ဒီသင်္ကန်းလှူဒါန်းမှုကို ခွင့်ပြုတော်မူပါတယ်။ ဒီသင်္ကန်းလှူဒါန်းမှုမှာ တစ်ချို့က ဝါမဆိုခင်ပဲ လှူဒါန်းလို့ ရတယ်လို့ ထင်ကြပါတယ်။ အဲလိုမဟုတ်ပါဘူး။ ဝါမဆိုခင်ရော ဝါဆိုနေတဲ့ ဝါတွင်းအချိန်မှာရော ကြိုက်သလောက် ကြိုက်သလို လှူဒါန်းနိုင်ပါတယ်။ ကထိန်သင်္ကန်းနဲ့ မတူတဲ့အချက်က ကထိန်သင်္ကန်းကတော့ ကာလသတ်မှတ်ချက် ကျောင်းသတ်မှတ်ချက်စတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဝါဆိုသင်္ကန်းကတော့ အဲလိုသတ်မှတ်ချက်မရှိဘဲ ဝါမဆိုခင်ရော ဝါတွင်းမှာရော ကြိုက်သလို လှူနိုင်တဲ့အချက်ပါ။ များသောအားဖြင့် ဝါမဆိုခင်မှာ လှူကြတာများပါတယ်။ အဲဒါမှ ဝါတွင်းမှာ ဒီသင်္ကန်းကို ဝတ်ရုံပြီး မိုးစိုတဲ့သင်္ကန်းကို အလဲအလှယ် လုပ်နိုင်မှာဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် စိတ်ကအာရုံပြုပြီး အချိန်မရွေး လှူဒါန်းနိုင်ပါတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ပဲဖြစ်ပါတယ်။
ဝါတွင်းသုံးလပတ်လုံး (ပုရိမ+ ပစ္ဆမဝါ နှစ်မျိုးလုံး) ဝါဆို ဝါဝင် ဝါကပ်ထားသော သံဃာတော်များတို့သည် ကိစ္စကြီး ၅-ရပ် ပေါ်ပေါက်လာပါက ဝါတွင်းကာလ ခရီးထွက်ခွင့် ရပါသေးသည်။ သို့သော် ဝါပန်ရမည်။ ၇-ရက်၊ ၇-ည မပြည့်မီ (၆-ရက်၊ ၆-ည) ကာလအတွင်း ဝါကပ်ထားသည့် ကျောင်းကို အရောက် ပြန်လာရမည်ဟု အဓိဌာန်ပြု ရွတ်ဆိုရမည်။ ဤကာလအတွင်း မူလဝါဝင်ကျောင်းကို ပြန်မရောက်ပါက ဝါကျိုးသည် ဝါပျက်သည်ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ ဝါ-အရေအတွက် ကျိုးသွားသည်၊ ပျက်သွားသည်ဟု မမှတ်ယူဘဲ၊ ကထိန်အနိသင်သာ မရရှိခြင်း ဖြစ်သည်။ ဝါကျိုး၊ ဝါပျက်သော်လည်း သိက္ခာတော် ၁-ဝါ၊ ၂-ဝါ ရေတွက်နိုင်ပါသည်။ ထိုကြောင့် ဝါတွင်း၌ သံဃာတော်များ ညအိပ် ခရီးမထွက်ရဟု ပုံသေ တွက်မထားကြပါရန်နှင့် ဝါတွင်းကာလ ခရီးထွက်နေသော ရဟန်းတော်များကိုလည်း အပြစ်မမြင် ကြရန် လိုအပ်လှပေသည်။
ရှေးခေတ် ရဟန်းတော်များ ခရီးထွက်ရသည်မှာ “သာသနာပြုခရီး ကြွချီကြလော့” ဟူသော မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ စကားတော်ကို လိုက်နာနေကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ပြန်ပြောင်း တင်ပြရမည် ဆိုသော်-
ဝါဆိုလပြည့်ညတွင် တရားဦးဓမ္မစကြာ နာကြားပြီးသည့်နောက် ပဉ္စဝဂ္ဂီငါးပါးအစုတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်သော ကောဏ္႑ညထေရ် သောတာပန် တည်သည်။ ဝါဆိုလပြည့်ကျော် ၅-ရက်နေ့တွင် ဒုတိယ တရားတော်ဖြစ်သည့် အနတ္တလက္ခဏသုတ်တော်ကို နာကြားပြီးနောက် ပဉ္စဝဂ္ဂီငါးပါးလုံး ရဟန္တာ ဖြစ်ကြသည်။ ဘုရားအပါအဝင် လူသား ၆-ဦး ရဟန္တာ ဖြစ်ကြသည်။ ယသထေရ် အစရှိသော လူသား ၅၅-ဦး ရဟန်းဝတ်ပြီးနောက် ရဟန်းတရား အားထုတ်သဖြင့် မဂ်ဖိုလ်ပေါက် ရဟန္တာအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိပြန်သည်။ ထိုနှစ် တန်ဆောင်မုန်းလပြည့် မတိုင်ခင် ကာလအတောအတွင်း လူသား ၆၁-ဦးတို့ ရဟန္တာဖြစ်နှင့်နေကြပေပြီ။ ပါဠိအဆိုကား- တေန ခေါ ပန သမယေန ဧကသဌိ လောကေ အရဟန္တော ဟောန္တိ- ထိုအချိန်တွင် လောကကြီး၌ ၆၁-ပါးသော ရဟန္တာများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။(မဟာဝါ ပါဠိတော်၊ မဟာခန္ဓကဝဂ်)
ထိုသို့ ရဟန္တာ ခြောက်ကျိပ်တစ်ပါး ပေါ်ထွန်းလာသောအခါ တစ်နေရာတည်းတွင် စုဝေးမနေကြဘဲ နယ်လှည့် သာသနပြုကြရန် မြတ်ဗုဒ္ဓက မိန့်ကြားသည်။ သို့ဖြင့် နေ့မအား၊ ညမနား ရဟန်းတော်များ ခရီးထွက်ကာ မြတ်ဗုဒ္ဓဒေသနာတော်ကို ပြန့်ပွားအောင် လုပ်ဆောင်နေကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
အရှင်အလင်္ကာ (ခေတ္တ-အိန္ဒိယ)
ကျမ်းကိုး-
၁။ ဝိနယပိဋက၊ မဟာဝါ ပါဠိတော်၊ အဌကထာ၊ မဟာခန္ဓကဝဂ်
၂။ သာသနာဝံသကျမ်း
၃။ မြန်မာ ဆယ့်နှစ်လအကြောင်း၊ မောင်ထင်
၄။ http://lovecanfly24.blogspot.com/2009/07/blog-post_139.html
၅။ http://en.wikipedia.org/wiki/Vassa
သုံးေလာကထြတ္ထား သဗၺညဳျမတ္စြာဘုရား ပြင့္ထြန္းလာခ်ိန္တြင္ မကိုးကြယ္ရာႏွင့္ကိုး ကြယ္ရာကို ခြဲျခား၍ေဟာေတာ္မူရာ ''ေတာ
ေတာင္၊ အာရာမ္၊ အဓိကရသစ္ပင္စေသာ ကိုးကြယ္ရာတို႔ ကို ကိုးကြယ္ျခင္းသည္ ေဘးကင္း၍ ျမတ္ေသာကိုးကြယ္ ျခင္းမဟုတ္၊ ကိုးကြယ္ရာဟူသမွ်ကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ ျခင္းေၾကာင့္ ဒုကၡခပ္သိမ္းတို႔မွမလြတ္ေျမာက္ႏိုင္။ ရတနာ သံုးပါးကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ျခင္းကသာ ေဘးမရွိ၍ ျမတ္ ေသာ ကိုးကြယ္ျခင္းမည္၏။ ရတနာသံုးပါးကို ကိုးကြယ္ျခင္း ေၾကာင့္ ဒုကၡခပ္သိမ္းမွလြတ္ေျမာက္၍ လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာ ခ်မ္းသာမ်ားစြာကို ရရွိ႐ုံမွ်မက မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္သို႔တိုင္ မ်က္ ေမွာက္ျပဳႏိုင္ေပ၏''ဟူ၍ျဖစ္သည္။
ေဘးဒုကၡအေပါင္းတို႔ကို ပယ္ေဖ်ာက္ဖ်က္ဆီးတတ္ သည့္ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာတည္းဟူေသာ ရတနာျမတ္ သံုးပါးသည္ သရဏဂံုမည္ပါ၏။ ဗုဒၶံသရဏံဂစၧာမိ၊ ဓမၼံ သရဏံဂစၧာမိ၊ သံဃံသရဏံဂစၧာမိ ဟူ၍ ပီျပင္က်န သံုး ႀကိမ္မွ် ေလးနက္ယံုၾကည္စြာရြတ္ဆိုလ်က္ သရဏဂံုေဆာက္ တည္ရာ၏။ ေဗာဓိေအာင္ေျမဗုဒၶေဟ၌ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ပြင့္ေတာ္မူ၍ လင္းလြန္းပင္ရင္း၌ သတၱမသတၱာဟ ဖလ သမာပတ္ဝင္စားေတာ္မူစဥ္ ဥကၠလာဇနပုဒ္ ေပါကၠရဝတီ ၿမိဳ႕မွ တဖုႆႏွင့္ဘလိႅက ကုန္သည္ညီေနာင္ႏွစ္ဦးလည္း ကုန္သြယ္ျခင္းအလို႔ငွာ မဇၩိမေဒသသို႔ ေရာက္ရွိေနေလ၏။
ဓမၼရာဇ္ထြတ္ဖ်ား ျမတ္စြာဘုရား ပြင့္ေတာ္မူေၾကာင္း ကုန္သည္ညီေနာင္ ၾကားသိသည္ႏွင့္ အလ်ဥ္အဦးေရာက္ လာၾက၍ ပ်ားရည္ဆမ္းေသာ မုန္႔ၾ<ြကပ္က်စ္မ်ားအား ကပ္ လွဴ၏။ ဘုရားရွင္သည္ ကုန္သည္ညီေနာင္ႏွစ္ဦးကို 'ဗုဒၶံ သရဏံဂစၧာမိ၊ ဓမၼံသရဏံဂစၧာမိ'ဟူ၍ ေဒြဝါစိကသရဏဂံု ကို ေပးေတာ္မူ၏။ ျမတ္စြာဘုရား ပြင့္ေတာ္မူစ သံဃာရတနာ မေပၚေသး ေသာကာလျဖစ္၍ ကုန္ သည္ညီေနာင္ကို သရဏဂံု ႏွစ္ပါးတည္းသာ ေပးေတာ္ မူျခင္းျဖစ္၏။
ဗာရာဏသီ မိဂဒါဝုန္ ေတာဥယ်ာဥ္တြင္ ပၪၥဝဂၢီငါးဦးတို႔အား တရား ဦး ေဟာေတာ္မူၿပီး သံဃာ ေတာ္ စတင္ေပၚလာမွသာ ရတနာသံုးလီ သရဏဂံုသံုးပါး ႏွင့္ ျပည့္စံုညီခဲ့ေလသည္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ သာ သနာေတာ္ျမတ္ႀကီးအား မ ကြယ္မေပ်ာက္ စည္ပင္ျပန္႔ပြား ထြန္းေတာက္ေနေစရန္ ရဟန္း သံဃာေတာ္မ်ားက ထိန္းသိမ္း ေတာ္မူလ်က္ရွိၾကသည္။ သံဃာေတာ္မ်ားသည္ ဘုရား ရွင္ထားရစ္ေတာ္မူေသာ ဝိနည္း၊ သုတၱန္၊ ပိဋကတ္ေတာ္ မ်ားကို လက္နက္အလို႔ငွာ ကိုင္ေဆာင္သည္။ တံခြန္သဖြယ္ မည္ေသာ သကၤန္းကိုဝတ္႐ုံ၍ ဂႏၳဓူရ၊ ဝိပႆနာဓူရ ဓူရ ႏွစ္ျဖာကို ထမ္းရြက္ေတာ္မူေနၾကသည္။
သံဃာေတာ္အရွင္သူျမတ္မ်ား ပရိယတ္၊ ပဋိပတ္၊ ပဋိေဝဓ သံုးတန္သာသနာ ညီမွ်စြာ ရြက္ေဆာင္ႏိုင္ေစဖို႔ အတြက္ ပစၥည္းေလးပါးျပည့္စံုရန္လိုသည္။ ဓမၼာႏုဂၢဟ ကား ဆရာေတာ္သံဃာေတာ္မ်ား၏ တာဝန္ျဖစ္၍ ေက်ာင္း၊ သကၤန္း၊ ဆြမ္း၊ ေဆးဟူသည့္ ပစၥည္းေလးပါး ပစၥယာႏုဂၢဟ ေထာက္ပံ့မႈမွာ ဒကာ၊ ဒကာမမ်ား၏တာဝန္ ျဖစ္သည္။ သာသနာျပဳေတာ္မူလ်က္ရွိၾကကုန္ေသာ သံဃာေတာ္ ေထရ္အရွင္ျမတ္မ်ား မခ်ဳိ႕မငဲ့ႏွင့္ သာသနာျပဳႏိုင္ရန္ ဒကာ၊ ဒကာမတို႔က ပစၥည္းေလးပါး တာဝန္ေက်ပြန္ၾကသည္။ ယင္း၌ တံခြန္သဖြယ္ျဖစ္ေသာ သကၤန္းအလွဴမ်ားလည္း ပါဝင္ၾကရာ ဝါဆို၊ ကထိန္၊ ရွင္ျပဳ၊ ရဟန္းခံတို႔တြင္ သကၤန္း ကို အျမတ္တႏိုးလွဴဒါန္းၾကေလသည္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ အရွင္အာနႏၵာမေထရ္ျမတ္ ႏွင့္ ေဒသစာရီလွည့္လည္ေတာ္မူရာတြင္ သာကီဝင္တို႔ လုပ္ေသာ လယ္ယာေျမမ်ားရွိရာသို႔ ေရာက္ေတာ္မူ၏။ အကြက္၊ အကန္႔၊ ကန္သင္း၊ ေရေျမာင္းမ်ား စနစ္တက် ဖြဲ႕၍ထားေသာ လယ္ကြက္မ်ားကို ျမင္ေတာ္မူသျဖင့္ စိတ္ ေတာ္တြင္ ၾကည္ႏူးေတာ္မူ၏။ ဝတ္႐ုံေတာ္မူေသာသကၤန္း ကို ဤသို႔အကြက္၊ အကန္႔၊ ေျမာင္းထား၍ျပဳျပင္က ေကာင္း ေလစြဟု အႀကံျဖစ္ေတာ္မူ၏။ အရွင္အာနႏၵာကိုလည္း ဤ လယ္ကြက္မ်ားကဲ့သို႔ ပံုပန္းသဏၭာန္တူေသာ အကြက္မ်ား ျဖင့္ သကၤန္းခ်ဳပ္လုပ္ရန္ မိန္႔ၾကားေတာ္မူ၏။
ျမတ္စြာဘုရားသည္ လူ၊ သတၱဝါတို႔၏ ေက်းဇူးရွင္ ျဖစ္ေသာ လယ္သမားမ်ားအား အမွတ္တရျဖစ္ေစျခင္းငွာ ရည္ရြယ္ေတာ္မူျခင္း ျဖစ္၏။ ထိုမွစ၍ သကၤန္းမ်ားတြင္ အကြက္၊ အကန္႔၊ ခ်ဳပ္႐ိုးေျမာင္းမ်ားသည္ ဝိ နည္းေတာ္ႏွင့္အညီ ျဖစ္ေပၚလာရေလ၏။ သံဃာေတာ္ ေထရ္အရွင္ျမတ္မ်ားသည္ ဝါတြင္းသံုးလပတ္လံုး ဝါဆို ကပ္သည္ကို ဝါဆိုသည္ဟု ေခၚ၏။ ဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္မွ သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေန႔အထိ ဝါဆိုျခင္းမွာ ပံုမွန္ဝါဆိုျခင္းျဖစ္၍ ဝါဆိုရန္မမီေသာ သံဃာေတာ္မ်ား က ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္တစ္ရက္မွ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ အထိ ဝါဆိုဝါကပ္ေတာ္မူၾကရသည္။
ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ေသတေကတုနတ္သားသည္ တုသိတာနတ္ျပည္မွ စုေတ၍ မဟာသကၠရာဇ္ ၆၇ ခု ဝါဆိုလျပည့္၌ လူ႔ျပည္တြင္သေႏၶယူ၏။ မဟာသကၠရာဇ္ ၉၇ခု ဝါဆိုလျပည့္တြင္ ေတာထြက္ေတာ္မူၿပီး မဟာသကၠ ရာဇ္ ၁ဝ၃ ခု ဝါဆိုလျပည့္တြင္ မိဂဒါဝုန္ေတာဥယ်ာဥ္၌ ပၪၥဝဂီၢငါးဦးတို႔ကို တရားဦးဓမၼစၾကာ ေဟာေတာ္မူ၏။ ဝါဆိုလသည္ ျမတ္စြာဘုရား ပဋိသေႏၶေနေတာ္မူေသာ လျဖစ္၍ ေတာထြက္ေတာ္မူေသာလလည္းျဖစ္ၿပီး တရား ဦးဓမၼစၾကာ ေဟာေတာ္မူရာလ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ 'သေႏၶ၊ ေတာထြက္၊ ဓမၼစက္၊ ေဟာျ>ြမက္လဝါဆို' ဟူ၍ ဆို စမွတ္ျပဳၾကကုန္သည္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္ပြင့္ထြန္းေတာ္မူစက သံဃာေတာ္ အရွင္ျမတ္မ်ားသည္ ဝါဆိုဝါကပ္ျခင္းကို မျပဳၾကေသး။ ေႏြ၊ မိုး၊ ေဆာင္းပတ္လံုးလွည့္လည္၍ ခရီးသြားလာေနၾက ၏။ မိုးဥတု၌ တစ္ေနရာမွတစ္ေနရာသို႔ သြားလာရာတြင္ ေတာင္သူတို႔စိုက္ပ်ဳိးေသာ သီးႏွံခင္းမ်ားအား ျဖတ္သန္း၍ သြားရသျဖင့္ နင္းနယ္ပ်က္စီးကုန္၏။ ျပည္သူအေပါင္းတို႔ က ''မိုးကာလ၌ မိစၧာဒိ႒ိမ်ားပင္ ခရီးမသြားၾက။ တိရစၧာန္ ငွက္မ်ားလည္း အသိုက္မေျပာင္းၾက၊ ငါတို႔ကိုးကြယ္ေသာ သာကီႏြယ္ဖြားရဟန္းမ်ားကား အမ်ားစိုက္ပ်ဳိးထားေသာ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားကို နင္းနယ္ဖ်က္ဆီးလ်က္ ရာသီမေရြး ခရီးသြားေနၾကေလတကား''ဟု စသည္အားျဖင့္ အျပစ္ ေျပာဆိုလာၾက၏။
ျမတ္စြာဘုရားသည္ ဗာရာဏသီျပည္ မိဂဒါဝုန္ေတာ နႏၵိယဝိဟာရ၌ ပထမဦးဆံုးဝါကိုကပ္ေတာ္မူ၏။ ဝါကြၽတ္ သည္ႏွင့္ ရာဇၿဂိဳဟ္ျပည္သို႔ၾ<ြကေတာ္မူကာ ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္း ေတာ္တြင္ သီတင္းသံုးေနေတာ္မူလ်က္ရွိ၏။ ထိုစဥ္ ဤ အေၾကာင္းကို ဘုရားရွင္ၾကားေတာ္မူလွ်င္ ရဟန္းေတာ္ မ်ားအား ဝါတြင္းသံုးလပတ္လံုး ေဒသစာရီလွည့္လည္ခရီး သြားျခင္းမျပဳရန္၊ ဝါတြင္းကာလတြင္ မိမိတို႔၏ ေက်ာင္း အတြင္း၌ ဝါဆိုဝါကပ္ျခင္းအမႈကိုျပဳ၍ တရားအားထုတ္ ၾကရန္၊ ဝါက်ဳိး၊ ဝါျပတ္၊ ဝါမကပ္ဘဲ ညဥ့္ေနညဥ့္အိပ္ ခရီး သြားေသာရဟန္းမ်ား ဒုကၡဋ္အာပတ္သင့္ေစရန္ အာဏာ ဓမၼစက္သိကၡာပုဒ္ ပညတ္ေတာ္မူ၏။
ထိုစဥ္မွစ၍ ရဟန္းေတာ္မ်ားသည္ မိမိေက်ာင္းမွ တစ္ ပါးေသာအရပ္သို႔ ညဥ့္အိပ္ညေန ခရီးမသြားရေတာ့ေပ။ မိမိ၏ ေက်ာင္းသခၤမ္းကို ညဥ့္ညပစ္ခဲ့၍ ခရီးမသြားပါဟု ဝန္ခံကာ ဝါဆိုဝါကပ္ျခင္းျပဳၾကရ၏။ မျဖစ္မေနသြားလာ ရန္ ခရီးေပၚေပါက္လွ်င္သာ ခုနစ္ရက္ဝါပန္၍ သြားလာ ႏိုင္ေလ၏။
သံဃာေတာ္ေထရ္အရွင္ျမတ္မ်ားသည္ ဝါဆိုလျပည့္ ေက်ာ္တစ္ရက္ညတြင္ စတင္ဝါဆို၍ ဒကာ၊ ဒကာမမ်ားက ထိုေန႔အမီ ဝါဆိုသကၤန္း၊ ဝါဆိုပန္းမ်ား ကပ္လွဴၾကသည္။
မ်က္ေမွာက္ကာလအထိ ေက်းလက္မ်ားတြင္ အိုးစည္ဗံု ေမာင္း အကအစံုမ်ားႏွင့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားသို႔ ဝါ ဆိုသကၤန္း၊ ဝါဆိုပန္းမ်ားကို စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္စြာ သြား ေရာက္ကပ္လွဴၾကသည္။ ဝါဆိုသကၤန္းကပ္လွဴျခင္းသည္ ကရိကထမမ်ားေသာ ဒါနျဖစ္သျဖင့္ နယ္ေရာၿမိဳ႕ပါ က်ယ္ ျပန္႔စြာ ကပ္လွဴလ်က္ရွိၾကေလသည္။
ဝါဆိုမည့္ညတြင္ ဝါကပ္အမီ ဆိုက္ေရာက္လာႏိုင္ ေသးသည့္ သံဃာအား ေစာင့္၍ ညဥ့္ကိုးနာရီထိုးခ်ိန္က်မွ ဝါဆိုေတာ္မူၾကကုန္၏။ တခ်ဳိ႕လည္း ဝါဆိုသံဃာေတာ္ မ်ားကို သြားေရာက္ၾကည္ညိဳရင္းႏွင့္ အေမြးတိုင္၊ ဖေယာင္း တိုင္မ်ား ကပ္လွဴပူေဇာ္ၾက၊ အေဖ်ာ္ရည္မ်ား လွဴဒါန္းၾက သည္။ ဝါဆိုၿပီးသည္ႏွင့္ စားေသာက္သိမ္း႐ုံးၿပီး ဝါဆိုသဲ၊ ဝါဆိုပန္းေလးမ်ား အသီးသီးယူေဆာင္ၿပီး ျပန္လာခဲ့ၾက သည္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ဌာနေပါင္း ၁၇ ေနရာတြင္ ဝါေတာ္ေပါင္း ၄၅ဝါကပ္ေတာ္မူရာ သတၱမဝါကို တာဝတႎ သာနတ္ျပည္တြင္ ကပ္ေတာ္မူသည္။ ေမြးမိခင္သီရိမဟာ မာယာျဖစ္ခဲ့ေသာ သႏၲဳတိသနတ္ သားအား အေၾကာင္းျပဳလ်က္ ဝါ ဆိုေတာ္မူရင္းျဖင့္ အဘိဓမၼာတရား ေတာ္ ရြတ္ပြားကာ ေက်းဇူးဆပ္ ေတာ္မူခဲ့ေလသည္။
ေရွးကစ၍ ဝါဆိုလတြင္ကပ္ ေသာေၾကာင့္ ဝါဆိုသကၤန္းဟု ေခၚေသာ္လည္း မိုးေရခံသကၤန္း ဟုလည္း ေခၚေဝၚၾကသည္။ ဝါ ဆိုသကၤန္းကို နယုန္လျပည့္ ေက်ာ္တစ္ရက္ေန႔မွ ဝါဆိုလ ျပည့္အထိ ကပ္ႏိုင္သည္ဟု သိ ရသည္။ သို႔ေသာ္လည္း မ်က္ ေမွာက္ကာလတြင္မူ ဝါတြင္း ၌လည္း သကၤန္းကပ္လွဴလ်က္ ရွိၾကသည္။
သကၤန္းကပ္လွဴျခင္း ရွစ္ပါးရွိရာ ...
(၁) ခရီးသြားခါနီးတြင္ လွဴဒါန္းေသာဂမိဏစီဝရသကၤန္း၊
(၂) အမ်ဳိးသမီးမ်ား ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ လွဴဒါန္းေသာ ဂမၻိဏိစီဝရသကၤန္း
(၃) နာမက်န္းျဖစ္ေသာအခါ၌ လွဴဒါန္းေသာ ဂိလာန စီဝရသကၤန္း၊
(၄) သဒၶါတရားျဖစ္ေပၚသျဖင့္ လွဴဒါန္းေသာ သဒၶါရစီဝရ သကၤန္း၊
(၅) စစ္ထြက္ခါနီးတြင္ လွဴဒါန္းေသာ ဥယ်ဳတၱစီဝရ သကၤန္း၊
(၆) အေဆာတလ်င္ ေရွာင္တခင္လွဴဒါန္းေသာ အေစၥက စီဝရသကၤန္း၊
(၇) ဝါဆိုဝါကပ္ရန္ လွဴဒါန္းေသာ ဝႆဝါသိကစီဝရ သကၤန္းႏွင့္
(၈) ကထိန္ခင္း၍လွဴဒါန္းေသာ ကထိနစီဝရသကၤန္း
ဟူ၍ ရွစ္ပါးရွိကုန္သည္။
ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား ဝတ္႐ုံေသာသကၤန္းသည္ သစ္ ေခါက္ဆိုးေဆးဆိုးထားေသာ ပိတ္စသာလွ်င္ျဖစ္သည္။ လူတို႔ဝတ္ေသာ အဝတ္ႏွင့္ ပိတ္စခ်င္းတူပါလ်က္ သကၤန္း ကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ေကာ္ေရာ္ျမတ္ႏိုး ရွိခိုးအမွဴးျပဳၾကပါ သနည္း။ ဤအေၾကာင္းကို ျမတ္စြာဘုရားရွင္အား ရွင္ ဥပါလိမေထရ္ႀကီးက ေလွ်ာက္ထားေမးျမန္းေတာ္မူ၏။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ရွင္ဥပါလိမေထရ္၏အေမး ကို ''ခ်စ္သားဥပါလိ၊ ေရွးက လြန္ေလၿပီးေသာဘုရားတို႔ သည္လည္းေကာင္း၊ ယခုပြင့္ဆဲ ပြင့္လတၱံ႕ေသာဘုရားတို႔ သည္လည္းေကာင္၊ ဤဖန္ရည္ဆိုးေသာသကၤန္းျဖင့္သာ ကိေလသာအညစ္အေၾကးတို႔ကို ပယ္သတ္ၾကကုန္သည္။ ပိတ္စခ်င္းတူျငားလည္း ဖန္ရည္စြန္းေသာသကၤန္းသည္ ကိ ေလသာတို႔ကို သန္႔စင္ရာ၊ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္သို႔ မ်က္ေမွာက္ ျပဳရာအတြက္ တံခြန္သဖြယ္ျဖစ္သျဖင့္ ရွိခိုးဦးခိုက္ထိုက္ ေပသည္''ဟု မိန္႔ေတာ္မူေလ၏။
