ပအို၀္းဘာသာစကားမွ ဆင္းသက္လာေသာ ျမန္မာ့ တစ္ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ အေခၚအေ၀ၚမ်ား
(၁) ပထမလ (တခူးလ)
ပထမဦးဆံုးေသာ လအမည္ကို (တာကူလာ) ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ "တာ" သည္ အခ်ိန္ကာလျဖင့္ အစပထမဦးဆံုး၊ ကိန္းဂဏန္းအားျဖင့္ တစ္(၁)ဟု ဆိုလိုသည္။ " ကူ " သည္ ကူးေျပာင္းျခင္းျဖစ္သည္။ " လာ " သည္ လျဖစ္သည္။ ႏွစ္ေဟာင္းကုန္၍ ႏွစ္သစ္သို႕ကူးေသာလကို ဆိုလိုပါသည္။
(၂) ဒုတိယလ (ကဆုန္လ)
ဒုတိယလမွာ (ကစဆို႔လာ)ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ "ကစ" သည္ အစဟု ဆိုလိုသည္။ " ဆို႔ " သည္ ေကာက္ပဲသီးႏွံကို စိုက္ပ်ဳိးျခင္းျဖစ္သည္။ ေကာက္ပဲသီးႏွံကို စတင္စိုက္ပ်ဳိးသည့္လဟု ဆိုလိုပါသည္။
(၃) တတိယလ (နယုန္)
တတိယလမွာ (နံးယံုလာ) ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ "နံး" သည္ ေပါင္းပင္ျမက္ပင္ျဖစ္ၿပီး၊ " ယံု " သည္ ရွင္းျခင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယလမွ စိုက္ပ်ဳိးထားေသာ ေကာက္ပဲသီးႏွံပင္မ်ားၾကားတြင္ ေပါက္လာေသာ ေပါင္းျမက္မ်ားကို ရွင္းရသည့္လဟု ဆိုလိုသည္။
(၄) စတုတၱလ (၀ါဆို)
စတုတၳလမွာ (၀ါးဆို႔လာ) ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ " ၀ါး " သည္ ၀ါးပင္ ျဖစ္ၿပီး (တနည္း) ရဟန္းသံဃာမ်ား ၀ါဆို၀ါကပ္ျခင္း ကိုလည္း ဆိုလိုသည္။ " ဆို႔ " သည္ စိုက္သည္ဟု ဆိုလိုသည္။ ၀ါးျပင္မ်ား စိုက္ေသာလဟု ဆိုလိုသည္။ ယခင္ ပအို၀္းလူမ်ဳိးတို႔သည္ ကဆုန္လမွ မိုးက်သည္ႏွင့္ ၀ါးအမ်ဳိးေကာင္းမ်ားကို ရွာၿပီး နီးစပ္ရာ ေခ်ာင္းအိုင္ မ်ားထဲ့သို႔ စိမ္ထား၍ ၀ါဆိုလတြင္ စတင္စိုက္ၾကသည့္ ဓေလ့ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤလကို ၀ါးစိုက္လဟု ဆိုလိုသည္။
(၅) ပဥၥမလ (၀ါေခါင္လ)
ပဥၥမလမွာ (၀ါးေခါင္းလာ) ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ "၀ါး" သည္ ၀ါးပင္ ျဖစ္ၿပီး၊ ေခါင္း- တဲေခါင္မိုးကို ေက်ာ္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုလတြင္ ၀ါး(မွ်စ္)ပင္မ်ားသည္ တဲေခါင္မိုးကုိ ေက်ာ္လာေသာလဟု ဆိုလိုသည္။
(၆) ဆဌမလ (ေတာ္သလင္းလ)
ဆဌမလမွာ (တ၀္သလင္/လင္ေတာ္လာ) ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ " တ၀္သလင္/လင္ေတာ " သည္ သလင္းျပင္/ ေတာဆင္းတာကို ဆိုလိုသည္။ ထိုလကို ေတာဆင္းသည့္လ၊ အပင္ႀကီးမ်ားကို ခ်န္ထားၿပီး ေတာင္ယာလုပ္ရန္ ၾကားေတာကို ရွင္းသည့္လဟု ဆိုလိုသည္။
(၇) သတၱမလ (သီတင္းကြၽတ္လ)
သတၱမလမွာ (သံျပြတ္/တင္ပြတ္လာ) ျဖစ္သည္။ ထိုလသည္ သမၼာသမၺဳဒၶျမတ္ဘုရားသည္ တာ၀တႎသာ နတ္ျပည္မွ လူျပည္သို႔ ျပန္လည္ႂကြျမန္းေတာ္မူရာ ျမတ္စြာဘုရားအား ႀကိဳဆိုပင့္ေဆာင္ ကပ္လွဴသည့္ အေနျဖင့္ ယာယီစံေက်ာင္းေတာ္အျဖစ္ သီးႏွံပေဒသစင္ (ပအို၀္းအေခၚ တင္ျပြတ္စင္း)ကို အမွတ္တရ တည္ေဆာက္ၿပီး ရာသီေပၚသီးႏွံမ်ားကို ကပ္လူပူေဇာ္သည့္ ဓေလ့ ျပဳေလ့ရွိေသာလဟု ဆိုလိုသည္။
(၈) အဌမလ (တန္ေဆာင္မုန္းလ)
အဌမလမွာ (ကထိန္/တင္းေဆာ၀္မြဴးလာ) ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ " တင္းေဆာ၀္" သည္ ေတာက္ပျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ "မြဴး " သည္ အပင္ျဖစ္သည္။ ထိုလတြင္ မီးပေဒသပင္မ်ားကို လင္းထိန္ေတာက္ပစြာ ထြန္းညိွပူေဇာ္သည့္လ ဟု ဆိုလိုသည္။
(၉) န၀မလ (နက္ေတာ္လ)
န၀မလမွာ (နတ္တ၀္/နက္ေတာ္လာ) ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ " နတ္/နက္ " သည္ အခ်ိန္လုၿပီး လုပ္ရသည့္ကာလျဖစ္ၿပီး၊ " တ၀္/ေတာ္" သည္ ေတာ ျဖစ္သည္။ ဆဌမလ (ေတာ္သလင္းလ)မွ ေတာဆင္းသည့္ခိ်န္တြင္ ၾကားေတာသာရွင္းၿပီး ခ်န္ထားေသာ သစ္ပင္ႀကိးမ်ားကို သတၱမလ(သီတင္းကြၽတ္)ႏွင့္ ဆဌမလ(တန္ေဆာင္မုန္း)လမ်ားတြင္ ဘာသာေရးအလွဴပဲြမ်ားေၾကာင့္ ေတာမဆင္းႏိုင္သျဖင့္ ဤနမ၀လတြင္ သလင္းမွ ခ်န္ထားေသာ အပင္ႀကီးမ်ားကို အခ်ိန္လု ခုတ္လဲၿပီး ေတာဆင္းထင္ေခြရသည့္လဟု ဆိုလိုသည္။
(၁၀) ဒႆမလ( ျပာသိုလ)
ဒႆမလမွာ (ျပားသိုးလာ)ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ " ျပား " သည္ ခဲြျဖန္႔ထားျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ " သိုး " သည္ ထင္း ျဖစ္သည္။ န၀မလမွ ခုတ္ထားေသာ အပင္မ်ားမွာ ျဖတ္ထားေသာ ထင္းမ်ားအား သယ္ယူရ ေပါ့ပါးေအာင္ ဤလတြင္ ထင္းမ်ား ခဲြျဖန္႔လွန္းထားသည္။ ထို႔ေၾကာင္း ထိုလကို ထင္းမ်ား ခဲြျဖန္႔သည့္လဟု ဆိုလိုသည္။
(၁၁) ဧကာဒႆမလ (တပို႔တဲြလ)
ဧကာဒႆမလမွာ (တဖြဴးတြယ္လာ)ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ " တဖြဴး " သည္ ထမ္းပိုးျဖစ္ၿပီး၊ " တြယ္ " သည္ အတြဲလိုက္ အဆိုင္းလိုက္ ျဖစ္သည္။ ထိုလတြင္ ဒႆမလ(ျပာသိုလ)မွ ခဲြျဖန္႔ထားေသာထင္းမ်ားကို ထမ္းပိုးျဖင့္ အတဲြလိုက္ အဆိုင္းလိုက္ သယ္ေဆာင္ရေသာလဟု ဆိုလိုသည္။
(၁၂) ဒြါဒႆမလ (တေပါင္းလ)
ဒြါဒႆမလမွာ (စ/တေဖြါင္လာ)ျဖစ္သည္။ ပအို၀္းဘာသာစကားအရ " တေဖြါင္ " သည္ ၿခံစည္းရိုး ျဖစ္ၿပီး " စ " သည္ အစ ျဖစ္သည္။ လာမည့္ တစ္လႏွစ္လတြင္ ေကာက္ပဲသီးႏွံစိုက္ပ်ဳိးရန္ ေျမယာမ်ားေနရာတြင္ ကြၽဲႏြားမ်ားမ၀င္ႏိုင္ရန္ ၿခံစည္းရိုးမ်ားျဖင့္ ႀကိဳကာၾကၿပီး ထိုလကို ၿခံစည္းရိုးစကာသည့္လဟု ဆိုလိုသည္။
က်မ္းကိုး
ျပည္ေထာင္စုထဲ့က ပအို၀္း
No comments:
Post a Comment